19. Таукен игеру жұмыстарың есептеу

Тау-кен жұмыстарының жоспарын есептеу арқылы құруды – руданың сапасын жоспарлауы деп түсіну керек. Оның мақсаты – жер қойнауындағы руданы сапасы, қоры жағынан жіктеп блоктарға бөлу және қазып алу кезеңдерін көрсету. Болашақтық жоспарлауда руданың сапасы көрсеткіштері біржылдық және оданда ұзақ мерзімге көрсетіледі, ал шұғыл (оперативті) жоспарлауда – руданың кварталдық, бірайлық, бір сменалық, тәуліктік және апталық өңдірілуі белгіленеді.

20. Күнделікті жобалау деген не?

Кунделікті жоспарлау шұгыл жоспарлаудын бир турі.мунда смена бойынша жұмыстардың көлемдері наряд толтыру арқылы жоспарланып іске асырылады.

Шұғыл -өңдірістік жоспарлаудың негізгі міндеттері:

1) нақты турде жасалған тапсырмаларды уақытына тиісті цехтар, учаскелер, бригадаларға жеткізіп туру және олардың орындаулын қамтамасыз ету;

2) блоктарды дайындықтау, кескіндеу жұмыстары тиісті озық турде іске асыруда барлық учаскелердің, цехтардың өңдіріс жұмыстарын қамтамасыз ету;

3) жоспардың барша техника экономикалық көрсеткішкерінің орындалуын күнделікті есепке алып отыру.

21. Таукен игеру жұмыстарың жобалау кезіндегі кеніштік геологиялық қызметінің міндеттері қандай?

Тау-кен қазып алу жұмыстарын жоспарлауда кеніштік геологиялық қызметінің міндеттері:

1) жоспарлауға қажет барша сызба материалдарды дайындау – кенорны және игерімдік учаскенің геологиялық карталары, деңгейжиектік геологты технологиялық пландар, геологиялық қималар, кен денелердің тік және деңгейжиектік беткейлердегі проекциялары (геологиялық сызба материалдары аспаптар қолданып салынған геологиялық негізінде жасалады),

2) жоспарлау мерзіміне тиісті қазып алуға арналған барша игерудегі учаскелер, деңгейжиектер, блоктар, камералар бойынша пайдалы қазбалар қорын есептеу және оларды заттық құрамы мен типтерге, сорттарға және сапасы бойынша ажыратып бөлу;

3) жеке-жеке игерімдік учаскесі бойынша кеннің кемсізденуін есептеп шығару және байыту фабрикасына жіберілетін кемсізденген руданың мөлшерінің сапалық құрамын есептеп шығару;

4) әрбір игерімдіқ учаскесі бойынша рудамен таужыныстардың аумақтық салмағын анықтауының, таужыныстары мен руданың бұрғылаулық және жарылымдық жағынан категориялары жөнінде материалдарды дайындап беру;

5) қазып алынған және жер қойнауында қалған қорларды есептей отырып карьерлерде қопаруы коэффициентінің жойылуы саны, шахталарда капитальді және дайындықтық тау-кен қазбалары жөндерінде қажетті деректерді дайындап беріп отыру, және жобада көрсетілген жойылу коэффициентін өзгертуі қажет болса ұсыныстар беру;

6) жұмыстардың барысында қиыншылықтарды алдыналу мақсатында тиісті профилактика түрінде ұйымдастыруы қажет шараларды іске асыру үшін гидрогеологиялық және тау-кен техникалық жағдайларды жөнінде материалдарды беріп отыру;

7) қазып алуға арналған кенорының учаскелерінде игерімдік барлаудың жоспарын құру.

22. Кенорыны дегеніміз не?

Пайдалы қазба табиги шогырланган жер қойнауынын болігі

Кенорынның қоры (ресурсы) –геологиялық барлау нәтижесінде жер қойнауында шоғырланған пайдалы қазба кенорындарының анықталған мөлшері. Қорға есебі, бағалануы нақты белгілі болғандар, ал ресурстарға шамамен бағаланған (жобалық) саны жатқызылады.Көптеген қатты пайдалы қазбалардың қоры масса бірлігімен өлшенеді. Ал сусымалы пайдалы қазбалар (құмдар, малталар ж.т.б), құрылыс пен қаптама тастар және табиғи газдар көлем бірлігімен, мұнай өнімдері қазіргі кезде батыстың көлемдік бірлігімен-баррель=0,160 м³ есептелінеді. Алтынның қоры ТМД елдерінде килограммен, АҚШ, Австралия, ОАР және бірқатар басқада да елдерде «үштік унциямен»- (31.04. 03г) өлшенеді.Алмас және қымбат тастардың қоры каратпен (1карат=0,200г) есептелінеді.

