- •«Экономика және өңдірісті ұйымдастыру»
- •Дәрістер кешені
- •1.1. Кәсіпорынның мәні және сипаттамасы
- •1.2. Кәсіпорынның топтастырылуы
- •1.3 Кәсіпорын басқару объектісі ретінде
- •1.4 Кәсіпорынды басқару функциялары
- •2.1.2 Негізгі құралдар есебінің міндеттері
- •2.1.3 Негізгі құралдар есебінің бірліктері
- •2.1.4 Негізгі құралдардың жіктемесі
- •2.1.5 Негізгі құралдарды мойындау (тану)
- •2.1.6 Негізгі құралдарды бағалаудың түрлері
- •2.2 Негізгі құралдардың қозғалысының есебі
- •2.3 Негізгі құралдардың тозу есебі
- •2.3.1 Негізгі құралдардың тозуы және амортизациясының түсінігі
- •2.3.2 Амортизацияны есептеу әдістері
- •2 Кесте – Кумулятивтік әдіс бойынша амортизациялық аударымды есептеу
- •2.4 Негізгі құралдарды қайта бағалау
- •2.5 Кейінгі шығындар
- •2.6 Негізгі құралдардың істен шығу (есептен шығару) есебі
- •2.7 Негізгі құралдарды түгендеу
- •3.2 Материалдық емес активтердің түрлері
- •3.3 Материалдық емес активтерді өлшеу
- •3.4 Ішкі жасалған материалдық емес активтерді бағалау
- •3.5 Шығындарды мойындау
- •3.6 Кейінгі шығындар
- •3.7 Алғашқы мойындаудан кейінгі бағалау
- •3.8 Материалдық емес активтердің бары және қозғалысының есебі
- •3.9 Материалдық емес активтердің амортизациясының есебі
- •3.9.1 Материалдық емес активтердің амортизациясы
- •3.9.2 Амортизацияны есептеу әдістері
- •Материалдық қорларды бағалау
- •4.2.1 Материалдық қорларды өзіндік құнмен бағалау
- •4.2.2 Материалдық қорларды ең төменгі өзіндік құнмен және сатудың таза құнымен бағалау
- •4.2.3 Материалдық қоларды бағалаудың басқа да әдістері
- •6 Кесте – Орташа құн әдісі бойынша материалдарды бағалауды есептеу
- •7 Кесте – фифо әдісімен материалдарды бағалау
- •8 Кесте - Материалдық қорлардың қозғалысы жөніндегі шартты мәліметтер (қаңтар 2007 ж.)
- •9 Кесте - қорлардың сатылуы жөніндегі мәліметтер (қаңтар 2007 ж.)
- •10 Кесте – арнайы есептеу әдісі бойынша материалдарды бағалау
- •4.3 Материалдық қорлардың түсуін құжаттық жабдықтау (рәсімдеу)
- •4.4 Материалдық қолардың жұмсалуын құжаттық жабдықтау
- •4.5 Қоймадағы материалдық қорлардың есебі
- •Қоймадағы материалдар қалдығы есебінің ведомостісі (200 __ ж.)
- •4.6 Есеп бөліміндегі материалдардың есебі
- •4.7 Материалдық қорлардың синтетикалық есебі
- •4.8 Өндірісте материалдарды пайдалануды бақылау және оның есебі
- •4.9 Құрылғылар (жабдықтар) есебінің ерекшеліктері
- •Бақылау сұрақтары
- •5 Тарау. Еңбек ақы есебі
- •Тарифтік жүйе
- •Еңбек ақы төлеуді ұйымдастыру
- •Еңбек ақы нысандары мен жүйелері
- •5.4 Еңбек ақы қорының құрамы мен сипаттамасы
- •5.5 Еңбек ақы бойынша есеп айырысудың есебі
- •5.5.1 Мерзімдік еңбек ақы
- •12 Кесте – Бригада мүшелері арасында кесімді еңбек ақыны орындаған
- •13 Кесте – Бригада мүшелері арасында кесімді еңбек ақыны жұмысшылардың тарифтік бағасына пропорционалды бөлу
- •14 Кесте – Бригада мүшелері арасында кесімді еңбек ақыны еқк есепке ала отырып, бөлу
- •5.5.3 Орташа еңбек ақыны есептеу тәртібі
- •5.5.4 Кезекті демалыс уақыты үшін төлемдер
- •5.5.5 Еңбек ақыдан ұсталынатын ұсталымдардың есебі
- •5.6 Есеп айырысу-төлем ведомостілерін жасау
- •16 Кесте – Құрылыс ұйымдарында ай ішіндегі еңбек ақыны бөлу кестесі
- •5.7 Еңбек ақы бойынша резерв есебі
- •5.8 Еңбекке ақы төлеудің синтетикалық есебі
- •Бақылау сұрақтары:
- •5.1. Өндірісті материальды техникалық қамтамасыз етудің міндеттері
- •Жоспары:
- •Өндірісті техникалық дайындаудың мазмұны мен кезеңдері
- •Ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру
- •Өндірісті ғылыми-технолоигялық дайындау
- •Ғылыми – техникалық прогресс қазіргі дамудың факторы ретінде.
