- •«Экономика және өңдірісті ұйымдастыру»
- •Дәрістер кешені
- •1.1. Кәсіпорынның мәні және сипаттамасы
- •1.2. Кәсіпорынның топтастырылуы
- •1.3 Кәсіпорын басқару объектісі ретінде
- •1.4 Кәсіпорынды басқару функциялары
- •2.1.2 Негізгі құралдар есебінің міндеттері
- •2.1.3 Негізгі құралдар есебінің бірліктері
- •2.1.4 Негізгі құралдардың жіктемесі
- •2.1.5 Негізгі құралдарды мойындау (тану)
- •2.1.6 Негізгі құралдарды бағалаудың түрлері
- •2.2 Негізгі құралдардың қозғалысының есебі
- •2.3 Негізгі құралдардың тозу есебі
- •2.3.1 Негізгі құралдардың тозуы және амортизациясының түсінігі
- •2.3.2 Амортизацияны есептеу әдістері
- •2 Кесте – Кумулятивтік әдіс бойынша амортизациялық аударымды есептеу
- •2.4 Негізгі құралдарды қайта бағалау
- •2.5 Кейінгі шығындар
- •2.6 Негізгі құралдардың істен шығу (есептен шығару) есебі
- •2.7 Негізгі құралдарды түгендеу
- •3.2 Материалдық емес активтердің түрлері
- •3.3 Материалдық емес активтерді өлшеу
- •3.4 Ішкі жасалған материалдық емес активтерді бағалау
- •3.5 Шығындарды мойындау
- •3.6 Кейінгі шығындар
- •3.7 Алғашқы мойындаудан кейінгі бағалау
- •3.8 Материалдық емес активтердің бары және қозғалысының есебі
- •3.9 Материалдық емес активтердің амортизациясының есебі
- •3.9.1 Материалдық емес активтердің амортизациясы
- •3.9.2 Амортизацияны есептеу әдістері
- •Материалдық қорларды бағалау
- •4.2.1 Материалдық қорларды өзіндік құнмен бағалау
- •4.2.2 Материалдық қорларды ең төменгі өзіндік құнмен және сатудың таза құнымен бағалау
- •4.2.3 Материалдық қоларды бағалаудың басқа да әдістері
- •6 Кесте – Орташа құн әдісі бойынша материалдарды бағалауды есептеу
- •7 Кесте – фифо әдісімен материалдарды бағалау
- •8 Кесте - Материалдық қорлардың қозғалысы жөніндегі шартты мәліметтер (қаңтар 2007 ж.)
- •9 Кесте - қорлардың сатылуы жөніндегі мәліметтер (қаңтар 2007 ж.)
- •10 Кесте – арнайы есептеу әдісі бойынша материалдарды бағалау
- •4.3 Материалдық қорлардың түсуін құжаттық жабдықтау (рәсімдеу)
- •4.4 Материалдық қолардың жұмсалуын құжаттық жабдықтау
- •4.5 Қоймадағы материалдық қорлардың есебі
- •Қоймадағы материалдар қалдығы есебінің ведомостісі (200 __ ж.)
- •4.6 Есеп бөліміндегі материалдардың есебі
- •4.7 Материалдық қорлардың синтетикалық есебі
- •4.8 Өндірісте материалдарды пайдалануды бақылау және оның есебі
- •4.9 Құрылғылар (жабдықтар) есебінің ерекшеліктері
- •Бақылау сұрақтары
- •5 Тарау. Еңбек ақы есебі
- •Тарифтік жүйе
- •Еңбек ақы төлеуді ұйымдастыру
- •Еңбек ақы нысандары мен жүйелері
- •5.4 Еңбек ақы қорының құрамы мен сипаттамасы
- •5.5 Еңбек ақы бойынша есеп айырысудың есебі
- •5.5.1 Мерзімдік еңбек ақы
- •12 Кесте – Бригада мүшелері арасында кесімді еңбек ақыны орындаған
- •13 Кесте – Бригада мүшелері арасында кесімді еңбек ақыны жұмысшылардың тарифтік бағасына пропорционалды бөлу
- •14 Кесте – Бригада мүшелері арасында кесімді еңбек ақыны еқк есепке ала отырып, бөлу
- •5.5.3 Орташа еңбек ақыны есептеу тәртібі
- •5.5.4 Кезекті демалыс уақыты үшін төлемдер
- •5.5.5 Еңбек ақыдан ұсталынатын ұсталымдардың есебі
- •5.6 Есеп айырысу-төлем ведомостілерін жасау
- •16 Кесте – Құрылыс ұйымдарында ай ішіндегі еңбек ақыны бөлу кестесі
- •5.7 Еңбек ақы бойынша резерв есебі
- •5.8 Еңбекке ақы төлеудің синтетикалық есебі
- •Бақылау сұрақтары:
- •5.1. Өндірісті материальды техникалық қамтамасыз етудің міндеттері
- •Жоспары:
- •Өндірісті техникалық дайындаудың мазмұны мен кезеңдері
- •Ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру
- •Өндірісті ғылыми-технолоигялық дайындау
- •Ғылыми – техникалық прогресс қазіргі дамудың факторы ретінде.
