5.5.4 Кезекті демалыс уақыты үшін төлемдер

«Қазақстан Республикасының Еңбек туралы» заңына сәйкес жеке еңбек келісім шартымен жұмыс істейтін жұмысшыларға олардың жұмыс орындарын және орташа еңбек ақыларын сақтай отырып, төленетін жыл сайынғы еңбек демалысы беріледі.

Жыл сайынғы төленетін еңбек демалысын беру дағдайы мен тәртібі жеке және ұжымдық еңбек шартында қарастырылады. Жыл сайынғы еңбек демалысының ұзақтығы демалыс уақытына келетін мейрам күндерін қоспағанда қабылданған жұмыс режимі мен кестесіне байланыссыз күнтізбелік күнмен есептеледі. Жұмыстың бірінші жылы үшін кезекті демалыс жеке еңбек шарты бойынша бір жыл болғаннан кейін беріледі.

Жыл сайынғы кезекті еңбек демалысын (негізгі және қосымша) немесе пайдаланбаған демалыс уақытына өтемақыны төлеу үшін орташа күндік еңбек ақы есептік мерзімге есептелген еңбек ақы сомасынан анықталады.

Жеке еңбек шартын бұзу кезінде, егер қызметкер жұмыс берушіде бір жылдан кем жұмыс істеген болса, онда пайдаланбаған кезекті демалысы үшін төлем оның жұмыстан шығатын айына келетін орындалған жұмыс уақыты үшін (1 күннен - 1-күнге дейін) есептелген еңбек ақысы сомасынан есептеледі.

Демалыс уақыты мен демалыс уақытын пайдаланбағаны үшін төлемдер және өтемақылар былай есептелінеді:

- егер есептік мерзім толық орындалса, онда есептік мерзімде есептелген еңбек ақы сомасын 12-ге және жыл ішіндегі орташа айлық күнтізбелік күндер санына бөлу арқылы;

- егер есептік мерзім толықтай орындалмаса, онда орындалған жұмыс уақыты үшін есептелген еңбек ақы сомасын есептік мерзімде орындалған жұмыс уақытына келетін күнтізбелік күндер санына бөлу арқылы;

- егер есептік мерзімде жұмысшының еңбек ақысы болмаса, онда 12 ай үшін есептелген еңбек ақы сомасын немесе жұмыс берушіде нақты орындалған жұмыс уақытына есептелген еңбек ақысын осы орындалған жұмыс уақытына тиісті күнтізбелік күндер санана бөлу арқылы.

5.5.5 Еңбек ақыдан ұсталынатын ұсталымдардың есебі

Қазіргі қолданылып жүрген заңдылықтарға есептелген еңбек ақыдан барлық негіздемелер бойынша мыналар ұсталынады:

• жеке табыс салығы:

• жинақтаушы зейнетақы қорына аударымдар;

• шот және әкімшілік органдардың үкімі бойынша айыппұлдар;

• сот шешімі бойынша алименттер.

Бұдан басқа жұмысшылардың еңбек ақысынан ұйым әкімшілігінің бұйрығы бойынша олардың жұмыс істейтін ұйымға борыштары (бережақтары), яғни ұйымнан алған аванстары, қате төленген сомалар, есеп беруге тиісті сомалары, орындалмаған кезекті дамалыс үшін алынған сомалары, жұмысшының кінәсінен ұйымға келтірліген зиян сомалары ұсталынады.

Жұмысшының тапсырмасы бойынша олардың еңбек ақысынан несиеге алған тауарлары үшін сауда ұйымдарына борыштары, жеке сақтандыру келісім шарты бойынша сақтандыру жарналары, алынған несиелер бойынша банк мекемелеріне борыштары, қоғамдық ұйымдарға мүшелік жарналары және т.б. ұсталынады.

Осы операциялар бойынша келесідей бухгалтерлік жазулар беріледі:

15 кесте – Шаруашылқ операцияларының шоттар корреспонденциясы

Р №	Шоттың дебеті	Шоттың кредиті	Сомасы
1	3350 «Қызметкерлермен еңбек ақы бойынша есеп айырысу»	3120 «Басқа да салықтар және бюджетке төленетін алымдар мен міндетті төлемдер»	жеке табыс салығының сомасына
2	3350 «Қызметкерлермен еңбек ақы бойынша есеп айырысу»	3390 «басқа да кредиторлық борытар мен есептеулер»	атқарушы парақтар бойынша ұсталымдар, депоннеттік сомалар, несиеге сатылған тауарлар мен банк несиесі үшін төлем сомалары, қоғамдық ұйымдарға мүшелік жарналар мен жеке және мүліктік сақтандыру бойынша сақтандыру жарналарының сомасына
3	3350 «Қызметкерлермен еңбек ақы бойынша есеп айырысу»	1250 «Жұмысшылар мен басқа да тұлғалардың борыштары»	есеп беруге тиісті сомалар бойынша борыштар сомасына
4	3350 «Қызметкерлермен еңбек ақы бойынша есеп айырысу»	3220 «Жинақтаушы зейнетақы қорымен есеп айырысу»	жинақтаушы зейнет-ақы қорына есептелген аударымдар сомасына