- Кезең 10 сұрағы

№

Бағалау сұрақтары

10.

Несептің органикалық және минералды құрамын атаңыз.

№

Бағалау сұрақтары

1.

№ 1 кестетегі биохимиялық процесті атаңыз және онын ағзадагы аткаратын биологиялык маңызын түсіндіріңіз.

№

Бағалау сұрақтары

2.

№ 2 кестетегі биохимиялық процесті атаңыз және онын ағзадагы аткаратын биологиялык маңызын түсіндіріңіз.

№

Бағалау сұрақтары

3.

№ 3 кестетегі биохимиялық процесті атаңыз және онын ағзадагы аткаратын биологиялык маңызын түсіндіріңіз.

№

Бағалау сұрақтары

4.

№ 4 кестетегі биохимиялық процесті атаңыз және онын ағзадагы аткаратын биологиялык маңызын түсіндіріңіз.

№

Бағалау сұрақтары

5.

№ 5 кестетегі биохимиялық процесті атаңыз және онын ағзадагы аткаратын биологиялык маңызын түсіндіріңіз.

№

Бағалау сұрақтары

6.

№ 6 кестетегі биохимиялық процесті атаңыз және онын ағзадагы аткаратын биологиялык маңызын түсіндіріңіз.

№

Бағалау сұрақтары

7.

№ 7 кестетегі биохимиялық процесті атаңыз және онын ағзадагы аткаратын биологиялык маңызын түсіндіріңіз.

№

Бағалау сұрақтары

8.

№ 8 кестетегі биохимиялық процесті атаңыз және онын ағзадагы аткаратын биологиялык маңызын түсіндіріңіз.

№

Бағалау сұрақтары

9.

№ 9 кестетегі биохимиялық процесті атаңыз және онын ағзадагы аткаратын биологиялык маңызын түсіндіріңіз.

№

Бағалау сұрақтары

10.

№ 10 кестетегі биохимиялық процесті атаңыз және онын ағзадагы аткаратын биологиялык маңызын түсіндіріңіз.

Қадамның

максимальді балы

Цифрлі эквивалентті балл

Пайыздық құрамы

Дәстүрлі баға

Бағалау критерйі

6,0

5,4-6,0

90-100

өте жақсы

қатесіз

4,5-5,3

75-89

жақсы

қатесі екеуден аспайды

3,0-4,4

50-74

қанағаттанарлық

қатесі үшеуден аспайды

0-2,9

0-49

қанағаттанарлықсыз

қатесі төртеуден аспайды

7,0

6,3-7,0

90-100

өте жақсы

қатесіз

5,2-6,2

75-89

жақсы

қатесі екеуден аспайды

3,5-5,1

50-74

қанағаттанарлық

қатесі үшеуден аспайды

0-3,4

0-49

қанағаттанарлықсыз

қатесі төртеуден аспайды

№

Қадамдық бағаның критерийлері

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-2,9

қан-лық

3,0-4,4

жақсы

4,5-5,3

өте жақсы

5,4-6,0

1

1. Арнайы киімсіз ( ұзын женді халат және бас киім ) жұмыс істеуге болмайды. Шашты ұқыпты жинау керек.

0-0,9

0,94-1,4

1,48-1,75

1,76-2,0

2. Әр түрлі шыны пробиркаларды, түтіктерді және шыны заттарды сындырып алмауға тырысу керек, себебі оның салдарынан қауіпті жарақаттану болуы мүмкін.

0-0,9

0,94-1,5

1,51-1,75

1,76-2,0

3. Электр өткізгіштер жанған кезде тоқты суырып, жанып жатқан өткізгіштерді құммен сөндіру керек. Өрт сөндіргішті тек тоқты тоқтатқанан кейін қолдану керек.

0-1,1

1,12-1,5

1,51-1,8

1,88-2,0

№

Қадамдық бағаның критерийлері

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-2,9

қан-лық

3,0-4,4

жақсы

4,5-5,3

өте жақсы

5,4-6,0

2.

1. Термостат - термореттеуші блок және ауа тарауы арқылы ауаның температурасын бір қалыпты ұстау үшін қажет лабораториялық жабдықтау. Оның түрлері көп. Бірақ биохимиялық талдау үшін Биотест-термостаты қолданылады.

