Сөздерді тасмалдау ережелері

Қысқарған сөздерді бөліп тасмалдауға болмайды: АЭС, Ту-134, Ил-18Д, ОҚМУ.

Қалыптасқан қысқартулар тасмалданбайды: т.б.,с.с., т.т.

Тасмалданған кезде адамның аты-жөнін фамилиясынан бөліп, екінші жолға шығаруға болмайды: М.О Әуезов, В.А. Моцарт

Үзілген сөздің екінші бөлігі алдындағы нүктеден немесе қос нүктеден кейін қойылатын сызықшадан басқа тыныс телгілерін екінші жолға тасмалдауға болмайды.

Цифрлардан кейінгі қосымшалар тасмалданбайды: 4-і, 25-ші.

Сабақ №10

Үндеу. Заң. Ереже. Мемелекеттік рәміздердің жазылуы.

Ресми түрде жазылған халықты белгілі бір іске жұмылдыру, шақыру мақсатында жазылған құжат.

Сөздік

Үндеу -обращение, призыв

Үндеуді қолдаймыз -поддерживаем призыв

Белсене қатысуға -призываем активно

Шақырамыз - приглашаем

Қатысамыз -участвовать

Зиялы -интелегент

Даму -развиваться

Игі -благородный, добрый

Іс-шаралар -мероприятия

Нығайту -закрепить

Мәлімдеу -заявить

Қуаттау -одобрение

Тірек сөздер мен сөз тіркестер:

Үндеу, жұршылық, өкілдері, тәуелсіз нығаю үстінде, өтпелі кезең, ынтымақтастық, мәлімдеу, жүзеге асыру, қоғамдық өмір, оң өзгерістер, құқықтық мемлекет, еркіндік идеялары, мемлекеттік тіл, Кеңес Одағының мемлекеттік тілі, ой-пікір.

Тапсырма 1. Берілген сөйлемдерді үлгі бөйынша бұйрықты сөйлемге айналдырындар.

Үлгі: Шымкенттегі қорғасын зауытының балқыту цехы іске қосылды ма қосылсын (қосылатын болсын, қосылсыншы)

Бибігүлдің жоғалтқан студенттік билеті жарамсыз болып табылады ме екен?

"Ақ нан"АҚ- ның бас директорлығына С.Ж. Сәбденов тағайындалды.

Студенттердің өзіндік жұмысын атқаруы жолға қойылды. Бекітілген тапсырманың 14 бөлімін жүзеге асывру мақсатында жауапты адам тағайындалды ма?

Тапсырма 2. Баяндауышы бұйрық райдан-шы,-ші жұрнақты қалау райдан болған сөйлемдерді теріп жазыңыз.

• Әу жиренше , сөзді әркім бір мақтайды, шешен, білгіш дейді. Кәне білгіш болсаң, Тесіктау қайда, соны айтшы-дейді!

-Тілің кесіргір қожа,-бірденең жоғалды ма , үндемей іздей бермей , айсаңшы?-дейді.

-Төлежан, анау қорамсақтан бір жебе суыршы, -депті.

Есте сақтаңыз: Жекелеген тапсырмалар бұйрыққа қосымша ретінде бірілдуі мұмкін және бұйрық мәтінінде оларға сілтеме жасалуы тиіс (қосымшаға сәйкес). Егер өқосымшалар бірнешеу болса, олардың әрқайсысы нөмірленеді. Бұйрық пе қосымшалардың беттері бірыңғай құжат ретінде нөмірленеді.

Іс жүзінде кейде түпнұсқаның қандай да бір бөілімінің үзінді нұсқасы ретінде бұйрықтан көшірме даярлау қажеттігі туындап жатады. Бұйрықтан көшірмеде жарыққа дейінгі барлық деректер сақталады, ал жарлық бөлімінен тек сол жағдайда қажет мағлұмат алынады.

Қабылданған қаулыны орындалуын міндеттейтін етістіктер бұйрық райджың -сын,-сін ІІІ жағы қосымшаның жалғануы арқылы жасалады.

Күрделі сан есімдерді оқыңыз.

1986. жылы 16 желтоқсан

ғ160 қаулы

ғ 18,287 -құжат

реттік нөмері 144 –жол алынып тасталсын.

Тапсырма 3. Мәтінді мәнерлеп оқыңыз.

Республика Үкіметінің "Шағын кәсіпорындарды құру мен дамыту жөніндегі шаралар туралы" қаулысының шыққанына, міне, екі жыл уақыт өтті. Осы шешім ішінде қалады 570 –тен астам шағын кәсіпорын құрылды. Екі жүз мыңға жетер –жетпес халқы бар, өнеркәсібінің өрісі тар көне қала үшін бұл, әрине, аө көрсеткіш емес. Бірақ солардың не тындырып, не қойғаның қазір таратып, нақты айта алмайды. Бәрі арнаулы шшіммен тіркеліп, мөр жасатқан, құжаттарын құнтитқан соң, банкіден тиесілі жәрдемін алп тұрған. Қазір олардың сайдан санын, қырдан қарасын іздеп табу қиын.

Есте сақтаңыз: Егер де сөйлем соңында екі жэақша кездессе, не екі түрлі жақша қойылады.

Егер де тырнақшаға алынатын сөйлемнің алдына не соңында бұрып тырнақшалармен белгіленеді. Егер де техникалық себептерге байланысты әр түрлі тырнақшалар қоя алмасақ, қатарынан екі тырнақша қойылады.

Мысалы: жеделхатта былай делінген: "Қазақстан" мұз жарғышы көмекке аттанды.

Сөздік

Жарғы - Устав

Ереже - положение

Жалпы ережелер - общие положения

Атқаратын қызметі - функции

Құқықтары мен міндеттері - права и обязанности

Басшылық - руководство

Есеп беру - составить отчет

Тағайындау - назначить

Мүлік және қадағалау - имущества и средства

Бақылау және қадағалау - контроль и надзор

Мемлекеттік рәсімдердің жазылуы.

Мемлекеттік сөзі мына атауларда бас әріппен жазылады.

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік жалауы

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік елтаңбасы

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік әнұраны

Мына жағдайларда кіші әріппен жазылады:

Мемлекеттік жоспар

Мемлекеттік комиссия

Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы ұлттық кеңестің атауларындағы бірінші сөздер мен жалқы есімдер бас әріппен жазылады.

Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы Мемлекеттік саясат жөніндегі Ұлттық кеңес.

Қысқарған сөздерді бөліп тасмалдауға болмайды: АЭС, Ту-134, Ил-18Д, ОҚМУ.

Қалыптасқан қысқартулар тасмалданбайды: т.б.,с.с., т.т.

Тасмалданған кезде адамның аты-жөнін фамилиясынан бөліп, екінші жолға шығаруға болмайды: М.О Әуезов, В.А. Моцарт

Үзілген сөздің екінші бөлігі алдындағы нүктеден немесе қос нүктеден кейін қойылатын сызықшадан басқа тыныс телгілерін екінші жолға тасмалдауға болмайды.

Цифрлардан кейінгі қосымшалар тасмалданбайды: 4-і, 25-ші.