1. Дұрыс тамақтанбаудан туындайтын алиментарлық ауруларды көрсетіңіз:

1. + алиментарлық маразм

2. стоматит

3. + квашиоркор

4. + семіздік

5. дизентерия

2. Ересек адамның тәуліктік рационындағы белоктың үлесін көрсетіңіз:

1. 8-12 %

2. + 12-15 %

3. 15-20%

4. 20-25%

5. 25-30 %

3. Ересек адамның тәуліктік рационындағы майдың үлесін көрсетіңіз:

1. 20-25 %

2. + 30-35 %

3. 35-40%

4. 15-20%

5. 25-30 %

4. Ересек адамның тәуліктік рационындағы көмірсудың үлесін көрсетіңіз:

1. 30 %

2. 40 %

3. +55-58%

4. 60%

5. 70 %

5. Қазақстан территориясында кеңінен тараған алиментарлық ауруды атаңыз:

1. семіздік

2. + теміртапшылық анемия

3. квашиоркор

4. алиментарлық дистрофия

5. пеллагра

6. Азық-түліктің биологиялық құндылығы қандай көрсеткіштер арқылы бағаланады:

1. ассортименттің көптігімен

2. + белоктың, майдың, көмірсудың мөлшерін анықтау

3. жеңіл қорытылуы

4. + витаминдердің, минералдық элементтердің мөлшерін анықтау

5. аз шығындырғыштығымен

7. Тамақтың құндылық сипатын не анықтайды?

1. белоктармен қамтамасыз ету;

2. витаминдермен қамтамасыз ету;

3. майлармен қамтамасыз ету;

4. көмірсулармен қамтамасыз ету;

5. + калориялығы;

8. Тиімді тамақтануды құрайтын негізгі элементтерді көрсетіңіз

1. + тамақтану режимі;

2. энергияның реттелмейтін шығыны;

3. негізгі алмасуға кеткен энергия шығынын есептеу;

4.дене жұмысына кеткен энергия шығынын есептеу;

5. + негізгі тамақтық заттардың үйлесімділігі;

9. Үйлесімді тамақтанудың адам өміріндегі мәні қандай

1. + бойдың және ақыл ойдың қалыпты дамуына қажетті қоректік заттармен қамтамассыз етеді;

2. + барлық энергия шығынының орнын толтырады;

3. созылмалы аурулардың ағымын тежейді;

4. + аурушылдық дәрежесін төмендетеді;

5.өлімшілік дәрежесін төмендетеді;

10. Оңтайлы амин қышқылдарының құрамымен ерекшелентін дәнді – дақылдарды атаңыз:

1. арпа

2. қара бидай

3. бидай

4. + бұршақ тұқымдас

5. күріш

11. Қай заттек холестериннің артық мөлшерінің организмге жиналуына кедергі жасайды?

1. + лецитин

2. қаныққан май қышқылдары

3. белоктар

4. май қышқылдары

5. көмірсулар

12. Холестериннің қалыптан артық түсуі қандай ауруға әкеледі:

1. маразм

2. квашиоркор

3. + атеросклероз

4. қант диабеті

5. дистрофия

13. Жеңіл сіңетін көмірсулардың организге шамадан артық түсуінен қандай ауру дамиды:

1. квашиоркор

2. бери-бери

3. атеросклероз

4. + қант диабеті

5. маразм

14. Тамақтануда қай көмірсу жиі қолданылады?

1. +Сахароза

2. Галактоза

3. Крахмал

4. Лактоза

5. Глюкоза

15. Созылмалы белок жетіспеушілік кезінде қандай ауру пайда болады:

1. семіздік

2. гипертониялық ауру

3. пеллагра

4. гипотиреоз

5. қант диабеті

16. С витаминінің тапшылығына қай симптом тән?

1. еріндегі қызыл жиек

2. еріннің жарылуы

3. + тіс тазалауда иектің қанағыштығы

4. қараңғыда көрудің нашарлауы

5. ангулярлық стоматит

17.Қай микроэлементтің тапшылығы эндемиялық ауруға алып келеді?

1. күкірт

2. кальций

3. магний

4. + йод

5. хлор

18. Лецитин биологиялық белсенді заттардың қай тобына жатады?