Термостатты ток көзіне қосады.

0-0,9

0,94-1,4

1,48-1,75

1,76-2,0

2. Қажет температураны таңдайды. (37^оС немесе 38 ^оС)

0-0,9

0,94-1,5

1,51-1,75

1,76-2,0

3. Есігін ашып, ішіне зерттелінетін затты қоямыз (зерттеуге байланысты уақыты әртүрлі).

0-1,1

1,12-1,5

1,51-1,8

1,88-2,0

№

Қадамдық бағаның критерийлері

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-2,9

қан-лық

3,0-4,4

жақсы

4,5-5,3

өте жақсы

5,4-6,0

3.

1. Электр аквадистиллятор дистилленген суды өндіру үшін арналған жабдық. Медициналық мекемелерде және де төтенше жағдайларда ішетін суды радионуклеотидтерден тазалау үшін, басқа мекемелерде дистиллятты суды минерализациядан кейін ішу үшін, лабораториялық зерттеу жұмыстарда қолданады.

Аквадистилятордың косу тетігін басамыз.

0-0,9

0,94-1,4

1,48-1,75

1,76-2,0

2. Аквадистилятордың жанындағы кішкене бөшкесінің көрсетілген белгісіне дейін су жиналуын қадағалаймыз.

0-0,9

0,94-1,5

1,51-1,75

1,76-2,0

3. 10-15 минуттан кейін дистилденген су ағады.

0-1,1

1,12-1,5

1,51-1,8

1,88-2,0

№

Қадамдық бағаның критерийлері

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-2,9

қан-лық

3,0-4,4

жақсы

4,5-5,3

өте жақсы

5,4-6,0

4.

1. Центрфугирлеу дегеніміз центрден тепкіш күш арқылы сұйық ортаның компоненттерінің қосындыларын бөлу әдісі. Оны қан плазмадан формалық элементтерін бөлу, зәрден жасушаларды бөліп алу, ағзаның жұлын сұйықтары мен баска орталарды және де тұнбаны сұйық фазадан бөліп алу үшін қолданады.

Центрифуганы ток көзіне қосамыз.

0-0,9

0,94-1,4

1,48-1,75

1,76-2,0

2. Қақпағын ашып, зерттелінетін затты бір-біріне бірдей көлемде, қарама-қарсы ұяшыққа саламыз.

0-0,9

0,94-1,5

1,51-1,75

1,76-2,0

3. Қақпағын жауып, қажет айналымды басамыз.

(1,0, 1,5, 3 айн/минутына)

0-1,1

1,12-1,5

1,51-1,8

1,88-2,0

№

Қадамдық бағаның критерийлері

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-2,9

қан-лық

3,0-4,4

жақсы

4,5-5,3

өте жақсы

5,4-6,0

5.

1. Тараздың міндеті табақтағы материал үлгісінің салмағын өлшеу.

Таразыны тоқ көзіне қосамыз.

0-0,9

0,94-1,4

1,48-1,75

1,76-2,0

2. Қақпағы жабық тұрады, дисплейді «О» туралаймыз.

0-0,9

0,94-1,5

1,51-1,75

1,76-2,0

3. Қақпағын ашып, затты қоямыз, таблодан көрсеткіш шығады.

0-1,1

1,12-1,5

1,51-1,8

1,88-2,0

№

Қадамдық бағаның критерийлері

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-2,9

қан-лық

3,0-4,4

жақсы

4,5-5,3

өте жақсы

5,4-6,0

6.

1. Адам ағзасына пайдалы бактерияларды инкубация және дезактивация кезінде белгілі температураны ұстап тұру үшін арналған лабораториялық жабдық.

Су моншасын суға толтырамыз.

0-0,9

0,94-1,4

1,48-1,75

1,76-2,0

2. Ток көзіне қосамыз.

0-0,9

0,94-1,5

1,51-1,75

1,76-2,0

3. Су жылыған соң, ұяларына ерітінділерді пробиркада немесе колбада қоямыз.

0-1,1

1,12-1,5

1,51-1,8

1,88-2,0

№

Қадамдық бағаның критерийлері

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-2,9

қан-лық

3,0-4,4

жақсы

4,5-5,3

өте жақсы

5,4-6,0

7.

