5.5 Еңбек ақы бойынша есеп айырысудың есебі

5.5.1 Мерзімдік еңбек ақы

Айлық жалақы тағайындалған жұмысшыларға еңбек ақы күндік немесе сағаттық еңбек ақы мөлшерін есепті айда орындаған жұмыс күндеріне немесе сағатына көбейту арқылы есептейді. Толық ай жұмыс істеген жұмысшыға еңбек ақы осы айдағы жұмыс күндерінің санына байлассыз айлық жалақы есептеледі.

Мерзімдік еңбек ақы нысаны бойынша еңбек ақы орындалған жұмыс күндері мен сағаттары көрсетілген табельдің негізінде есептеледі.

5.5.2 Кесімді еңбек ақы

Жұмысшылардың кесімді еңбек ақысы бекітілген бірыңғай өндірім нормасы және бағамен есептеледі. Орындалған жұмыстардың бірлігіне (операцияға) нормалар мен бағалар олардың еңбек сыйымдылығын есепке ала отырып, тағайындалады. Құрылыс жұмысшыларының өндірім және еңбек ақы есебінің негізгі алғашқы құжаттары болып тапсырмалар, қосымша төлем парақтары мен кідірістер үшін парақтар саналады. Қосалқы өндірістегі жұмысшылар үшін тапсырмалардың орнына кей жағдайларда өндірім ведомостілері мен ауысымдық рапорттар (тапсырмалар) қолданылады. Автотранспорттық мекемелерде алғашқы құжат болып жол қағазы саналады. Әртүрлі объектілерге қатысты жұмыстар үшін №Т-41 типтік үлгідегі арнайы тапсырмалар (нарядтар) жасалады. Бұл оларды әріқарай өңдеуді және құрылыстың объектілік құнын анықтауды жеңілдетеді. Тапсырмалар жұмыс басталғанға дейін жазылып берілуі керек.

Жеке еңбек ақы кезінде жұмысшының жалақысы орындалған жұмыстың (операцияның, өнімнің) санын осы жұмысқа бекітілген бағаға көбейту арқылы анықталады.

Бригадалық кесімді еңбек ақы бригада мүшелері орындаған жұмыстың көлемін жұмыстың бірлігіне тағайындаған бағаға көбейту арқылы есептеледі. Және жалпы бригада бойынша ұжымдық еңбек ақы анықталады.

Кесімді еңбек ақыны жұмысшылар арасында бөлу жұмысшылардың тарифтік разрядтарын, яғни біліктілігін есепке ала отырып, жұмсалған жұмыс уақытына пропорционалды бөлу арқылы жүргізіледі. Бөлу келесі әдістердің біреуін қолдану арқылы жүзеге асады:

1. Әрбір жұмысшының орындаған адам-сағатын оның тарифтік коэффициентіне көбейту арқылы әрбір жұмысшының және бригаданың барлық мүшелерінің 1 разрядқа келтірілген адам-сағатын анықтайды, содан соң бригада мүшелерінің жалпы кесімді еңбек ақыларын 1 разрядқа келтірілген адам-сағат санына бөледі. Алынған нәтижені бригаданың әрбір мүшесі орындаған адам-сағатқа көбейту арқылы 1 разрядқа келтірілген кесімді еңбек ақыны анықтайды. Осы әдіс бойынша анықталған барлық жұмысшының еңбек ақы сомасы бригаданың кесімді еңбек ақы сомасына тең келуі керек (№12 кестені қараңыз).

12 Кесте – Бригада мүшелері арасында кесімді еңбек ақыны орындаған

жұмыс санына пропорционалды бөлу

Жұмысшының аты-жөні	Жұмысшының разряды	Орындалған адам-сағат саны	Тариф-тік коэффи-циент	1 разрядқа келтірілген садам-сағат саны (3б4б)	Бөлу коэффи-циенті (7б5б)	Кесімді еңбек ақы сомасы
1	2	3	4	5	6	7
Ахметов Ж.Н.	3	160	1,18	188,8		25299-20
Ким В.П.	5	175	1,54	269,5		36113-00
Карасева О.А.	4	180	1,35	243		32562-00
Петров В.С.	2	180	1,08	194,4		26049-00
Жиынтығы	-	-	-	895,7	134	120023-00

2. Бригаданың кесімді еңбек ақысы бригаданың әрбір мүшесі орындаған уақытқа және оған тағайындалған сағаттық тарифтік бағасына бөлінеді. Бұл кезде алдыменен бригаданың әрбір мүшесінің еңбек ақысы осы айда орындаған сағатты оның сағаттық тарифтік бағасына көбейту арқылы анықталады (3б4б) (№13 кестені қараңыз). Содан соң кесімді еңбек ақының жалпы сомасын тариф бойынша жалпы еңбек ақы сомасына бөлу арқылы (7б5б) өндірім коэффициенті анықталады. Бригаданың әрбір мүшесінің еңбек ақысы оның тариф бойынша еңбек ақысын өндірім коэффициентіне көбейтудің нәтижесінде есептеледі (5б6б) (№13 кестені қараңыз).