1. стеринге

2. қанықпаған май қышқылына

3. қаныққан май қышқылына

4. + фосфолипидке

5. белокқа

19. Қай категориядағы адамдардың рационына Д витаминін қосу қажет?

1. қоғамдық тамақтандыру мекемесінің жұмысшылары;

2. спортшылар;

3. + жер асты жұмысымен шұғылданатын жұмысшылар;

4. жасөспірімдер;

5. ауыл шаруашылық жұмысшылары;

20. Қараңғылық адаптация мен түнгі көргіштікті қай витамин реттейді?

1. фолий қышқылы

2. биотин

3. + рибофлавин

4. пиридоксин

5. биофлавоноид

21. Тағаммен бірге фтордың артық түсуі қандай ауруға әкеледі?

1. көздің қасаң қабағының ауруы

2. Уров ауруы

3. стронцийлі рахит

4. алиментарлы-токсикалық алейкия

5. + флюороз

22. Қай азықтар тиаминнің (витамин В1) негізгі көзі бола алады?

1. балық

2. +дән өнімдері

3. сүт өнімдері

4. сусындар

5. көкөністер

23. Кальцийдің негізгі көзі болып табылатын өнім:

1. рауғаш

2. + сүт пен сүт өнімдері

3. нан

4. ет

5. жұмыртқа

24. Тағамдық заттектерге және энергияға қажеттілік қандай факторлардың есебінен қарастырылады?

1. + жынысы, жас мөлшері, еңбек қызметінің сипаты;

2. мамандық патологиясы;

3. сыртқы орта факторларының әсері;

4. алмасу процестерінің қарқындылығы;

5. еңбек қызметінің сипаты;

25. Адам организмі үшін Д витаминінің физиологиялық маңызы қандай?

1. қан ұю процесіне қатысады;

2. май қышқылдарының тотығуынан сақтап, антиоксиданттық қасиет көрсетеді;

3. нерв қозғыштығына қатысады;

4. + кальций мен фосфордың алмасуын реттеп, сүйек тінінің қалыптасуына қатысады;

5. тін мен клетканың осмостық қысымына қатысады.

26. Қан түзуге қатысатын биомикроэлементтерді көрсетіңіз:

1. + темір

2. + мыс

3. никель

4. магний

5. натрий

27. Ішектің перистальтикасын реттеуге және холестериннің артық мөлшерін организмнен шығаруға қатысатын көмірсуларды атаңыз:

1. +пектин

2. лактоза

3. гликоген

4. + клетчатка

5. мальтоза

28. Ретинолдың жетіспеушілігінен қандай ауру дамиды?

1. ангулярлық стоматит

2. гиперкератоз

3.глоссит

4. + ақшам соқыр

5. парестезия

29. РР витаминін жеткіліксіз қолданғанда қандай ауру дамиды?

1. + пеллагра

2. цинга

3. квашиоркор

4. анемия

5. дистрофия

30. Темір жетіспегеннен қай ауру дамиды?

1. эндемиялық зоб

2. авитаминоз

3. + анемия

4. флюороз

5. рахит

31. Кальцийдің биологиялық ролі қандай?

1. организмнен сұйықтықты шығарады;

2. асқазанда тұз қышқылының бөлінуіне қатысады;

3. + сүйек тіні қалыптасуына қатысады;

4. организмде су алмасуға қатысады;

5. тамыр кеңейткіш әсері бар;

32. Ұзақ уақыт теріс энергиялық баланс нәтижесінде қандай ауыр дерт дамиды?

1. семіздік

2. + маразм

3. атеросклероз

4. қант диабеті

5. гипертониялық ауру

33. Йод қандай азық-түлікте көп кездеседі?

1. нан өнімдері

2. сүт өнімдері

3. жеміс

4. + теңіз өнімдері

5. ет өнімдері

34. Организмге темірдің сіңірілуін тежейтін (ингибиторлар) азық-түліктер:

1. шырындар

2. +шәй

3. + кофе

4. көкөністер

5. ет

35. Фитостерин холестеринемияны қалай болдыртпайды?

