2.2 Қабаттық қысымды ұстау жүйесі

Қабаттық қысымды ұстау жүйесі (СППД) және қабаттық суды дайындау қондырғысы (УППВ) мұнай газ конденсатты Әлібекмола кен орынының құрамына кіреді - Ақтөбе облысы Мұғалжар ауданында орналасқан.

Қабаттық қысымды ұстау жүйесі қабаттық қысымды ұстау мақсатымен қабатты суландыру үшін қолданылады. Қабатқа айдалған су айдау ұңғымасынан өндіру ұңғымасына қозғалысы кезінде мұнайды өзімен ілестіре отырып өндіру ұңғымасына алып шығарады.

Эксплуатацияға 2005жылы енгізілді. Қабаттық суды дайындау қондырғысы қабаттан мұнай мен бірге шыққан қабаттық суды тазарту арқылы, оны кейін қабатты суландыру үшін қолданады .

Жоба инженерлік – топографиялық ізденіс ғылыми-зерттеу және жобалау институты “Каспий Мұнай Газ” Атырау қаласында 2003жылы құрылды.

Жоба бойынша келесі механикалық ағымдар бар:

1. төмен арынды суды айдау жолы артезиан скважиналарынан жоғары арынды сораптан құралады. Өзінің құрамында мынадай құрылымдар бар:

• артезиан скважинасының жабу блогы терең сораптар(Н-01)-4 дана және сүзгіш (фильтр-01) -4 дана;

• төмен арынды коллектор;

• буферлі –жинау резервуары (РВС-1,2);

• буферлі-шоғырлы сорғылау станциясы (БКНС), бустерлі сорапты агрегат (Н-02)-4 дана, жоғары арынды сорапты агрегат (Н-1)-4 дана, майлау жүйесі (маслобак-4 дана) мен май сораптары 8 дана және жіңішке тазарту сүзгілерінің блогынан тұрады;

• дренажды сыйымдылық Е-8;

• коллекторлар және дренаж жүйесі(СКИД);

• реагентті дозалау блогы (БДР)

2. Жоғары арынды суды айдау жолы жоғары арынды сораптап айдау ұңғымаларына дейін өзінің құрамына мына құрылымдар кіреді:

• Жоғары арынды коллектордан айдау монифольдінің бөлу тармағына дейін;

• Жоғары арынды суды айдау айдау монифольдінің бөлу тармағынан солтүстік , орталық және оңтүстік суды бөлу пунктерінің (ВРП) бөлу монифольдтарының тармағына дейін;

• Жоғары арынды суды айдау жолы бөлу монифольдінің солтүстік , оңтүстік және орталық тармағынан айдау ұңғымаларына дейін .

3. қабат суының ағымдары екі мұнай дайындау пункттерінен (ППН-1 және ППН-2) буферлі-жинау резервуарларына (РВС-1,2) дейін құрамына кіреді:

• мұнайдан қабатты суды бөлу тұндырғышы (Е-2)-2 дана;

• қабаттық су қоймасы РВС-3,4;

• сепараторлар С-1-2 дана;

• дренаждық сыйымдылық Е-9;

• реагентті дозалау блогі (БДР).

4. РВС-3,4 резервуарларының бет жағына газ телпекке газ айдайтын газ айдау станциясы.

5. Төмен қысымды газ коллекторы.

3 Ұңғыларды пайдалану

3.1 Фонтанды ұңғыларды пайдалану

Ұңғының фонтандауы әдетте жаңа ашылған мұнай кен орындарда жүреді, яғни қабат энергиясының қоры үлкен болғанда, сондай-ақ ұңғының түбіндегі қысым, ұңғыдағы сұйық бағанасының гидростатикалық қысымынан үлкен болғанда, сағаға қарсы қысым тудырғанда, және ұңғыдағы осы сұйықтықтың қозғалысымен байланысты үйкелісті жоюға жұмсалатын қысымы көп болғандықтан әрбір фонтандаушы ұңғының жұмысы үшін жалпы міндетті шарт келесі негізгі теңдікпен өрнектеледі:

Р_ұ=Р_г+Р_үйк +Р_с

Мұндағы Р_ұ – ұңғы түбіндегі қысым; Р_г- ұңғыдағы сұйықтық бағана сымның гидростатикалық қысымы; Р_үйк – сорапты компрессорлы құбырларда үйкеліске кететін қысымын жоғалу Р_с – сағадағы қарсы қысым;

Ұңғының сорапталуы екі түрге бөлінеді: газ көпіршіктері жоқ сұйықтықтың фонтандауы - артезияндық фонтандануы; фонтандауды - жеңілдететін құрамында газ көпіршіктері бар сұйықтықтардың фонтандауы - фонтандау тәсілінің кен тараған түрі.

