28. Карьердегі игерімдік барлаудын әдістері.

Алдынала игерімдік барлау жұмыстарында келесідей мәселелер шешімдерін табады – ағымдағы тазартпа жұмыстары жүргізіліп жатқан деңгейжиектен төмендегі бір-екі деңгейжиектерде кен шоғырларының сыртқы контурларын дәлдіктеу, руда араларындағы бос тау жыныстардың контурларын алдынала түрде анықтау, әртурлі типті, сортты рудаларды контурлау. Мұндай мәліметтер карьерлер борттарының алар орындарын анықтауға, болашақтық және ағымдағы қазып алу жұмыстарын жоспарлауға қажет болады.

Алдынала игерімдік барлау жұмыстары бойынша дайындаған қорлар мөлшері біржылдық қазып алу көлемінен кем болмауы тиіс, ал тау-кен қазба жұмыстарын тиімді және онай түрде жобалауы үшін одаң екі-үш есе асырып тұрған жөн болады.

Игерімдік барлау жұмыстары әдептегідей колонкалы тік немесе көлбеу бұрғылау ұнғылармен, кейбір жағдайларда кернсіз бұрғылаумен, сирек түрде канавалар қазу арқылы атқарылады.

29. Карьердегі игерімдік барлаудағы қолданылатын техникалық амал -құралдарды атаңыз.

пайдалы қазбаның жер қойнауындағы орналасу ерекшілігі техникалық әдіс-амалдармен тау-кен қазындылары мен бұрғылау ұңғымалары және геофизикалық зерттеу әдістері көмегімен анықталады. Ұңғымалар мен тау-кен қазындылары белгілі бір барлау торабы бойынша жүргізіледі, ал олар ұзақ жылдар бойы жинақталған практикалық тәжірибиеге және пайдалы қазбаның таралуы заңдылығына сүйенеді. Бағалауда (барлауда) жобалауда ұқсас кенорындарды зерттеуден алынған тәжірибе мәліметтерді жүйелеу, ортаңғы мөлшерін алу практикасы қолданылады. (10-кесте )

Барлаудың техникалық әдіс-амалдары өздерінің қолдануы мүмкіндігі, ақпараттылығы және қымбаттылығына қарай бөлінеді. Жиі қолданылатын, ақпараттылығы жоғары техникалық әдіс-амалға тау-кен қазындылары жатады. Себебі олардың көмегімен пайдалы қазбалардың ерекшелігін қолма-қол бақылауға құрал-саймандар көмегімен кен денесінің кеңістіктегі орынының координаттарын анықтауға, әр түрлі мөлшерлі мен салмақты үлгі алуға, сөйтіп жан-жақты зерттеуге мүмкіндік туады. Бірақта қазу жұмыстарының тез арада орындалмауы, оның құнының жоғарлылығы, терең қабаттарда және кез-келген жерлерде (таужыныстар қабаттарының беріктілігі, сумен қаныққандылығы) жүргізу мүмкінділігінің жоқтығы мұндай техникалық әдістердің қолдануы аясын шектейді.

Тау-кен қазындылары жер бетілік пен жерастылыққа бөлінеді. Жер бетіліктерге орлар, траншейлер мен шурфтар, ал жер астылыққа штольня мен шахталар және олар арқылы жүргізілетін штректер, квершлагтар ж.т.б жатады Игерімдік барлаудың техникалық құрал әдістері

Игерімдік барлау тау-кен қазбалар, бұрғылау және тау-кен –бұрғылау әдістерімен жүзеге асырылады.

Ашық тау-кен әдісінде барлауы колонкалы және кернсіз бұрғылау арқылы жүзеге асырылады. Бұрғылауда алмазды және қорытпалы коронкалар қолдануда. Қоршаған тау жыныстардаң керннің шығуы 60% , ал руда бойынша 80% қамтуы тиіс. Керннің шығуы төмен болған жағдайда және біркелкі емес үгілуіне байланысты химиялық талдау жасау үшін шламда жиналады.

Алдынала игерімдік барлауы кезінде колонкалы бұрғылауы мен қатар кернсіз бұрғылауда қолдануда.

Ілеспе игерімдік барлау кезінде, негізінде, тау-кен қазбалармен техникалық мақсатта бұрғыланған ұңғылар қолдануда. Бұрғылау-атқылау ұңғыларды барлау мақсатында қолдануда геофизикалық әдістерді қолдануы жұмыстарды арттыруға ықпал етеді.