Қоймадағы материалдар қалдығы есебінің ведомостісі (200 __ ж.)

Материалдық жауапты тұлға ______________________

Ретік №	Номеклатуралық нөмір	Материалдың атауы	Өлшем бірлігі	Бағасы	Қалдығы, күні		Қалдығы, күні		Қалдығы, күні
					Саны	Сомасы	Саны	Сомасы	Саны	Сомасы

Қойма меңгерушісі карточкалардағы әрбір ай ішіндегі жиынтық деректер бойынша материалдардың келесі айдың бірінші күніне қалған қалдықтарын осы ведомостіге көшіріп жазады. Ведомостіде материалдар қоймалық есепте қаралған номенклатуралары бойынша аралық шоттарға (субшоттарға) және синтетикалық шоттарға топталғаны күйінде көрсетіледі.

Есеп бөлімінде материалдардың қалдығы олардың жоспарланған есептеу бағасына көбейтіліп, ай соңына қалған материалдардың жалпы сомасы анықталады. Егер пайдаланылатын материалдар номенклатуралары аз болған жағдайда материалдарды алған адамдардың қолдары тек қоймалық есеп карточкасында қою арқылы босатуға болады. Мұндай карточкалар тек бір айға ғана ашылып, ай соңында есеп бөліміне тапсырылады.

Құрылыс ұйымдарының құрылыс басындағы бөлімшелері қоймалық-сорттық карточкасының орнына ай сайын материалдардың кірісі, босатылуы және қалдығы жөнінде М-19а үлгідегі сандық карточкасын толтырып, есебі беріледі. Бұл есепте материалдарға жауапты тұлғаның жауапкершілігіндегі материалдардың барлығы енгізіледі. Берілетін есепте материалдардың кіріске алынуы, шығыс етілуі және қалдығы алғашқы құжаттар (кіріс ету, босату, түгендеу) негізінде көрсетіледі. Құрылыс бөлімшелері құрылысқа жұмсалған материалдарға босату құжатын толтырмайды. Сондықтан да олардың есеп бөліміне берген есеп мәліметтеріне құрылысқа пайдаланылған (жұмсалған) материалдардың алғашқы құжаты тіркелмейді.

4.6 Есеп бөліміндегі материалдардың есебі

Материалдардың есеп бөліміндегі есебінің екі нұсқасын бөліп көрсетуге болады. Бірінші нұсқа бойынша есеп бөлімі материалдың әрбір түрі және сорты бойынша талдамалық есептің карточкасын ашады және бұл карточкаға алғашқы құжаттардың негізінде материалдардың кірісін және шығысын жазады. Қойма есебінің талдамалық карточкасында материалдардың тек сандық есебі ғана емес, сонымен қатар ақшалай есебі де жүргізіледі. Айдың соңында барлық карточкалардың жиынтық мәліметтері бойынша талдамалық есептің сандық-сомалық айналым ведомостісі жасалып, оларды тиісті синтетикалық шоттардың айналымдары және қалдықтарымен салыстырады. Екінші нұсқа бойынша барлық кіріс және шығыс құжаттар номенклатуралық нөмірлер бойынша жинақталып, айдың соңында құжаттар бойынша материалдардың түрлерінің кірісі және шығысы жөніндегі есептелген жиынтық мәліметтер материалдардың айналым ведомостісіне жазылады. Бұл нысан өте ауқымды және материалдарды топтастыру және олардың айналым есептеу кезінде ешқандай қателіктер жібірілмейді. Ең жетілген есеп -материалдардың жедел-бухгалтерлік немесе қалдықтық есеп әдісі болып саналады. Есептің мұндай әдісінде есеп бөлімі қойма есебінің мәліметтерін бөлек талдамалық есеп карточкаларында қайталамайды.

Жедел-бухгалтерлік (қалдықтық) келесідей негізгі ұстамдармен сипатталады:

- қойма меңгерушісі жүргізетін қоймалық-сорттық карточкалардағы материалдардың сандық есебінің жеделдігі және дұрыстығымен;

- материалдардың қозғалысына байланысты операциялардың дұрыс және дер кезінде құжатпен рәсімделуіне, сондай-ақ қойма есебінің жүргізілуіне есеп бөлімі қызметкерлерінің үнемі бақылау жүргізе алатындығында;

- тексеру күніне есеп бөлімінің қызметкерлері қоймадағы материалдардың нақты қалдығы мен қойма есебінің мәліметтерін тексере алатындығында;

- материалдардың есебі жоспарлы-есептік бағамен қоймалар бойынша немесе (материалдық жауапты тұлғалар бойынша) синтетикалық шоттар, аралық шоттар және материалдардың жіктемесі аралығында ақшалай өлшеммен жүргізілуінде;

- жоспарлы-есептік баға бойынша материалдардың қалдығын қойма есебінің мәліметтерін және бухгалтерлік есептің мәліметтерін салыстыру арқылы қойма есебі мен бухгалтерлік есептің өзара байланыстылығымен.

Жедел-бухгалтерлік (сальдолық) әдіс кезінде, жалпы қабылданған материалдардың қоймалық сандық есебі қолданылады.