- •2. Ақпараттық-коммуникациялық төңкеріс жағдайындағы ұлттық мемлекеттердің даму ерекшеліктері.
- •3. Ақпараттық технологиялардың адам факторына әсері.
- •4. Ғылыми-техникалық және инновациялық саясаттардың қалыптасуы.
- •5. 2003-2015 Жж. Дейінгі Қазақстан Республикасының индустриалды-инновациялық стратегиясы.
- •Ниокр-ды қаржыландыру жағдайлары мен көздері.
- •Индустриалды-инновациялық стратгегияны жүзеге асыруда қр даму институттарының рөлі.
- •Венчурлік кәсіпкерлікті ұйымдастыру мен дамытуды ынталандыру.
- •1. Ағындық өндірістің жалпы сипаттамасы
- •6.1. Еңбек ақының мәні және оған әсер ететін факторлар
- •1. Құрал-сайман шаруашылығынның мақсаты, міндеттері мен құрамы
- •Жөндеу шаруашылығының міндеттері мен құрамы
- •1. Энергетика шаруашылығының мақсаты, міндеттері мен құрамы
- •1. Көлік шаруашылығынның мақсаты, міндеттері мен құрамы
- •14.1. Жөндеу шаруашылығын ұйыдастыру.
- •15.2. Қойма шаруашылығын ұйымдастыру
- •Қойма шаруашылығы деп кәсіпорынның негізгі және қосалқы цехтарын материалды ресурстармен қамтамасыз ететін және сақтайтын қоймалар кешенін айтамыз.
- •5.1. Өндірісті материальды техникалық қамтамасыз етудің міндеттері
- •6.1. Еңбек ақының мәні және оған әсер ететін факторлар
- •9.1.Өндірістің экономикалық тиімділігінің мәні, критерилері және көрсеткіштері
- •10.1. Өндірісті ұйымдастырудың формалары.
- •11.1. Өндірісті шоғырландыру, өндірісті мамандандыру, өндірісті кооперациялау және өндірісті құрамдастыру.
- •12.1. Негізгі өндірісті ұйымдастыруды жетілдірудің мақсаты. Негізгі өндірісті ұтымды ұйымдастырудың принциптері.
- •13.1. Өндірістік цикл. Өндірістің типтері және оның техника – экономикалық сипаттамасы. Өндірісті ұйымдастырудың ағымдық әдісі.
- •14.1. Жөндеу шаруашылығын ұйыдастыру.
- •15.2. Қойма шаруашылығын ұйымдастыру
- •Қойма шаруашылығы деп кәсіпорынның негізгі және қосалқы цехтарын материалды ресурстармен қамтамасыз ететін және сақтайтын қоймалар кешенін айтамыз.
6.1. Еңбек ақының мәні және оған әсер ететін факторлар
Кәсіпорын жұмысшылары үшін жалақы түріндегі еңбекақысы кәсіпорынның өндірістік іс-әрекеттеріне қосқан жеке үлесіне сәйкес алатын, жеке табысы болып табылады. Еңбекақының номиналды және шынайы түрін ажыратуға болады. Номиналды еңбекақы- бұл белгілі бір уақыт ішінде жұмысшының өз еңбегі үшін алатын ақша сомасы. Шынайы еңбекақы- бұл сол кезеңдегі баға деңгейі бойынша еңбекақыға келетін тұтыну және қызмет көрсету заттарының саны. Кез-келген кәсіпорынның еңбекақысын төлеуді ұйымдастыру негізінде-еңбекақы қоры; тарифтік жүйе: еңбекақы жүйесі мен нысаны алынады.