23. Тау-кен кәсіпорнын басқарудағы геологиялық қызметінің ролі.

Кенорынды іске асырудың алғашқы кезеңдерінде геологиялық қызметі

Таукен жертелімін алуға қажетті құжаттарды дайындауға атсалысады. Техникалық жобаға сүйене отырып геологиялық қызметі кенорның толық турде зерттеуін, оның игерудегі таукен-техникалық, гидрогеологиялық және инженерлі-геологиялық жағдайларын қамтамасыз етіп отырады да тиісті кезеңдердегі (ай, квартал, жыл) игеруге түскен пайдалы қазбалардың қорын есепке алып отырады.

Пайдалы қазбалардың жер қойнауында қажетсіз турдегі жоғалымдарын шектеуді және кендердің сапасын төмендетпеуді мақсат етіп, сондай-ақ жер қойнауынан шығарған тау жыныстарды орналастыруға алған алаңдар қоршаған ортаға зиянын тигізбес үшін геологиялық қызметі үнемі жүйелі турде тау-кен қазба жұмыстарына бақылау жүргізіп турады. Пайдалы қазбаларды қолдануы үнемі өсіп кележатқанына байланысты жер қойнауын тиімді қолдануы қажет екендігі және де оны қорғау шаралары өте маңызды екендігі сөзсіз.

Геологиялық қызметі геологиялық барлау кезеңінен қалған барлау тау-кен қазбаларды, бұрғылау ұңғыларды сақтап, қалпында ұстап туруына (олар кенорнын игеруі кезінде қажет болулары ықтимал) бақылау жүргізіп тұрады және барлау жұмыстарын жүргізген геологиялық барлау мекемелерден қалған таужыныстарды, кендерді құжаттау журналдарын, үлгілерін, сынамалардың дубликаттарын қалпында сақтауды қамтамасыз етеді

24. тау-кен кәсіпорнындағы геологиялық қызметінің негізгі міндеттері.

Кенорындарды игеру кезіндегі кенөндіруші кәсіпорнындағы геологиялық қызметінің басты міндеттері болып табылатындар:

1) кәсіпорынның минералды-шикізат қорын нақтылауы мен кеңейтуі, барланған қорлардың шынайлығын арттыру, пайдалы қазбаларын толық және кешенді турде қазып алуы мен жерқойнауын қорғау;

2) кәсіпорындарды жобалауды, құруды және қайта құруды уақытымен және жоғары сапада геологиялық жағынан қамтамасыз ету;

3) кешіктірмей тиісті уақытында кенорнында жете және игерімдік барлау жұмыстарын атқару. Ондай жұмыстардың мақсаттары – есептелген қорлардың саны мен сапасын, кенорнын игерудегі тау-кен техникалық, гидрогеологиялық, инженерлі геологиялық жағдайларын анықтап отыру;

4) озық тәжірибелерді, ғылыммен техниканын жаңа жетістіктерін еңгізе отырып пайдалы қазбалар кенорындарын геологиялық зерттеулер жұмыстарын атқарудың әдістерімен ұйымдастыруларын жетілдіру;

5) игерудегі кенорындардың геологиялық зерттеулеріне қатысты әдістерімен техникалық жабдықтарды жетілдіру жөнінде және пайдалы қазбаларды тиімді пайдалануымен жерқойнауын қорғау жөндерінде ұсыныстар дайындау;

6) негізгі және ілеспе пайдалы қазбаларды және олардың құрамдарындағы компоненттері қорларының өзгерулерімен қалдығын тиісті уақытта есепке алып отыру;

7) кәсіпорынның есебіндегі және ҚжМК (ГКЗ) бекіткен, баланста тіркелген пайдалы қазбалар қоры санынан қазып алу кезінде жоғалтып алған яғни игерімдік барлау жұмыстары нәтижесінде, қазып алу кезінде расталмаған қорларды тиісті жолдарымен тіркеуден шығару;

8) келешекте жер қойнауын зерттеуде, кенорындарды игеруде қажет болулары

ықтимал деген геологиялық құжаттамаларды, таужыныстарымен кендердің үлгілерін, кернді, сынамалардың дубликаттарын сақтауын қамтамасыз ету;

9) тау-кен жұмыстары аяқталуында геологиялық құжаттамаларды толықтырып және тиісті жолымен кәсіпорын жабылғанда сақтауға табыс ету.