42. Қоршаған ортаны қорғау туралы заң

Табиғат пен оның байлықтары Қазақстан Республикасы халықтарының өмірі мен қызметінің, олардың тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуы мен әл-ауқатын арттырудың табиғи негізі болып табылады. Осы Заң қазіргі және болашақ ұрпақтардың мүдделері үшін қоршаған ортаны қорғаудың құқықтық, экономикалық және әлеуметтік негіздерін белгілейді, сонымен бірге экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге, шаруашылық және өзге де қызметтің табиғи экологиялық жүйелерге зиянды әсері болғызбауға, алуан түрлілікті сақтау мен табиғатты ұтымды пайдалануды ұйымдастыруға бағытталған. 1-бап. Негізгі терминдер мен анықтамалар.

Осы заңда мынадай негізгі терминдер мен анықтамалар пайдаланылады:

қоршаған орта - табиғи объектілердің, оның ішінде өзара қарым-қатынастағы атмосфералық ауаны, суды, топырақты, жер қойнауын, жануарлар мен өсімдіктер дүниесін сондай-ақ климатты қоса алғанда, табиғи ресурстардың жанды әрі жансыз жиынтығы;

қоршаған ортаны қорғау - табиғат пен адамның өзара үйлесімді іс-қимылына, қоршаған ортаның сапасын жақсартуға, табиғи ресурстарды үтымды пайдалану мен молықтыруға бағытталған мемлекеттік және қоғамдык шаралар жүйесі;

қоршаған ортаны қорғау объектілері - қоршаған ортаның заңдармен корғалатын құрамдас бөліктері;

табиғи ресурстар - қоғамның материалдық, мәдени және басқа қажеттерін қанағаттандыру үшін қоршаған ортаның шаруашылық т.б. қызмет процесінде пайдаланылатын құрамдас бөліктері;

экологиялық талаптар - Қазақстан Республикасының заңдық, өзге де заңға қосымша нормативтік құқықтык және нормативтік-техникалық актілерінде қамтылған қоршаған ортаға теріс әсер ететін шаруашылық және өзге де қызметті орындауға міндетті шектеулер мен ондай қызметке тыйым салу;

экологиялық қауіпсіздік - жеке адамның, қоғамның өмірлік маңызды мүдделері мен құқықтарын қоршаған ортаға антропогендік және табиғи ықпал ету нәтижесінде туындайтын қатерден қорғалуының жай - күйі;

3-бап. Қоршаған ортаны қорғаудың негізгі принциптері

Олар:

- адамның өмірі мен денсаулығын қорғаудың басымдылығы, халықтың өмірі, еңбегі мен демалысы үшін қолайлы қоршаған ортаны сақтау және қалпына келтіру;

- экологиялық жағдайы қолайсыз аумақтардағы экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және бұзылған табиғи экологиялық жүйелерді қалпына келтіру;

- биологиялық алуан түрлілікті және экологиялық, ғылыми, мәдени жағынан ерекше маңызы бар қоршаған орта объектілерін сақтауды қамтамасыз ету;

43. Мемлекет туралы ұғым.

Мемлекет дегеніміз белгілі бір аумақ шеңберінде халықты өз ырқына көндіріп отыратын бүкіл қоғам атынан ішкі және сыртқы саясатты жүзегее асыратын, барлық халыққа міндетті заңдар мен ережелер шығарып қабылдайты, халықтан салық жинайтын ерекше құқылы саяси ұйым. Мемлекеттің қызметі екі топқа бөлінеді; ішкі және сыртқы. Ішкі қызметтеріне экономикалық, әлеуметтік, экологиялық, меншік нысандарын қорғау, алымдар мен салықтарды жинау қызметтері жатады. Сыртқы қызметтеріне: мемлекеттің өзін өзі қорғау қызметі, басқа елдермен қарым қатынас жасау қызметі, бейбітшілік қызметі жатады.