1. Клинико-биохимиялық және ғылыми-зерттеулерде заттардың монохроматиқалы жарықта олардың сіңірілу қарқыны арқылы құрылысын, сапалы, сандық мөлшерін талдау үшін қолданылады.

Спектрофотометрді 15-20 минут ток көзіне қосып, қыздырамыз.

0-0,9

0,94-1,4

1,48-1,75

1,76-2,0

2. Ұясына бірінші пробирканы, яғни бақылау ерітіндісі бар кюветаны ұяшыққа қойып, дисплейде тетіктер арқылы «О» келтіреміз.

0-0,9

0,94-1,5

1,51-1,75

1,76-2,0

3. Бақылау ерітіндіні алып, орнына тәжірибелік кюветаны қоямыз. Таблодағы көрсеткішті жазып аламыз.

0-1,1

1,12-1,5

1,51-1,8

1,88-2,0

№

Қадамдық бағаның критерийлері

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-2,9

қан-лық

3,0-4,4

жақсы

4,5-5,3

өте жақсы

5,4-6,0

8.

1. Зерттеу жұмыс барысында адам ағзасына зиян келтіретін улы заттар бөлінеді. Сол себептен ондай жұмыстарды ауа тазалағыш шкафта жүгізу керек. Мысалы, сондай жұмыстарға материалдарда азотты анықтайтын Къельдал микроэдісі жатады.

Ауа тазалығыш шкаф үнемі ток көзіне қосылып тұрады.

0-0,9

0,94-1,4

1,48-1,75

1,76-2,0

2. Ауа тазалығыш шкафтың бетін ашып, исі өткір, улы, ұшқыш заттармен жұмыс істейді.

0-0,9

0,94-1,5

1,51-1,75

1,76-2,0

3. Ауа тазалығыш шкафтағы улы, ұшқыш, қыщқылды, сілтілі заттар ауа арқылы сыртқа шығарылады.

0-1,1

1,12-1,5

1,51-1,8

1,88-2,0

№

Қадамдық бағаның критерийлері

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-2,9

қан-лық

3,0-4,4

жақсы

4,5-5,3

өте жақсы

5,4-6,0

9.

1. Спектрдің көрінетін ауданында заттардың боялған ерітінділерінің жарықты сіңіруі арқылы талдау үшін қоланылады.

КФК-ны ток көзіне қосылады, 15-20 минут қыздырылады.

0-0,9

0,94-1,4

1,48-1,75

1,76-2,0

2.Ұясына бірінші пробирканы, яғни бақылау ерітіндісі бар кюветаны ұяшыққа қойып, дисплейде тетіктер арқылы «О» келтіреміз.

0-0,9

0,94-1,5

1,51-1,75

1,76-2,0

3. Бақылау ерітіндісі алып, орнына тәжірибелік кюветаны қоямыз. Таблодағы көрсеткішті жазып аламыз.

0-1,1

1,12-1,5

1,51-1,8

1,88-2,0

№

Қадамдық бағаның критерийлері

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-2,9

қан-лық

3,0-4,4

жақсы

4,5-5,3

өте жақсы

5,4-6,0

10.

1. Дозаторды қолға кигіземіз. Жанындағы экрандық көрсеткішінде өзімізге қажетті мөлшерді бұрандының көмегімен келтіреміз.

0-0,9

0,94-1,4

1,48-1,75

1,76-2,0

2. Бас бармақпен басып, ерітіндіні бір рет пайдаланатын сорғыш арқылы аламыз.

0-0,9

0,94-1,5

1,51-1,75

1,76-2,0

3. Алынған ерітіндіні қажетті ыдысқа құйып, дозатордың тетігін басу арқылы бір рет пайдаланатын сорғышты тастаймыз.

0-1,1

1,12-1,5

1,51-1,8

1,88-2,0

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

1

1. Қан плазмасының құрамына 90-92% су және 8-10% құрғақ қалдықтар кіреді.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2. Құрғақ қалдықтар органикалық және бейорганикалық заттардан тұрады. Қан плазмасының органикалық заттарына 4,5 % альбумин, 2-3,5 % глобулиндер, 0,2-,4% фибриногендер жатады. 

