Кеніштік геология пәні

Емтихан бойынша сұрақтары

1. Кенорындарын игеру әдістерін атап шығыныз.

Карьерлердегі игерімдік барлау жұмыстарының негізгі міндеттері болып табылатындар: кен денелердің, руда арасындағы бос тау жыныстардың контурларын дәлді түрде анықтаулары, рудалардың типтері мен сорттарын айқындап олардың контурларын көрсету, кенорынды игеруіне қатысты гидрогеологиялық және инженерлі геологиялық жағдайларын анықтау. Жерасты қазып алуы кезіндегі игерімдік барлау әдістері турлері ашық тау-кен кезіне қарағанда анағурлы көп. Оған себеп болған жерасты қазып алуы кезіндегі кен шоғырларының морфологиялық түрлерінің көптігі және соған байланысты қазып алуы жүйелерініңде турлерінің көптігі. Жерасты қазып алуы жүйелерін игерімдік барлауы мақсатында екі негізгі тобқа бөлүге болады.

Бірінші тобы – тазартпа қазып алу жұмыстары басталмай тұрып игерудегі қабаттың барша биіктігі бойынша кен шоғырының сипатталуын талап ететін қазып алу жүйелері. Мұндай жүйелер тазартпа блоктарының материалдарын бір ғана қабылдаушы деңгейжиек арқылы іске асырып отырады, сондықтанда оның орны өте мұқият дәлді турде қарасстырылуы қажет. Бұл тобқа жататындар барша камералы жүйелер мен руданы жаппай қопару (жаппай руда қабатын құлату, жартылай қабатты, қабатты құлатулар) жүйелері. Тазартпа қазып алуға дайындауы кезінде руданы тасымалдауы мен шығаруы мақсатында көп тау-кен қазбалар қазылулары тиіс. Сондықтанда осындай блоктарды кескіндеу және дайындау жұмыстардың жобасын жасауына өте сапалы геологиялық негіз қажет болады, демек тазартпа жұмыстары барысында кен денесінің пішіндері жөнінде көзқарастар өзгеретін болса тау-кен қазба жұмыстарын өзгертіп басқа бағытқа салу өте қиын

2. Кенорындарды жер асты әдісімен игеру кезінде игерімдік және дайындық жұмыстардың технологияларын түсіндіріп беріңіз.

Жерасты қазып алуы жүйелерін игерімдік барлауы мақсатында екі негізгі тобқа бөлүге болады.

Бірінші тобы – тазартпа қазып алу жұмыстары басталмай тұрып игерудегі қабаттың барша биіктігі бойынша кен шоғырының сипатталуын талап ететін қазып алу жүйелері. Мұндай жүйелер тазартпа блоктарының материалдарын бір ғана қабылдаушы деңгейжиек арқылы іске асырып отырады, сондықтанда оның орны өте мұқият дәлді турде қарасстырылуы қажет. Бұл тобқа жататындар барша камералы жүйелер мен руданы жаппай қопару (жаппай руда қабатын құлату, жартылай қабатты, қабатты құлатулар) жүйелері. Тазартпа қазып алуға дайындауы кезінде руданы тасымалдауы мен шығаруы мақсатында көп тау-кен қазбалар қазылулары тиіс. Сондықтанда осындай блоктарды кескіндеу және дайындау жұмыстардың жобасын жасауына өте сапалы геологиялық негіз қажет болады, демек тазартпа жұмыстары барысында кен денесінің пішіндері жөнінде көзқарастар өзгеретін болса тау-кен қазба жұмыстарын өзгертіп басқа бағытқа салу өте қиын.

Қазып алу жүйелерінің екінші тобы кен денесі морфологиялары жөнінде мәліметтер өзгерген жағдайларда тазартпа жұмыстарының конструкциясын жеңіл турде өзгеруге мүмкіншілік береді. Мұндай тобқа жататын жүйелер – магазиндеу, қат-қабатты алу әдісі, ашылған кеңістікті бекіту ж.б. с.с. жүйелер

Ілеспе игерімдік барлау жұмыстары кескіндеу тау-кен қазбалардың жүргізуі мен руданы қопаруа арналған ұңғыларды бұрғылауы мен қатар жүзеге асырылады.

Алдынала игерімдік барлауы кезінде кен денелердің құрылымдық орындары, олардың морфологиялық ерекшеліктері дәлдік етіледі. Ол дәлдіктік тікелей қазып алуға арналған жобаларды жасауға және тау-кен қазба жұмыстарын алдыңғы 2 жылға жоспарлауға мүмкіндік беруге жеткілікті болуы тиіс