27.Муфталардың атқаратын қызметі және оның түрлері

Муфталар Машиналар жеке-жеке тораптардан құралады. Ал тораптар бір бірімен муфталар арқылы қосылады. Муфталар көбінесе қозғалтқыш пен редукторды және редуктор мен атқарушы механизмді жалғастыру үшін қолданылады. Машина жасау өндірісінде муфталар мынадай болып жағдайларда қолданылады:

1.Біліктерді өзара жалғастыру үшін.

2.Қозғалтқыштар мен жұмыс істейтін механизмдерді қосу және ажырату үшін.

3. Динамикалық күштерді азйту үшін.

4. Машина тораптарын құрастырғанда пйда болатын қателіктерді жою үшін.

Муфталар атқаратын қызметтеріне қарай бөлінеді:а) механикалық

б) электрлік

в)гидравикалық

Машина өнеркәсібінде тек қана механикалық муфталар қолданылады.

Механикалық муфталар

Бұлар атқаратын қызметіне қарай 3түрне бөлінеді:

1)тұйық муфталар;

2)теңелту муфталары;

3)еркін қозғалатын муфталар.

Тұйық муфталар

Бұл муфталар біліктерді бір тұтас етіп байланыстырады. Олардың кемшілігі: қондыру үшін машинаны тоқтату керек.Тұйық муфталар втулкалы және фланецті болып екі түрге бөлінеді.

Втулкалы муфталар құрылысы қарапайым және көлемі кіші. Сондықтан олар жеңіл машиналарда 60-70мм біліктерді қосуға арналған. Втулкалы муфталар мынадай әдістермен:

1)конусты немесе цилиндрлі штирт арқылы;

2)призмалы немесе сегментті шпонка арқылы;

Втулкалар болаттан жасалады. Кейде втулкалар үшін СЧ12 шойын пайдаланылады.

Муфталардың негізгі өлшемдері:

Д=(1,5-1,8) d , L=(2....4)d

d - білік диаметрі; Д - муфтаның сыртқы диаметрі; L - Муфтаның ұзындығы.

Фланецті муфталар жалғастыратын біліктердің ұшына фланецті екі жарты иуфта қондырылып, оларды өзара болаттармен қысып бекітеді.

Жарты муфталар материалы 40,35 болаттардан және көлемді муфталарға СЧ28 маркалы шойыннан жасалады.

Муфтаның өлшемдері :

Д=(3,,,5) d , L=(1,5....4)d

Фланецтердің арасындағы үйкеліс күші арқылы берілетін айналу моменті мынаған тең:

Мұндағы :

- саңылаумен қойылған болттың тартылу күші.

- үйкеліс бетінің орташа диаметрі

- болттарт саны, - үйкеліс коэффициенті.

Теңелту муфталары

Машина бөлшектерін дәл жасамағандықтан және оларды құрастырғанда жіберілетін қателіктерге байланысты біліктердің осьтері бір-біріне сәйкес орналаспайды. Сондықтан оларды қзара теңестіру үшін теңелту муфталарының негізгі түрлері:

1) тісті муфталар;

2)жылжымалы муфталар;

3) айқас муфталар;

Тісті муфталардың көлеміне байланысты тістер саны (z=30...80) болады.

Артықшылықтары:

а) беріктігіне байланысты үлкен күшті, қуатты береді;

б) тістердің айналу жылдамдығы v=25м/с

в)біліктердің диаметрі d=40...500мм, беретін айналу моменті 700-10000Н*м-ге жетеді.

- бқлінгіш шеңбердің диаметрі.

в - тістің ұзындығы; һ - тістің биіктігі.

Айқас муфталар

Айқас дискіден және екі жарты муфтадан тұрады.

К - жұмыс тәртібінің коэфициенті

Т - айналу моменті

Серпімді муфталар

Жарты муфталар серпімді элемнт арқылы байланысады

- есептеу айналу моменті

- құрастырудың сыртқы диаметрі

D- серпімді қабықтың сыртқы диаметрі.