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Оларға қоршаған ортаның зиянды факторлары: радиоактивті сәулелену, қоршаған ортаның химиялық және шаңмен ластану, әртүрлі бактерия мен вирустар әсер етеді. Олар қалыпты жағдайдың ережелерін, гигиеналық норманы бұзады.

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

2

1. Жұмысшы реагенттің дайындалуы: №2 реагенті бар флаконды тиянақты түрде араластырамыз, №1 реагент буферлік ерітіндіде ерітеміз. Оптималды нәтижелер (результат) алу үшін жұмысшы реагентті лиофилизат толық ерігеннен кейін, 20-30 минут бөлме температурасында сақтау қажет.

Жұмысшы реагенттің тұрақтылығы: 6 айдан кем емес, 2-8С-та, қараңғы жерде. Сақталған кездегі қызғылт түсі (суға қарсы оптикалық тығыздығы-0,200; кювет-1см) глюкоза концентрациясын анықтауда тура болатынына әсер етпейді.

Калибратор: қолдануға дайын әр реагент сериясына калибровка орындау қажет, жаңа жұмысшы реагент дайындауда және дайындалған жұмысшы реагентінің ұзақ сақталуында.

Зертелетін материал: Жаңа қан сарысуы. Сарысуға және плазмаға гликолиздің ингибиторын (натрий фториді) қосу қажет. Анализ алу үшін гемолизденген немесе хилездік үлгілерді қолдануға болмайды.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2. Анализді жасау:

Жұмыс алдында реагенттерді анализ жасау үшін таңдалған температураларға шейін қыздыру қажет.

Сапалық реакция: 0,5мл жұмысшы реагентке 0,01мл қан сарысуын қосыңыз. Егер 15мин. кейін қызғылт түс бола бастаса, онда проба глюкозаны сандық анықтауда қолдануға болады.

Сандық анализ:

Толқын ұзындығы-510нм (490-510)нм.

Оптикалық жолдың ұзындығы-1см (5мм).

Инкубация температурасы: бөлмелік (18-25С) немесе 37С.

Фотометрлеу: жеке пробаға қарсы.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Пробиркана жайлап шайкау керек және 15мин. 18-25С немесе 10мин. 37С инкубирлеу кажет. Тәжірибелік Ет және калибрлік (Ек) пробаларды жеке пробаға қарсы оптикалық тығыздығын өлшеу керек. Инкубация біткенде 1сағаттан соң, күн сәулесінің тікелей түсуінен сақтаған соң түсі тұрақталды.

Есеп:

С= Еоn/ Ек х10ммоль/л

Еоn-оптикалық

Ек – оптикалық калибратор

10ммоль/л- глюкоза концентрациясы калибрде ммоль/л

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

3

1. Жұмыс реагентін дайындау: №1 реагенттің қажетті бөлігін араластыру немесе ионданбаған сумен 5есе араластырады (№1 реагенттің бір бөлігін +судың 4 бөлігін).

Калибратор: қолдануға дайын.

Әрбір реагенттер сериясына калибровка жасау қажет, жаңа жұмысшы реагентін дайындағанда және жұмысшы реагентті ұзақ сақтағанда.

Зерттелетін материал (Үлгі).

Жаңа қан сары суы немесе плазма (гепарин немесе ЭДТА)-гемализдің ізінсіз эритроциттерден 1сағат ішінде бөліп алу керек. Үлгі 1ай шамасында тұрақты, 20⁰С-та не 2-8⁰С үш күн аралығында гемолизденген немесе хилезді үлгілерді анализ үшін пайдаланбау қажет.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2 Анализдің жасалынуы.

Толқын ұзындығы: 540нм (520-560)нм.

Оптикалық жолдың ұзындығы: 1см (5мм).

Инкубация температурасы: бөлме температурасы (18-25⁰С) немесе 37⁰С.

Фотометрлеу: жеке пробаға қарсы.

Пробаларды тыңғылықты арластырыңыз, 30мин 18-25⁰ С-та инкубациялайды және оптикалық тығыздықты тәжірибелік пробаның және калибрлік (Е_к) жеке пробаға қарсы өлшейді.

