Pedagogika – zespół nauk o wychowaniu, istocie, cechach, treściach, metodach, środkach i formach organizacji procesów wychowawczych. Należy do nauk społecznych, zajmuje się rozwojem i zmianami mechanizmów wychowania oraz uczenia się przez całe życie człowieka.
Socjalizacja – proces nabywania przez jednostkę systemu wartości, norm oraz wzorów zachowań obowiązujących w danej zbiorowości. Trwa przez całe życie. l) ogół działań ze strony społeczeństwa, zwłaszcza rodziny, szkoły i środowiska społecznego, zmierzających do uczynienia z jednostki istoty społecznej, tj. umożliwienia jej zdobycia takich kwalifikacji, takich systemów wartości i osiągnięcia takiego rozwoju osobowości, aby się mogła stać pełnowartościowym członkiem społeczeństwa. 2) ogół zmian zachodzących w jednostce pod wpływem oddziaływań społecznych, umożliwiających jej stopniowe stawanie się pełnowartościowym członkiem społeczeństwa. rozumiana jako proces socjalizacji pierwotnej, wrastanie w rodzinę, wrastanie jednostki w świat poprzez najmniejszą grupę społeczną jaką jest rodzina .Nadmiar socjalizacji prowadzi do ograniczenia i redukcji perspektyw poznawczych, wartości i interesów. Natomiast braki w socjalizacji prowadzą do alienacji i atomizacji. Socjalizacja w szerokim rozumieniu to przyczyna i skutek procesu, którego celem jest wprowadzenie jednostki do udziału w życiu społecznym.
Wychowanie – całokształt oddziaływań rodziców, innych wychowawców środowiska na rozwój dzieci i młodzieży. Jest to wpływ i oddziaływania na wszystkie aspekty rozwoju dzieci i młodzieży, czyli rozwój fizyczny, umysłowy, moralny, i estetyczny, przyswajanie odpowiednich wiadomości i sprawności.
Funkcje wychowania :
Funkcja zachowawcza – przekazywanie tradycji, obyczajów, wzorców zachowań panujących w danej społeczności.
Funkcja twórcza – kształtowanie kreatywności wychowanka we wszystkich sferach jego życia.
Rodzina – stanowi pierwszą i podstawową grupę, w której dziecko rozwija się fizycznie i psychicznie. Stwarza warunki do zaspokojenia różnorodnych potrzeb psychicznych i społecznych swoich członków, a zwłaszcza dzieci.
Funkcje rodziny :
Rodzina zaspokaja podstawowe biologiczne i psychologiczne potrzeby dziecka, takie jak potrzeba bezpieczeństwa, miłości.
Rodzina przekazuje dziecku dorobem kulturowy społeczeństwa, pośredniczy w nadawaniu przez dziecko znaczenia przedmiotom i zjawiskom z otoczenia oraz większości bodźców zewnętrznych.
Dostarcza dziecku modele osobowe i wzory zachowań w konkretnych sytuacjach życia codziennego
Rodzina przekazuje dzieciom określony system wartości i norm społecznych
Rodzina stanowi teren socjalizacji dziecka: przyjmowania przez nie zadań i obowiązków wykraczających poza jego osobiste potrzeby i interesy, współdziałania w grupie, pełnienia ról społecznych,
Rodzina jest dla dziecka polem doświadczalnym, na którym wypróbowuje ono swe siły i możliwości, znajdujące oparcie i punkt odniesienia ( wzorce) w rodzicach lub innych członkach rodziny; na ich wsparcie i pomoc dziecko zawsze może liczyć.
Style rodzicielskie :
Autokratyczny - ma charakter konserwatywny i jest oparty na autorytecie przemocy i pedantyzmu. Założeniem autokratyzmu jest stwierdzenie, że "rodzice zawsze mają rację, a obowiązkiem dzieci jest bezwzględne posłuszeństwo". Od dzieci wymaga się bezwzględnej karności i posłuszeństwa, podporządkowaniu się wszelkim poleceniom i nakazom rodziców. Dzieci mają ograniczoną swobodę. Rodzi się w nich bunt, niezadowolenie uniemożliwiające istnienie prawidłowych, życzliwych i harmonijnych stosunków z rodzicami, których zamierzenia są osiągane poprzez stosowanie różnych kar. Dzieci są jednostkami mało samodzielnymi i mało aktywnymi, ponieważ od wczesnego dzieciństwa nawykły do wykonywania poleceń
Demokratyczny - główną jego zasadą jest wzajemne poszanowanie praw wszystkich członków rodziny. "Dzieci wychowywane w ten sposób uczą się zasad współżycia społecznego nie na podstawie przymusu zewnętrznego i lęku przed karą, lecz w oparciu o akceptację i świadomy wybór właściwej zasady postępowania." Rola rodziców polega na koordynowaniu działań swoich dzieci.
Liberalny - nie ustala się niczego ani wspólnie, ani oddzielnie. Rodzice rozpieszczają dzieci, pozostawiając im nadmierną swobodę. Ograniczają się do stworzenia dziecku warunków do nauki i zabaw, zaspakajając jego potrzeby materialne. Aktywność rodziców jest przypadkowa i niekonsekwentna. Interwencja w zachowaniu dziecka następuje tylko w wyjątkowych przypadkach, w sytuacji drastycznego naruszenia norm społecznych. Dzieci są egocentryczne i mają trudności z przystosowaniem w grupie rówieśniczej
Pozytywne postawy rodzicielskie :
Postawa akceptująca – to okazywanie dziecku sympatii, aprobaty, przyjmowanie dziecka takim jakie ono jest, w wypadku złych zachowań – krytykowanie ich, poznawanie i zaspakajanie potrzeb dziecka. Sprzyja kształtowaniu zdolności do tworzenia trwałej więzi emocjonalnej, do wyrażania uczuć, odwagi, chęci pomocy.
Postawa współdziałająca – dobro dziecka jest tu wartością pierwszoplanową , aktywność w nawiązaniu wzajemnych kontaktów, angażowanie dziecka w sprawy domu – dostosowanie do wieku. Rozwija ufność zadowolenie z rezultatów pracy, wytrwałość, umiejętność współdziałania i podejmowania zobowiązań
Postawa uznająca prawa dziecka - uznanie praw dziecka, bez przeceniania i niedoceniania jego roli, pozwalanie na postępowanie na własną odpowiedzialność, delikatne kierowanie dzieckiem – stosowanie wyjaśniania i tłumaczenia, wyjaśnianie i uzasadnianie stawianych wymagań i stosowanych kar. Uczy lojalności, solidarności w stosunku do innych członków rodziny, twórczej postawy
Postawa dawania dziecku rozumnej swobody - Rodzice wraz z wiekiem dają dziecku więcej swobody, umiejętność utrzymania autorytetu i kierowania dzieckiem w pożądanym zakresie, rozumna troska o zdrowie i bezpieczeństwo, obiektywizm w ocenie grożącego niebezpieczeństwa. Daje dziecku umiejętność współdziałania z rówieśnikami, uspołecznienie, pomysłowość, bystrość i wytrwałość.