- •2. Ақпараттық-коммуникациялық төңкеріс жағдайындағы ұлттық мемлекеттердің даму ерекшеліктері.
- •3. Ақпараттық технологиялардың адам факторына әсері.
- •4. Ғылыми-техникалық және инновациялық саясаттардың қалыптасуы.
- •5. 2003-2015 Жж. Дейінгі Қазақстан Республикасының индустриалды-инновациялық стратегиясы.
- •Ниокр-ды қаржыландыру жағдайлары мен көздері.
- •Индустриалды-инновациялық стратгегияны жүзеге асыруда қр даму институттарының рөлі.
- •Венчурлік кәсіпкерлікті ұйымдастыру мен дамытуды ынталандыру.
- •1. Ағындық өндірістің жалпы сипаттамасы
- •6.1. Еңбек ақының мәні және оған әсер ететін факторлар
- •1. Құрал-сайман шаруашылығынның мақсаты, міндеттері мен құрамы
- •Жөндеу шаруашылығының міндеттері мен құрамы
- •1. Энергетика шаруашылығының мақсаты, міндеттері мен құрамы
- •1. Көлік шаруашылығынның мақсаты, міндеттері мен құрамы
- •14.1. Жөндеу шаруашылығын ұйыдастыру.
- •15.2. Қойма шаруашылығын ұйымдастыру
- •Қойма шаруашылығы деп кәсіпорынның негізгі және қосалқы цехтарын материалды ресурстармен қамтамасыз ететін және сақтайтын қоймалар кешенін айтамыз.
- •5.1. Өндірісті материальды техникалық қамтамасыз етудің міндеттері
- •6.1. Еңбек ақының мәні және оған әсер ететін факторлар
- •9.1.Өндірістің экономикалық тиімділігінің мәні, критерилері және көрсеткіштері
- •10.1. Өндірісті ұйымдастырудың формалары.
- •11.1. Өндірісті шоғырландыру, өндірісті мамандандыру, өндірісті кооперациялау және өндірісті құрамдастыру.
- •12.1. Негізгі өндірісті ұйымдастыруды жетілдірудің мақсаты. Негізгі өндірісті ұтымды ұйымдастырудың принциптері.
- •13.1. Өндірістік цикл. Өндірістің типтері және оның техника – экономикалық сипаттамасы. Өндірісті ұйымдастырудың ағымдық әдісі.
- •14.1. Жөндеу шаруашылығын ұйыдастыру.
- •15.2. Қойма шаруашылығын ұйымдастыру
- •Қойма шаруашылығы деп кәсіпорынның негізгі және қосалқы цехтарын материалды ресурстармен қамтамасыз ететін және сақтайтын қоймалар кешенін айтамыз.
«Экономика және өңдірісті ұйымдастыру»
|
Дәрістер кешені
Тақырып 1.Кіріспе. Кәсіпорын ұлттық экономиканың негізгі звеносы
Жоспары:
1. Кәсіпорынның мәні және сипаттамасы
2. Кәсіпорынның топтастырылуы
Лекция мақсаты: Кәсіпорынның нарықтық экономикадағы негізгі мақсаты – бәсекелесуге қабілетті өнім шығару арқылы неғұрлым көп пайда табу және ең аз шығынмен ең жоғары пайда табу негізінде сұранысқа ие және бәсекелесуге қабілеті бар өнім шығару болып табылады.
Лекция мазмұны: Кәсіпорын – экономиканың даму сатысының негізгі бір бөлігі болып табылады. Өйткені кәсіпорындарда қоғамға қажетті өнім шығарылады және жұмысшы мен жұмыс құралдарының арасында байланыс орнатылады. Еркін өнеркәсіп кәсіпорыны дегеніміз өндірістік – техникалық, ұйымдастыру - әкімшілік және шаруашылық еркіндігі бар өндіріс бірлігі. Кәсіпорындар белгілі бір өндіріс өнімін шығару үшін, не болмаса жұмыс атқару үшін, әртүрлі қызметтер көрсетулер арқылы қоғамның қажеттілігін қанағаттандыру және пайда табу мақсатында құрылады.