Бояу 30минуттай тұрақты, инкубациядан кейін, күннің сәулесінің тікелей түсуінен сақтаған.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Есептеулер

Үлгідегі жалпы белоктың (С) концентрациясын мына формула бойынша анықтау:

С=Е_оn/ E_к х 70

Е_оn – тәжірибелік пробаның оптикалық тығыздығы

E_к – калибратордың оптикалық тығыздығы

70г/л- калибратордағы жалпы белоктың концентрациясы.

Калыпты өлшемдер

65-85г/л

Бұл мөлшерлер бағдарлаушы болып келеді. Әрбір зертханада қалыпты мөлшерлердің көрсеткіштер диапозаның дәлдеп отыру қажет.

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

4

1. Қан сарысуында аминотрансферазаның белсенділігінің анықтау жүрек пен бауыр ауруын анықтауның маңызы зор.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2. Аспартатаминотрансферазаның белсенділігі әсіресе миокард инфарктында жоғарылайды.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Боткин ауруының созылмалы түрінде аминотрансферазаның белсенділігі жайлап төмендейді

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

5

1. Қалыпты жағдайда жалпы билирубиннің мөлшері 1,7-20,5 мкмоль/л,

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2. Билирубиннің нормадан тыс көтерілуі сары ауру тудырады

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Билирубиннің мөлшері емделу барысында төмендейді. Билирубин, негізінде гемоглобинде орналасқан, темірі бар протопорфирин- гем алмасуының соңғы өнімі болып табылады. Бос билирубин альбуминмен байланысып бауырға барады. Бауырда билирубиннің залалсыздану процесі жүреді. Себебі бос билирубин мөлшері көбейсе адам ағзасы уланады. Бауырда билирубин билирубинглюкуронилтрансфераза ферменттің қатысуымен глюкурон қышқылымен байланысып билирубинмоно- және билирубиндиглюкуронид түзіп, конъюгирленбеген билирубинге қарағанда суда жақсы ериді. Сондықтан ашшы ішекте сіңірілмейді. Ішектегі бактериялардың әсерінен деконъюгацияға айналып түссіз өнімдер топтары –стеркобилиногенге айналады. Олар тез тотығып нәжістерге түс беретін уро- және стеркобилинге айналады. Зәрде уробилиноген болады.

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

6

1. Өт пигменттері (биллирубин, биливердин және т.б.) зәрдің патологиялық компоненттеріне жатады.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2.Қалыпты жағдайда зәрде биллирубиннің азғана мөлшері болады, ол қарапайым лабораториялық әдістермен анықталмайды.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Зәрдің құрамында өт пигменттері болса, қоңыр сары немесе жасыл түсті болады, сары ауруда сілті тұздары түрінде байқалады

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

7

1. Зерттелетін материал:

Қан сарысуы немесе қан плазмасы, тәуліктік несеп. Несепті 10 есе физраствор ерітіндімен араластыру қажет.

Реагенттерді анализге дайындау және олардың тұрақтылығы:

Жиынтықты сақтау мерзімі -18ай, 2-8⁰С-та. Дайындау мерзімі, сериясы және каталогтық нөмірі қорап сыртында көрсетулі.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2. Жұмысшы реагент: Бір флакондағы №2, №1 бір флакондағы, ерітіндіде ерітіңіз. Оптималды нәтижелер алу үшін, жұмысшы реагентті бөлме температурасында 5-10мин.- лиофилизат толық ерігенше, сақтау қажет. Пайдаланғаннан кейін флаконды қатты жабыңыз 2-8⁰С-та, температурада ерітінді 30күнге дейін тұрақты.

Калибратор қолдануға дайын. Ашылған калибратор 1ай бойы, 2-8⁰С-та, қатты жабылған флаконда тұрақты.

Пробиркадағы ерітінділерді араластырады және 7 минут бойы 20-25⁰С, инкубирлейді. Пробаларды бақылаушы пробаға қарсы, 520нм (490нм, ФЭК) – толқын ұзындығында фотометрде есептейді.

Түстің түрі 30минутқа дейін, инкубациядан кейін тұрақты

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Несеп: (Е_оn/ Е_кал) х К х3,57 ммоль/л немесе (Е_оn/ Е_кал) х К х 600 мг/л

мұнда: Е_т – тәжірибелік пробаның экстинкциясы, Е_кал – калибратор экстинкциясы К- тәуліктік несептің мөлшері, л несеп қышқылының концентрациясы.