Артезиандық тәсіл мұнайды өндіру кезінде аз кездеседі. Бұл тәсіл мұнайда еріген газ мүлдем болмайтын кезде және ұңғыға газдармен сұйықтық бағанасының гидростатикалық қысымынан түр қысымы көп болатын кезде болуы саға қысымының көмегімен бөлінбейтін сұйықтықтағы еріген газкөзінде және түптегі қысым келесі екі қысымнан үлкен болғанда; газдалмаған сұйықтық бағанасының гидростатикалық қысымы мен ұңғының саға қысымы.

Сұйықтықтағы еркін газдың көпіршіктері соңғысының тығыздығын азайтады, соған сәйкес бұндай сұйықтық бағанасының гидростатикалық қысымы, газдалған сұйықтық фонтандау үшін ұңғы түбіне қажетті қысым артезиандық факторларға кіші болады:

Газдың энергиясының есебінен фонтандау

Бұл мұнай ұңғыларының фонтандауының кен тараған тәсілі. Белгілі болғандай артезиандық фонтандау кезінде фонтандау құбырында газдалмаған сұйықтық (мұнай) қозғалады, сондықтан мұнай сұйықтық бағанасының гидростатикалық қысымы жеңу үшін түп қысымы қажетті түрде жоғары болуы керек.

Газдың энергиясы есебінен фонтандау кезінде газ сұйықтың қоспасы бағанасының тығыздығы фонтандық құбырларда аз, сондықтан бұндай қоспа бағанасының гидростатикалық қысымы төмен болады. Соған сәйкес ұңғының фонтандауы үшін де түп қысымы аз болады. Сорапты компрессорлы құбыр бойымен түптен сағаға дейін сұйықтық қозғалған кезде қысым азаяды және кейбір биіктіктерде бұл қысым қанығу қысымына Р_қан тең болады, ал жоғарылаған сайын бұл қысым қанығу қысымынан төмендей береді. Р<P_қан аймағында мұнайдан газ бөлінеді, бұл газ көбейсе қысымның, сондай-ақ қысым айырмашылықтары үлкен болғанда, төмендегенін білдіреді. Осылай еріген газ бөліну нәтижесінде фонтандану кезінде мұнай газданылады да, еркін күйге көшеді және таза мұнай тығыздығы аз газ сұйықтық қоспасын құрайды. Жоғарыда айтылған жағдайда қанығу қысымынан ұңғының түп қысымы үлкен болған кезде Р_ке>P_қан фонтандану жүреді және кейбір биіктіктерде газ бөлінеді.

Фонтандау жүреді сол кезде, егер сұйықтықпен түпке келетін энергия осы сұйықтықты жоғарғы көтеру үшін қажетті энергияға тең немесе үлкен болады, сол жағдайда егер фонтандық көтергіш тиімді режимде, сондай-ақ жоғары пайдалы әсер коэффициенті режимінде жұмыс істесе ұңғының түп қысымы есебінен сұйықтықты сол қысымға сәйкес биіктікке дейін көтеру мүмкін 1 м³ сұйықтықты көтеру кезінде жүретін пайдалы жұмыс сұйықтық салмағының көтеру биіктігіне тең:

Ұңғының түбіне мұнай мен бірге еркін газ да келуі мүмкін сондай-ақ осы мұнайдан қысым төмендеген кезде газдың бөлінуі жүреді. 1м³ тауарлы мұнайға келетін және стандарттық жағдайларға келтірілген жалпы газ мөлшері толық газ факторы деп аталады. Газ кеңейе жұмыс істейді бірақ та әртүрлі болады. Кеңею жұмысы тек қана еркін газ бен жүреді. Сондықтан газдың кеңею жұмысын есептеу кезінде толық газ факторын Г_о емес, тиімді газ факторы Г_тиім деп алатын аз мөлшерде газды ескеру қажет.