5.Төтенше жағдайлар министрлігінің пайда болу тарихы

Төтенше жағдай дегеніміз адамдардың қаза табуына әкеліп соққан немесе әкеліп соғуы мүмкін, олардың денсаулығына, қоршаған ортаға және шаруашлық жүргізуші объектілерге нұқсан келтірген немесе келтіруі мүмкін, халықты едәуір дәрежеде материалдық шығындарға ұшыратып, тіршілік жағдайын бұзған немесе бұзуы мүмкін авария, зілзала немесе апат салдарынан белгілі бір аумақта туындаған жағдай. Төтенше жағдай пайда болу себептеріне қарай табиғи сипаттағы және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларға бөлінеді.19.10.1995ж Қазақстан Республикасының Азаматтық қорғаныс штабы және төтенше жағдай бойынша мемлекеттік комиссия базасында Қ.Р ның төтенше жағдай бойынша мемлекеттік комитеті құрылды. 1996ж ТЖ МК құрамына «Қазселқорғасын» өндірістік бірлестігі және мемлекет қалалық тех. 22 сәуір 1997 ж Мемлекеттік комитет құрамына мемлекеттік өртке қарсы қызмет енгізілді. 10 қазан 1997 ж ҚР–ның төтенше жағдайлар бойынша Мемлекеттік комитеті ҚР ның төтенше жағдайлар бойынша комитетіне (Үкімет құрамына кірмейтін) – ортаның атқару органына кірді. 27 сәуір 1999 ж Қазақстан Үкіметі құрылымында ҚР–ның төтенше жағдайлар бойынша агенствасы құрылды. 29 қыркүйек 2004ж төтенше жағд. бойынша және мемлекеттік материалдар қоры бойынша агенствалар базасында ҚР-ның ТЖ министрлігі құрылды.Төтенше жағдайды жариялайтын – президент, ал оны басқаратын - премьер-министр.

6 . Шаруашылықта қолданылатын күшті әсер ететін улы заттардан қорғану- хлор,аммиак.

ӘКУЗ - шаруашылық мақсатта қолданылатын зат, оларды қалай болса солай сактау немесе төгілуі адамдардың жаппай улануына алып келуі мүмкін. ӘКУЗ - жабық ыдыста қысыммен сақталады, ыдыс кирағаннан кейін қысым атмосфера қысымына дейін томендейді. ӘКУЗ - қайнайды (қайнау t^o +20°С) жөне атмосферага газ немесе бу түрінде бөлінеді. Олар үлкен қашықтыққа таралады. Хим-қ зақымдау ошағының көлемі, оның адам терісіне тамшы сүйық түсуі және бумен демалу нөтижесінде болуы мүмкін.Химиялық қауіпті обьектідегі апат туралы дабыл жарияланганда немесе қоршаған ортада улы заттар қауіп туғызғанда төмендегі іс-қимылды істеу қажет: 1)улы заттардың тарағандығы жөнінде хабар келген сон тез арада противогаз және сол сияқты жеке қорғану қуралдарын пайдалану керек; 2)жақын жсрдсгі панаханаға немесе арнайы жасыры-натын орынға, ал олар жоқ болса, жақсы қымталған үй-жайға жасырынады; Зақымдалған аумақпjен жүрген кезде мына тәртіп-терді мүлтіксіз сақтау қажет:1)жүгірмей және шаңдатпай тез жүру;2)төтенше жағдай үйымдарының өкілінің бүйрығына дейін қорғаныс қүралдарын шепшеу керек, жыраларды, шүңқырларды, батпақтарды, тонельдерді және улы зат жинақталып қалатын басқа да орындарды айналып өту;3)зардап шеккендерге, балаларға, сондай-ақ өз бетін-ше қозғалмайтын қарттар мен балаларға қажетті көмек корсету. ӘКУЗ төгілген кезде көсетілетін немесе істелінетін іс-әрекеттер; Хлор - төгілген кезде (ол ауадан ауыр) ең биік орын­дарды көтерілу қажет: а) егер сіз төменгі қабаттағы потерде болсаңыз, жоғарғы қабатқа көтеріліңіз; ә) егер сіз кошеде (далада) болсаңыз, биіктеу жерге шығыңыз.Аммиак төгілген кезде (ол ауадан жеңіл) тез буланып жоғары көтеріледі, яғни томен жерлерді таңдау қажет (жертөле). Химия л ық зақымдау туралы дабылды естіген бойда жеке корғаныс қүралын тез киіп, өзіңіз түрған ғимаратты қымтаңыз: 1)есік пен терезені жақсылып қымтаңыз;2)ондағы саңылауды шүберекпен, жапсырғышпен, пленкамен немесе ылғал қағазбен жабыңыз. Егер дабыл сізді кошеде келе жатқан кезде берілсе, ықтимал зақымдану аумағанан шығып, желге қарсы жүріңіз. Тыныс органдарын қорғау үшін, тыныс органдарын аммиактан, метилхлоридтен және винилхлоридтен және басқа улы заттардан 30-100 минут бойы қорғайгын противогаз кию керек. Аммиак сумен жақсы жайылады (суланған мақта-дәкі таңғышы көмектеседі). Егер противогаз жоқ болса, тыныс органдарын қорғау үшін сумен немесе ауыз суының 2% (хлор төгілген кезде) және лимон (бор) қышқылының 5% (аммиак тегілген кезде) ертіндісімен шайылған кез келген матаны пайда-ланыңыз. Тыныс органдарын хлордан қорғау үшін өзіңіздің немесе балаңыздың сүйық дәретімен шайылған мата таңғышын пайдаланыңыз. Халықты ӘКУЗ-мен ықтимал зақымдану аумағынан көшуі негізінен улы бүлт жақындағанға дейін жүргі-зіледі. Улы зат төгілген орынға аммиак суын, әк түнбасын, кальциленген соданың ертіндісін немесе 60-80% және одан артық концентрациядағы каустикті қүяды (шамамен 2 л. ертіндіге 1кг хлор) суды немесе ертіндіні ыдырату үшін су шашыратқыш, өрт машиналарын, жылжымалы автожанармай стансаларын, сондай-ақ химиялық қауіпті обьектідегі гидрант немесе арнайы жүйе қолданылады Егер газ тәріздес аммиак төгілсе, онда су шашыратқыш, өрт машиналарының, жылжымалы автожанармай стансаларының сондай-ақ химиялық қауіпті обьектідегі гидранттың көмегімен буды жүту үшін суды шашыратады. Сақтанудың жолдарының бірі болып, мақта-мата таңғыштарын пайдалану болады. Оларды дайындау жолдар ол үшін 50-100 см көлеміндегі дәке кесіндісінен жасайды. Ортасы бойынша бір қалыпты қалыңдығы 20-30 см (15-20 см) 1-2 см мата кабатын жаяды. Дәке кесіндісінің бойымен екі жағынан да бүгіп, мақтаның үстіне қояды. Дәкенің үшын екі байлау жүбы шығатындай етіп қияды. Таңғыш ауыз бен мүрынға қойылады. Олардың ұшын төменгі жағының төбе сүйекте, ал жорға жағының қүлақ үсті арқылы желкеде болатындай етіп байлайды. Таңғыш пен беттің арасындағы саңылауларды мақтамен тығыздайды.