Еңбекақы қоры- жалақы мен әлеуметтік сипаттағы төлемдерді төлеуге арналған қаржы көзі. Ол жұмысшылардың орташа тізімдік санын бір жұмысшының орташа еңбекақысына көбейту арқылы немесе жалпы өндірілген өнім құнын еңбекақы нормативіне , яғни, өндірілген өнімнің 1 теңгесіне көбейту арқылы есептеледі.
Еңбекақының екі негізгі нысаны (формасы) бар: мерзімдік және келісімді.
Еңбекақының келісімді нысаны кезінде -еңбекақы орындалған жұмыстың немесе өндірілген өнімнің әр бірлігіне байланысты анықталады.
Еңбекақы төлеудің бұл нысаны- жұмысшының кәсіптілік дәрежесін арттыруға ынталандыру және оның еңбек өнімділігінің өсіміне мүдделілігін қамтамасыз етеді. Алайда келісімді еңбекақы төлеу жағдайында, өнім сапасының төмендеу, технологиялық прцесстер режимінің бұзылу, қауіпсіздік техника талаптарының қадағаланбауы, материалдық ресурстарды артық жұмсау қаупі туындауы мүмкін.
Келісімді еңбекақы төлеу нысанының төмендегі жүйесі бар: тікелей келісімді, прогрессивті- келісімді, сыйақылық келісімді, аккордтық, жанама-келісімді және т.б. Тікелей келісімді жүйе кезінде- жалақы, өндірілген өнім санын белгіленген ставкаға көбейту арқылы анықталады. Орындалған жұмыс немесе өндірілген өнім бірлігіне көбейтілген ставка төмендегі формула бойынша анықталады:
немесе
мұндағы: т- сағаттық тарифтік ставка, теңге.
Ем - сағаттық орындалған жұмыс мөлшері.
Ум - өнім (жұмыс) бірлігіне уақыт мөлшері, сағат.
Прогрессивті- келісімді еңбекақы жағдайында-мөлшерден артық (тыс) орындалған жұмысқа қосымша еңбекақы төленеді.
Сыйақылық-келісімді еңбекақы жағдайында, жұмысшыға негізгі еңбекақысына қосымша, оның сапалық және сандық көрсеткіштер бойынша қол жеткізген жетістіктеріне байланысты сыйақы түріндегі еңбекақы беріледі.
Жанама-келісімді еңбекақы жағдайында — жұмысшылардың еңбекақысы қызмет көрсету нәтижесіне тәуелді. Аккордтық жүйе жағдайында-еңбекақы көлемі барлық орындалған жұмыс көлеміне байланысты белгіленеді. Нарықтық экономикасы дамыған мемлекеттер де, әдетте мерзімдік еңбекақы төлеу нысаны кеңінен қолданылады. Мерзімдік еңбекақы төлеу нысаны бойынша жұмысшылардың еңбекақысы, өндірістегі іс жүзінде атқарған жұмыс уақытына байланысты белгіленеді. Оның неғұрлым кең тараған екі жүйесі бар: жай мерзімдік және сыйақылық-мерзімдік.
Тақырып 9. Өндірістің әлеуметтік және экономикалық тиімділігі
Жоспары:
1.Өндірістің экономикалық тиімділігінің мәні, критерилері және көрсеткіштері
2. Шығындардың жалпы салыстырмалы экономикалық тиімділігі
3. Өндірістің тиімділігін арттырудың негізгі бағыттары
Лекция мақсаты: Халық шаруашылығының қаржысын жиынтықты түрде бағалау үшін, ақша қорларының құрамы, кәсіпорынның және халық шаруашылығының жеке салаларының шаруашылық мекемелерінің қаржылық нәтижелері туралы статистикалық ақпараттармен қамтылуы тиіс..
Лекция мазмұны: Қазіргі нарықтық экономика жағдайында өндірістік кәсіпорындардың қаржылық тұрақтылық, пайда және кіріс көрсеткіштері маңызды орын алады. Мұндағы бұл көрсеткіштердің мөлшері; олардың бір-бірімен қарым-қатнасы кәсіпорынның қаржылық жағдайына тікелей әсер етеді.