Мұндай әдіс кезінде материалдардың талдамалық бухгалтерлік есебі ақшалай өлшеммен қоймалық-сорттық есепте қолданылатын алғашқы құжаттарының мәліметтеріне негізделіп жүргізіледі. Сандық және құндық есеп арасындағы мұндай байланыс келесідей тәртіппен жүзеге асырылады:

Ұйымның есеп бөліміне қойма меңгеруішісі тапсырған кіріс және шығыс құжаттары олардың дұрыстығы тексерілгеннен кейін жоспарлы-есептік бағамен бағаланады. Есеп бөлімі алғашқы құжаттардың бірінші данасына операциялардың, жабдықтаушылардың белгілерін (коды) қойып, осы алғашқы құжаттарды операциялардың түрлері, материалдардың түсу жолдары мен жұмсалу бағыттарына қарай және корреспондеттік шоттары бойынша жіктеп, операциялардың сомалары синтетикалық есептің тиісті регистрлеріне жазылып, белгі қойғаннан кейін алғашқы құжаттар есеп бөлімінің басқа да бөлімшелеріне беріледі. Онда жабдықтаушылар және есеп беруге тиісті тұлғалармен есеп айырысудың есебі, өндірістің, үстеме шығындардың, жалпы және әкімшілік шығыстардың, материалдарды өңдеудің және дайындаудың немесе басқа жаққа босатудың есебі жүргізіледі.

Алғашқы құжаттардың тексерілген (бағаланған) екінші данасы қойма бойынша ұяшықтарға, ал оның ішінде синтетикалық шоттар мен аралық шоттар, есеп топтамалары мен номенклатуралық нөмірлері бойынша бөлініп қойылады.

Алғашқы құжаттарды тексеруден өткізгеннен кейін есеп бөлімі әрбір есептік топ бойынша қорытынды соманы есептеп, оны материалдардың синтетикалық есебінің жиынтық топтамалық ведомостіге көшіреді. Ведомостілер әрбір қойма бойынша ақшалай өлшемде жүргізіледі. Айдың соңында синтетикалық шоттар, аралық шоттар және есептік топтар бойынша материалдар қозғалысының жалпы айлық жиынтығы анықталады. Құрылыста материалдар есебінің жедел-бухгалтерлік (қалдықтық) әдісі көпшілік жағдайда үй құрылысы комбинаттарында, өндірістік-техникалық жинақтау басқармаларында, материалдық-техникалық жабдықтау базаларында, қосалқы-көмекші кәсіпорындар мен қызмет көрсетуші шаруашылықтарда, құрылыс ұйымдарының орталық қоймалары мен сақтау орындарында кеңінен қолданылады.

Жоғарыда айтып өткендей, объекті жанындағы қоймалар мен сақтау орындарындағы материалдар есебі үшін жұмысты орындаушылар айлық материалдық есепті (ү. №М-19а) жасайды. Бұл есеп учаскіге тиісті материалдардың барлық номенклатуралары, соның ішінде ай ішінде қозғалысы болмаған материалдар бойынша да жасалады. Бұл құрылыс учаскісінің орналасқан жері есеп бөлімінен алыс қашықта болуына байланысты болып отыр. Сонымен қатар жұмысты орындаушы жауапты тұлғада материалдардың аз мөлшерде болуы, өндіріске материалдардың құжатсыз босатылуы (ашық сақтаудағы материалдардың), материалдардың нақты жұмсалғаны айдың соңында материалдарға түгендеу жүргізу арқылы анықталуы, сонымен қатар жедел-бухгалтерлік (қалдықтық) әдіс енгізілмеген ұйымдардың орталық қоймасында айлық материалдық есептің жасалуы сияқты факторлар да әсер етеді. Сонымен қоса, қоймадағы материалдық есеп тек есепті айда қозғалысы болған материалдар бойынша ғана жасалады.

Бұл әдіс кезінде қоймадағы материалдар қалдығының ведомостісін (кітабын) жүргізу сақталып қалады. Ведомостіні есеп бөлімінде жүргізген дұрыс және ведомостіге жазылған қалдықтардың дұрыстығы қойма меңгерушісінің қолымен куәландырылады. Есеп бөлімі жиі-жиі ведомостіде көрсетілген материалдардың түрлері (номенклатуралық нөмірі) бойынша сандық қалдықты қойма есебінің карточкасындағы мәліметтермен салыстырып отыруға тиісті, осымен бірге қойма карточкаларының дұрыс жүргізілуі де тексеріледі.

Егер есеп автоматандырылған болса, онда қоймадағы немесе материалдық-жауапты тұлғадағы материалдардың қалдығы және қозғалысы жөніндегі жиынтық есеп регистрі болып синтетикалық шоттар мен аралық шоттар бойынша материалдық құндылықтар қозғалысының айналым ведомостісі саналады.

Материалдарды жоспарлы-есептік бағамен бағалау кезінде олардың нақты өзіндік құны жоспарлыдан жоғары немесе төмен болуы мүмкін.

Анықталған ауытқулар айдың соңындағы материалдардың қалдығы мен есепті айда шығарылған материалдардың құндары арасында таратылуға жатқызылады.

Ауытқуды немесе көліктік-дайындау шығыстарын бөлу жұмсалған материалдардың әрбір түрі немесе тобы бойынша пайыз түрінде ай басындағы материалдардың қалдығы мен ай ішінде түскен материалдардың ауытқуы қосындысын есепті бағамен ай басындағы материалдардың қалдығы мен есепті баға бойынша ай ішінде түскен материалдардың қосындысына бөлу арқылы мына формуламен анықталады:

МҚА + ТМА

П =   100 %;

ЕМҚ + ЕТМ

Мұндағы, П – материалдардың нақты өзіндік құнының есептік бағадан пайыздық ауытқуы;

МҚА – ай басындағы материалдардың қалдығы бойынша ауытқу;

ТМА – ай ішінде түскен материалдар бойынша ауытқу;

ЕМҚ – ай басындағы есептік бағамен материалдардың қалдығы;

ЕТМ – есепті бағамен ай ішінде түскен материалдар (ішкі орын ауыстыру сомаларын қоспағанда).

Есепті ай ішінде жұмсалған материалдардың осы пайызға тиісті ауытқудың бөлігі есепті бағамен материалдардың шығысы көрсетілген шоттардың дебетіне шығарылады.