1. фитостерин холестериннің синтезін тежейді;

2. фитостерин холестерин із ашарларының синтезін тежейді;

3. + холестеринмен байланысып, ерімейтін комплекстер түзеді;

4. фитостерин холестеринге әсер етпейді;

5. фитостерин холестериннің организмнен шығарылуына жағдай жасайды;

36. Организмдегі темірдің сіңуін күшейтетін қоректік заттектер:

1. +фоли қышқылы

2. май қышқылдары

3. көмірсулар

4. + аскорбин қышқылы

5.майлар

37. Магнийдің негізгі көзі болатын өнімдер:

1.балық және теңіз өнімдері

2. +кебектер

3. +арпа жармасы

4.көкөністер

5.малдың бауыры

38. Құрамында көп мөлшерде гемді темірі бар өнімдер:

1. +балық

2.нан және нан өнімдері

3.сүт және сүт өнімдері

4. көкөністер

5. +ет және ет өнімдері

39. Антиоксидантты қасиеті бар витаминдерді көрсетіңіз:

1.Д

2. +А

3. +С

4. +Е

5. РР

40. Метиониннің көзі болатын азық-түліктер:

1. жемістер

2. көкөністер

3. + сүзбе

4. + ірімшік

5. + балық

41. Каротиннің негізгі көзі болатын азық-түліктерді көрсетіңіз

1. жасыл алма

2. + томат

3. +сәбіз

4. + қызыл тәтті бұрыш

5. картоп

42. Ішектің жиырылу қызметін артыратын көмірсуларды атаңыз

1.галактоза

2. сахароза

3. фруктоза

4. +целлюлоза

5. +клетчатка

43. Нан қандай витаминдердің көзі болып табылады?

1. +В тобы витаминдері

2. С витамині

3. К витамині

4. Д витамині

5. А витамині

44. Балық қандай микроэлементтің көзі болып табылады:

1. +йод

2. мыс

3. темір

4. магний

5. фтор

45. Көкөністер мен жемістердегі қандай заттек организмнен холестеринді шығаруға және ішектің пайдалы микрофлорасының тіршілігін қалыптандыруға ықпал етеді:

1. қанттар

2. минералдық элементтер

3. витаминдер

4. + клетчатка

5. органикалық қышқылдар

46.Саңырауқұлақтарда көп мөлшерде кездесетін көмірсуды атаңыз:

1. +гликоген

2.крахмал

3.пектин

4.клетчатка

5.фруктоза

47. Қандай өсімдік майының құрамында көпқанықпаған май қышқылдары (КҚМҚ) көп кездеседі?

1. күнбағыс майы

2.мақта майы

3. +зығыр майы

4. жүгері майы

5. + бадам майы

48. Әйелдердің тәуліктік рационда темірдің мөлшері қанша болуы қажет?

1. 5 мг

2. 25 мг

3. +18 мг

4. 40 мг

5. 50 мг

49. Еркектердің тәуліктік рационда темірдің мөлшері қанша болуы қажет?

1. 5 мг

2. 15 мг

3. + 10 мг

4. 35 мг

5. 50 мг

50. Тәуліктік рационда ересектер үшін С витаминінің мөлшері қанша болуы қажет?

1 20 мг

2. + 60 мг

3. 80 мг

4. 150 мг

5. 250 мг

51. Ересек адамның тағам рационында В2 (мг) витамині мөлшері қанша?

1. 1,3

2. + 2,4

3. 2,0

4. 3,5

5. 1,9

52.Ересек адамның тағам рационында В6 (мг) витамині мөлшері қанша?

1. 1,3

2. 4,0

3. +2,0

4. 3,5

5. 2,2

53.Ересек адамның тағам рационында РР (мг) витамині мөлшері қанша?

1. 16

2. 21

3. 22

4. +25

5. 50

54. Негізінен пластикалық қызмет атқаратын тағамдық заттекті атаңыз:

1. майлар

2. көмірсулар

3. витаминдер

4. + белоктар

5. минералдық элементтер

55. Фосфордың сіңуіне ықпал ететін факторды көрсетіңіз:

1. + Тағам рационындағы белок пен кальцийдің сіңуі;

2. белоктың оңтайлы мөлшерімен қамтамасыз етілуі;

3. амин қышқылдарының үйлесімділігі;

4. КҚМҚ оңтайлы мөлшері;

5. бірыңғай белокты тамақтану;

56. Теріс энергиялық баланс қандай жағдайда туындайды?