Мемлекеттің рулық баскару нысанынан басты айырмашылығы арнаулы кәсіби басқару және мәжбүрлеу аппаратының болатындығында жатыр. Мемлекеттің баска бір ерекше белгісі, өзінің өмір сүруі үшін халықтан салық жинауға мәжбүр болуы. Бұл салық – мемлекеттің өмір сүріп, тіршілік етуінің экономикалық негізі; салықсыз ол күн көре алмайды, өйткені қаржының жетіспеуінен немесе болмауынан оның тіршілік етуі қиындайды. Салықты мемлекеттің барлық азаматтары, соларға қоса шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар да төлейді; халықтың шамалы бөлігі ғана салық төлеуден босатылады. Мемлекет салықтан түскен қаржыны басқару және мәжбүрлеу аппаратының орасан зор армиясын ұстауға, мемлекеттің өзі жүргізетін ішкі және сыртқы саяси шараларын қаржыландыруға, медицинаны, білім беру, ғылым, мәдениет салаларын қолдауға, экономиканың маңызды салаларын ынталандыруға, қоғамдык кауіпсіздікті, құқық тәртібін, қылмыс және құқық бұзушылықпен күресті қамтамасыз етуге пайдаланады. Мемлекеттің ерекше белгілерінің біріне оның өз азаматтарын аумақтық принцип бойынша бөлетіндігі жатады. Мемлекеттің мәні оның мазмұнын, мақсатын, қызметінің бағыттарын анықтайды. Басқаша айтқанда мемлекеттегі билік пен оның құрамында болатындардың бәрі.

45 Жүмыс уақытының үғымы және оның түрлері Жұмыс уақыты дсгеніміз - қызметкер немесс жүмысшы жүмыс берушінің актілері мен жеке еңбск шартының талаптарына сәйкес міндеттерін орындайтын уақыты.

Жүмыс уақытын Еңбек туралы Заңның І-V тарауларына сәйкес негізгі үш түрге боліп қарастыруга болады:

1. Қалыптп жумыс уақыты. Еңбск туралы Заңның 45-бабына сәйкес қызмсткердің жүмыс уақытының қалыпты үзақтығы аптасына 40 сагаттан аспауы тиіс.

2. Қысқартылған жүмыс уақыты. Қызмсткерлердің жекелсн-ген санаттары үшін жүмыс уақытының қысқартылған үзақтыгы: 14 жастан 16 жасқа дейінге қызметкерлер үщін аптасына 24 сагаттан, 16-дан 18-ге дейінгі жүмысшыларға аптасына 36 сагаттан аспайтын; ауыр дене жүмыстарында (бүл жүмыстардың тізімін еңбск жоніндегі уәкілетті мемлекеттік орган белгілейді) жене еңбек жағдайлары зиянды жүмыстарда істейтін қызметкерлер үшін аптасына 36 сағаттан аспайтын болып белгіленеді. (Еңбек туралы Заңның 46-бабы).

3. Мерзімінен тыс жүмыс уақыты. Жүмыс уақытыьың үзақтыгынан тыс жүмыстар мерзімінсн тыс жүмыстар деп есептследі. Мерзімінен тыс жүмыстарга тартуга қызметкердің келісімімен ғана жол беріледі; ал 18 жасқа толмаған қызметкерлер ондай жүмыстарга жіберілмейді (Еңбек туралы Заңның 49-бабы). .

Әрбір қызмсткер үшін мерзімінен тыс жүмыстар бір күнтізбелік күн ішінде екі сагаттан ауыр дене жүмыстарында жөне еңбек жагдайлары зиянды қауіпті жүмыстарда бір сағаттаң аспаута тиіс.

Еңбек жагдайлары өте зиянды жөнеөте қауіпті кезде мерзімінеи тыс жүмыстарға тартуға тным салыщцы (Еңбск туралы Заңның 50-бабы).; '