7.Тісті берілістерді жаңасу беріктігін есептеу-

8.Қиғаш ж/е шевронды цилиндр тісті берілістерді есептеудің ерекшеліктері- Тіс дөңгелектерінің материалдары иілу беріктігіне және сыртқы беттердің қаттылығына төзімді болу керек. Сондықтан көбінесе, тісті дөңгелектерді болаттан жасайды. Болаттар қаттылығына байланысты (НВ) 2 топқа бөлінеді:

1) HB<350, оларды жақсартады (термиялық өңдеу) және қыздырудан өткізеді.

2) HB>350 оларды шынықтырылған, цементтелген, азотталған.

Термиялық өңдеу, шынықтыру 3 түрге бөлінеді:

1) Барлық көлемі бойынша-бұл болаттардан тістері аз дөңгелек жасайды. Маркалары 40,45,40XH

2) Цементеу.Бұл жерде тістер бетін көміртегімен қанықтырады. Маркалары: 15,20,20Х. Сондықтан, иілу беріктігі жоғары болады.

3) Азотпен шынықтыру. 0,1-0,6 мм қалыңдықта тіс беттерін азотпен қанықтырады.Сондан кейін, болатқа молибден қосады. Бұл болаттар шаңды батпақ жерлерде жұмыс істейтін машиналарда қолданылмайды.

Шойындар тісті дөңгелектердің материалдары ретінде габаритті үлкен ашық жерде жұмыс істейтін тісті дөңгелектер үшін қолданылады.

Пластмасса ретінде дөңгелектерді жасауға текстолит, капрондар пайдаланылады.

9.Ілінісудегі күшетер. Қиғаш тісті берілістерді есептеу-1)Іліністі күштер:

Шеңберлік күш:

Осьтік күш: тік тістілер

Радиалдық күш:

10.Конусты тісті берілістер. Конусты дөңгелектің геометриялық өлшемдері- Конусты берілістерді есептеу.Конусты берілістер осьтері қиылысатын біліктердің арасында қуат беру үшін қолданады. Көбіне 90º бұрышпен қиылысатын біліктер арасында қуат береді.

Конусты берілістердің геометриялық өлшемдері.

R_e - cыртқы конустық қашықтық.

δ₁ , δ₂ - конустар төбесіндегі бұрыштар.

Беріліске әсер негізгі күштер.

F_t - шеңберлі күш F=2T/d

F_r - радиандық күш. F_r=

F_a - осьтік күш.

-сыртқы бөлгіш диаметрі =

-бөлгіш шеңбердің орта диаметрі =

-тістер биігтігінің сыртқы диаметрі =

- сыртқы конустық қашықтық

-орташа конустық қашықтық

- тісті дөңгелек ені

11. Конусты тісті берілістерді беріктікке есептеу- Конусты берілістердің жанасу беріктігіне тексеру есебі мына формула бойынша жүргізіледі

T2- дөңгелектегі момент, Н мм

K_H -жүктеме коэфиценті,b,R, мм

-цилиндірлі тісті берілістермен алынады

12. Червякты берілістер. Червякты жұптың кинематикасы мен геометриясы?

Өзара айқасатын біліктер арасында қозғалысты беруге червякты берілістер қолданады. Бұл берілістердің қозғалысы винт жұптарының қозғалысына ұқсас. Винт қызметін червяк атқарады да, червяк дөңгелегі ұзын гайканы шеңбер бойымен игенде шықан секторга ұқсайды.Cондықтан бұл берілісте тісті берілістің, сондай ақ винтті берілістердің қасиеттері бар. Доға пішінді етіп жасалған червяк дөңгелегінің тісі жанасу кернеуін азайтуға мүмкіндік береді.

Червякты берілістердің артықшылықтары:

1.Беріліс санының көптігі,u=8…80

2.Бірқалыпты және дыбыссыз жұмыс істейді

3.Көлемі мен салмағы аз

4.Өздігінен тежеу қабілеттілігі

Червякты берілістердің кемшіліктері:

1.ПӘК өте төмен u=0.7…0.9

2.Жасалу технологиясы өте күрделі, қымбат

3.Өте аз қуат беруге болады 50кВт

4.Үйкеліс күшін азайту үшін арнайы антифрикционды май қолдану керек.

Чевякты жүктің кинематикасы мен геометриясы.

Червякты беріліс кинематикасы тісті беріліс кинематикасынан өзгеше келеді.

Беріліс санының шамасының диаметірлер қатынасы арқылы анықтауға болмайды, бұл беріліс саны тістер саны арқылы анықталады.

n1, z1- дөңгелектің айналым саны, тістер саны.

n2, z2- червяктың айналым саны, червяктың бұранда санының кірме саны.

Беріліс саны 8÷80 дейін, қазіргі кезде стандартталған. -ілініс модулі

P-ілініс қадамы

червяктың бөлгіш диаметрі

червяк орамының төбесінің диаметірі

червяк орнамының ойғышының диамеітірі

Червяк жұмысы бұрандалы винтерге ұқсас, сондықтан бұранда сызығының кіру саны 1-2 және 4 кірмелі болып келеді.

Червяк орамының кірме саны артқан сайын берілістердің ПӘК-і жоғарылайды. Червяктың бұранда сызығының көтерілу бұрышы:

-кірме саны

q- червяк диаметірінің коэффициенті

- червяк жүрісі

Червяк бұрандасының ұзындығы олардың кірме санына байланысты қабылданады. МЕСТ бойынша.

Егер z1 =1,2 болса, онда b1=(11+0,06z2)m

Егер z1= 4 болса, онда b1=(12,5+0,09z2)m