Қалыпты мөлшер: несепте: 1,49-4,46ммоль/24 сағатта (250-750мг/24сағатта).

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

8

1. Клинико-биохимиялық лабораторияларда зәрдің жалпы және арнаулы анализін жүргізеді.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2. Ақуыз зәрдің патологиялық компонентіне жатады.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Зәрде ақуыз нефритте (бүйректің тамырлы клубкалары қабынғанда, олардың өткізгіштігі жоғарылағанда), жүрек декомпенсациясында, артериалды қысымның кейбір түрлерінде және де кей жағдайда жүктілік кезінде байқалады.

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

9

1. Зәрдегі қанның пайда болуы-бүйректегі болып жатқан процестерді және несеп бөлу жолдарындағы патологиялық жағдайларды білдіреді.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2. Зәрдегі қан – қызыл қан түйіршіктері (гематурия) немесе еріген қан пигменті (гемоглобинурия) түрінде анықталады.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Зәрдегі қанның пайда болуы-гематурия деп аталады, ал қанның пигменттері - гемоглобинурия деп аталады.

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

10

1. Зәрдің органикалық құрамы: мочевина ,зәр қышқылы, креатинин, гиппур қышқылы, аминқышқылдары

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2. Зәрдің минералды құрамы: натрий, калий, кальций, магний, аммоний тұздары, хлоридтер,

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Сонымен қатар, бикарбонаттар, фосфаттар ,бейорганикалық сульфаттар.

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

1

1. Кори айналымы. Кори айналымы қандағы глюкозаның мөлшерінің реттелуінде қатысады. Мысалы, жұмыс істеп жатқан бұлшық ет қанға көп мөлшерде сүт қышқылымен аланинді бөліп отырады. Аланин бұлшық етте трансаминдену барысында пируваттан түзіледі. Қаннан аланин бауырға сіңіріледі, ол жерде трансаминдену реакция арқылы қайтадан пируватқа айналады, ал пируват глюконеогенез процесіне қатысады (глюкозо-аланин айналымы деп аталады)

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2. Кори айналымы қан, бауыр, бұлшық етте жүреді

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3.Гипоксия кезіндегі мүмкін өзгерістерді жойып, гомеостаздың қалпына келуін қамтамасыз етеді.

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

2

1. Гликолиз дегеніміз анаэробты жағдайда глюкозаның 2 молекула сүт қышқылына айналуы.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2. Гликолиз процесі эритроциттерде жүреді

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Анаэробты жағдайда адам ағзасын энергиямен қамтамасыз ететін жалғыз процесс. Энергия тиімділігі – 2 молекула АТФ.

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

3

1. Мочевинаның түзілуі – бауырда жүретін улы зат-аммиактың негізгі залалсыздану процесі. Бұл процесте аминқышқыл –орнитин қатысады, сол себептен орнитин айналымы болып аталады.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2. Мочевина процесі бауырда іске асады

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Маңызы: аммиактың залалсыздандыратын негізгі жолы

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

4

1. Пирожүзім қышқылының тотыға декарбоксилденуі. Пирожүзім қышқылы ағзада зат алмасу процесінің байланыстырушы маңызы зор метаболит болып табылады. Мысалы, нәруыз, көмірсулар, липидтер алмасуы көбінесе пирожұзім қышқылы арқылы байланысады. Пирожүзім қышқылы тотыға декарбоксилденуінде активті сірке қышқылына (ацетил ко-А) айналады. Процесс 5 саты бойынша жүреді. 5 кофермент 3 фермент қатысады. Ферменттер- пируватдегидрогеназа (коферментті ТПФ), дигидролипоилацетилтрансфераза (коферменті липой қышқылы), дигидролипоилдегирогеназ (коферменті ФАД) және сыртқы коферменттер НАД, Нs-КоА. Активті сірке қышқылы Кребс айналымына барып тотығып –энергия көзі болады. 2 маңызы – синтетикалық – май қышқылдарының, жолестериннің, кетонденелердің алғашқы өнімі болып табылады.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2. Пирожүзім қышқылының тотыға декарбоксилденуі митохондрийде жүреді

