13 Жер силкинисин багалау

Жер сілкінуінің магнитудасы - сілкіністің мөшерін (шамасын) анықтайтын салыстырмалық энергетикалық өлшем. Ол сілкініс ошағынан Бөлініп шыққан энергия мөлшеріне тікелей байланысты. Ч. Рихтердің бастапқы аныұтамасы бойынша магнитуда дегеніміз сілкініс ошағынан 100 км. Қашықтықта стандартты сейсмографпен тіркелген сейсмикалық толқынның ең үлкен амплитуда шегінің (милиметрдің мыңнан бір бөлігі) сандық логорафимінетең: Мұнда А-стандартты Сейсмографпен белгілі бір қашықтықта тіркелген толқын амплитудасының шегі, - стандартты сейсмографпен сілкініс ошағынан 100 км. Қашықтықта тіркелген амплитудасының шегі ( 0,001мм-ге тең).1964 жылы Медведев С.В (СССР) Шпонхойер (ФРГ) және Крик В.(ЧССР) МШК-64 (оның авторларының бас әріптері алынған) деп аталатын 12 балдық халықаралық өлшемді жасап ұсынды. 1 балл. Жер сілкінісі сезілмейді. 2 балл. Сәл ғана сезілетін жер сілкінісі. 3 балл. Әлсіз жер сілкінісі. 4 балл. Елеулі жер сілкінісі. 5 балл. Ұйқыдан оянып кету. 6 балл. Қорқу. Жер сілкінісін барлық адамдар сезеді. 7 балл. Ғимараттардың зақымдануы. 8 балл. Ғимараттардың қатты зақымдануы. 9 балл. Ғимараттардың жаппай зақымдануы. 10 балл. Ғимараттың жаппай қирап-бүлінуі. 11 балл. Апат. 12 балл. Жер бедерінің озгеруі.14 Радиоэкологиялық биогеоценоздардың радиоактивті заттармен ластануы ағзалардың мекен ету ортасындағы жаңа абиотикалық фактор болып саналады. Радиоактивті заттармен зақымданған жөрде түрған адам әрдайым сыртқы сәулеге үшырауы немесе сәуле ауруына үшыратуы мүмкін радиоактивті заттардың организмге өту нәтижесінде зақымдануы ықтимал. Жарық сәулесі күндікінен әлде қайда күшті, ал жарылыс кезінде пайда болған ядролық шар жүздеген километрден көрінеді. № 1 радиациядан қорғаушы дәрі-дәрмек - цистамин. Малина түсті екі пенал. Сәулелену қаупі кезінде пайдалану керек

14.Халықты радиациялық қауіптен қорғау

Радиациялық қауіпті обьекті-ғылыми шаруашылық (өнеркәсіп) немесе қорғаныс обьектісі, авариялар немесе бүлінушіліктер кезінде адамдардың, хайуанаттардың, өсімдіктердің жаппай радиациялық зақымдануға ұшырауы және қоршаған ортаның радиоактивті ластануы мүмкін. Сыртқы ортаның радиоактивті зақымдау көздеріне мыналарды жатқызуға болады: *уран өнеркәсібі *әртүрлі үлгідегі ядролық реактор *радиохимиялық өнеркәсіп *радиоактивті қалдықтарды өңдейтін және көметін жер *ядролық полигон Адам сәуле ауруына ұшырайды, оның ауыртпалы деңгейі сәулелердің қуаты мен мөлшеріне байланысты. Сонымен қатар организм клеткаларында қауіпті ісіктердің пайда болуына алып келетін өзгерістер өтеді.

15.Халықты химиялық қауіптен қорғауда жүргізілетін шаралар

Қауіпті өнеркәсіптегі улы аттар шығаратын, сақтайтын немесе пайдаланатын шаруашылық обьектілері химиялық қауіпті обьектілер деп аталады. Олардың зақымдалуы немесе бөлінуі адамдардың, хайуанаттар мен өсімдіктердің жаппай улануына алып келуі мүмкін тоқыма, қағаз мұнай өңдіу кәсіпорында, мұнай химиялық кәсібінде түсті және қара металлургия, минералды тыңайтқыштар өнеркәсібінда ҚӨУЗ-дің үлкен бөлігі агроөнеркәсіп және тұрғын үә коммуникалдық шаруашылығында жинақталған. Зақымдалған орын бойынша қозғалған бойда мына ережелерді сақтау керек: -желге қарсы бағытта жылдам қозғалу, алайда жүгіріп шаңдатпау қажет; -жабық аулаларды шұңқырда тығыз құрылысты учаскіні айналып өту -теріде, киімде, аяқ киімде ҚӨУЗ тамшысын байқаған бойда қағаз ширатпасымен немесе бет орамалмен оны алу; -Муүмкіндігінше зардап шеккендерге, балаларға, қарттарға немесе өз бетімен озғала алмайтындарға жәрдем көрсету; -ғимаратқа сүйкенбеу және аайналадағы затқа тиіспеу;