1.1. Кәсіпорынның мәні және сипаттамасы
Кәсіпорын – экономиканың даму сатысының негізгі бір бөлігі болып табылады. Өйткені кәсіпорындарда қоғамға қажетті өнім шығарылады және жұмысшы мен жұмыс құралдарының арасында байланыс орнатылады. Еркін өнеркәсіп кәсіпорыны дегеніміз өндірістік – техникалық, ұйымдастыру - әкімшілік және шаруашылық еркіндігі бар өндіріс бірлігі. Кәсіпорындар белгілі бір өндіріс өнімін шығару үшін, не болмаса жұмыс атқару үшін, әртүрлі қызметтер көрсетулер арқылы қоғамның қажеттілігін қанағаттандыру және пайда табу мақсатында құрылады.
Өндірістік жүие ретінде кәсіпорынның ішкі және сыртқы ортасы болады.
Сыртқы ортаға – экономикалық саясат, құқықтық жағдай, экономикалық, әлеуметтік, экологиялық және технологиялық жағдайлар жатады.
Ішкі ортаға – еңбек ресурстары, техника және технология, бәсекелестік, маркетинг және т.б. жатады.
Кәсіпорынның нарықтық экономикадағы негізгі мақсаты – бәсекелесуге қабілетті өнім шығару арқылы неғұрлым көп пайда табу және ең аз шығынмен ең жоғары пайда табу негізінде сұранысқа ие және бәсекелесуге қабілеті бар өнім шығару болып табылады.
Кәсіпорындардың өзін -өзі қаржыландыру және өзін өзі басқару жағдайында жұмыс істейді. Барлық кәсіпорынға жалпы белгі тән:
- өндірістік – техникалық бірлік; - ұйымдастырушылық бірлік;
- экономикалық бірлік.
Әр мемлекеттің халық шаруашылығының негізгі бөлімшесі-кәсіпорын болып табылады. Кәсіпорындарда тауар өндіріледі, қызмет көрсетіледі, халықтың белсенді бөлігінің жұмысбастылығына тікелей әсер ететін қосымша жұмыс орындарын ашады және тұтынушылық сұранысты қанағаттандырады. Сондай-ақ кәсіпорын мемлекеттік және жергілікті бюджеттің табыс бөлігін толықтырушысы болып табылады.
Кәсіпорынның тиімді қызмет етуі ұлттың бақуаттылығының және мемлекеттің гүлденуінің маңызды шарты. Мемлекеттік басқару органдары кәсіпорынның экономикалық іс-әрекетін заңдар мен мөлшерлік(нормативтік) құжаттар арқылы реттеп отырады. Шаруашылық субъектілері функциясының (қызмет етуінің) жүзеге асыруының екі негізгі моделі бар:
1-директивті ; 2-әлеуметтік нарықтық экономика
Екі модель бойынша кәсіпорынның қызмет ету ерекшеліктері мынаған негізделген: орталықтандырылған директивті жүйедегі кәсіпорын еңбек ұжымын пайдалану негізінде (тауар, қызмет) өндіруші және сатушы заңды тұлға болғанымен, ол шаруашылық есеп негізінде жұмыс істейтін, яғни жоспар бойынша дамиды.
Нарықтық экономикадағы кәсіпорындарды түрлі белгілері бойынша жіктеуге болады. Меншік формасы бойынша кәсіпорындар мемлекеттік және жеке болып жіктеледі. Егер шаруашылық субъектінің жарғылық қорында (капиталында) мемлекеттік және жеке меншік үлесі болған жағдайда, онда олар меншіктің аралас формасы деп аталады. Ал коммуналдық және республикалық дегеніміз – бұл мемлекеттік меншік формасының түрлері. Сондай-ақ қоғамдық және діни бірлестіктер меншігі бар. Осы текті меншік нысанындағы кәсіпорындардың негізгі мақсаты пайда табу және капиталды ұлғайту емес, шаруашылық одақтардың, және осы текті құрылымдардың жарғылық қызметін жүзеге асыру болып табылады.
Кәсіпорынның шаруашылық формасы (түрі) бойынша-акционерлік қоғамдар (ААҚ және ЖАҚ), жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер, қосымша жауапкершілікті серіктестіктер, унитарлы кәсіпорындар, жалдамалы кәсіпорын, кооперативтер, толық серіктестік, коммандитті серіктестік және т.б болып жіктеледі..
Кәсіпорын көлемі бойынша ірі, орта және шағын болып топтастырылады. Кәсіпорынды көрсетілген топтардың біріне топтастыру белгісі – заңдылық актілерде көрсетіледі. Шағын кәсіпорындардың нығаюына және дамуына ықпал ететін салықтық жеңілдіктер немесе басқа да ынталандырушы механизмдер түріндегі ынталандыру шаралары жиі қолданылады.