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Маңызы: катаболизмнің жалпы жолына жататын процесс

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

5

1. Кребс айналымы пирожүзім қышқылының соңғы өнімге айналдыратын процесс. Көмірсулар, май қышқылдарының, аминқышқылдарының «жасушалық отын» ретінде атқаратын рөлін дәлелдейтін процесс. Бұл айналымды ашқан ағылшын биохимигі Креб Г.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2. Кребс айналымы митохондрийде жүреді

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Маңызы: энергетикалық, интегративті, амфиболитті және

бар катаболизмнің жалпы жолына жататын процесс

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

6

1. Катаболизмнің жалпы және арнайы жолдары. Нәруыздар, липидтер, көмірсулардың катаболизмнің жалпы және арнайы жолдары арқылы ыдырау.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2. Митохондрийде, цитоплазмада

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Энергетикалық, синтетикалық қызмет атқарады

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

7

1. Гемоглобиннің ыдырауы. Қанның формалық элементы- эритроцит 110-120 күн өмір сүреді. Содан кейін олардың ыдырап, гемоглобин босатылады.Гемоглобин гем және глобинге ыдырайды. Гемнің бауырда ыдырауы порфирин сақинасының 1 және П сақиналардың көпіршесі үзілуімен басталады. Бұл процесс гемоксигеназа ферменттің қатысуымен жүреді. Жасыл түсті пигмент-вердоглобин пайда болады. Вердоглобин өт пигменті биливердинге айналады. Биливердин редуктаза ферменттің қатысуымен билирубинге айналады

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2. Гемоглобиннің ыдырауы көк бауырдың ретикулоэндотиальді жүйесінің жасушаларында, бауырда, ішекте өтеді.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Маңызы: клиникада зәрдегі өт пигменттерінің сандық және сапалы талдауын жүргізеді

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

8

1.Аминқышқылдарының дезаминдену түрлері. Аминқышқылдардың дезаминденуі дегеніміз аминқышқылдардан амин тобы аммиак түрде бөлінуі. 4 түрі бар:

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2. 4 түрі бар:

1. Тотықызсыздана дезаминденуі

2. Гидролитті дезаминденуі

3. Молекула ішілік дезаминденуі

4. Тотыға дезаминденуі

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Аминқышқылдардың дезаминденуі цитоплазмада, митохондрийде жүреді.

Маңызы : улы зат-аммиактың пайда болу жолдары.

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

9

1. Гемнің синтезі. Гемнің биосинтезі 2 кезең бойынша іске асады.

Бірінші кезенде сукцинил-Ко-А глицинмен байланысып дельта-аминолевулен қышқылы түзіледі. Бұл процесті негізгі фермент-дельта-аминолевулинатсинтаза катализдейді. 2 молекула сигма-аминолевуленқышқылы конденсациялау барысында порфобилиногенге айналады( фермент-порфобилиногенсинтаза). 4 молекула порфобилиногеннен протопорфирин -1Х түзіледі. Соңғы кезеңде протопорфирин -1Хға гемсинтетаза (феррохелатаза) ферменттің қатысуымен темір молекуласы қосылып гем түзіледі

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2. Гемнің синтезі митохондрийде жүреді.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Гем қандағы маңызы зор гемоглобиннің простетикалық тобы.

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4

№

Бағалау сұрақтары

Бағалау критериясы

қан-сыз

0-3,4

қан-лық

3,5-5,1

жақсы

5,2-6,2

өте жақсы

6,3-7,0

10

1. Май қышқылдарының бетта-тотығуы. Адам ағзасында майлар ыдырау барысында пайда болған май қышқылдары тек қана бетта-тотығуға ұшырайды.

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,1

2,12-2,3

2. Май қышқылдарының бетта-тотыгуы митохондрийде жүреді

0-1,1

1,12-1,7

1,71-2,0

2,06-2,3

3. Маңызы : түзілген активті сірке қышқылы ағзаның энергия көзі болып табылады және май қышқылдарының, холестериннің, кетонденелердің алғашқы өнімі

0-1,2

1,26-1,7

1,78-2,1

2,12-2,4