1. негізгі алмасу жоғарылағанда;

2. ұзаққа созылған физикалық жүктемеде;

3. +тәуліктік рацион қуаттылығы жұмсаған энергияны өтемегенде, яғни тұтынылатын азық-түліктің мөлшері шығатын энергиядан кем болғанда;

4. тәуліктік рацион қуаттылығы жұмсаған энергия шығынынан артық болып, адекватты тамақтанбауда;

5. дененің артық салмағында.

57. Тәуліктік рационның энергиялық құндылығы шығындалатын энергиядан артық болуы ұзақ уақытқа созылса, қандай жағдайға әкеледі?

1. теріс энергия балансына;

2. белокты-калориялық жетіспеушілік;

3. энергияның жетіспеіне;

4. +оң энергия балансына;

5. алиментарлық дистрофияға;

58. Үйлесімді тамақтану дегеніміз не?

1. энергия шығынын толықтыратын тамақтану;

2. ағзаны пластикалық материалдармен қамтамасыз ететін тамақтану;

3. ағзаны витаминдермен қамтамасыз ететін тамақтану;

4. +организмге қажетті қоректік заттектермен толық қамтамасыз ететін тамақтану;

5. ағзаны жоғарыда айтылған барлық нутриенттермен қамтамасыз ету;

59. Ересек еңбекке жарамды адамдар үшін белок, май, көмірсудың оңтайлы қатынасы қандай?

1. Б:М:К-1: 0,8: 4

2. + Б:М:К-1: 1: 4

3. Б:М:К-1: 1: 3

4. Б:М:К-1: 2: 4

5. Б:М:К-1: 2: 7

60. Қарттар тамақтануында неліктен жеңіл сіңетін көмірсуларды шектеу қажет?

1. + алмасу процесі қарқынының төмендеуінен;

2. ас қорыту жұмысының баяулауынан;

3. көмісу алмасуының бұзылысынан;

4. жеңіл сіңетін көмірсуларды шектеуге болмайды;

5. +ішек микрофлорасына кері әсерінен;

61. Сүт пен сүт тағамдарында қай көмірсу кездеседі?

1. + лактоза

2. крахмал

3. глюкоза

4. пектин

5. клетчатка

62. Жануар текті көмірсуды көрсетіңіз:

1. фруктоза

2. сахароза

3. мальтоза

4. + гликоген

5. галактоза

63. Алмастырылмайтын амин қышқылдарын атаңыз:

1. + триптофан

2. серин

3. + треонин

4. пролин

5. цистеин

64. Көпқанықпаған май қышқылдарын атаңыз:

1. + арахидон қышқылы

2. пальмитин

+3. линоль

+4. линолен

5. холестерин

65. Асқазан жолдарында ыдырамайтын және энергия көзі бола алмайтын көмірсулар:

1. +клетчатка

2. крахмал

3. гликоген

4. фруктоза

5. +пектин

66. Қаныққан май қышқылдарына қайсысы жатады:

1. + пальмитин

2. + миристин

3. олеин

4. арахидон қышқылы

5. линолен

67. Адам организмі үшін д витаминінің физиологиялық маңызы қандай?

1. қан ұю процесіне қатысады;

2. май қышқылдарының тотығуынан сақтап, антиоксиданттық қасиет көрсетеді;

3. нерв қозғыштығына қатысады;

4. + кальций мен фосфордың алмасуын реттеп, сүйек тінінің қалыптасуына қатысады;

5. тін мен клетканың осмостық қысымына қатысады.

68. Цинга ауруының себебі:

1. + С авитаминозы

2. В авитаминозы

3. А гиповитаминозы

4. С гипервитаминозы

5. Д гипервитаминозы

69. Бери-бери ауруының себебі:

1. Д авитаминозы

2. +В1 авитаминозы

3. А гиповитаминозы

4. С гипервитаминозы

5. Д гипервитаминозы

70. Қалқанша без гормондарының синтезіне қай биомикроэлемент қатысады?

1. кобальт

2. темір

3. мыс

4. фтор

5. + йод

71. Тағаммен бірге фтордың жеткіліксіз түсуінен туындайтын ауру?

1. көздің қасаң қабағының ауруы

2. Уров ауруы

3. рахит

4. + кариес

5. флюороз

72. Рахит ауруының себебі:

+1. Д гиповитаминозы

2. В1 авитаминозы

3. С гиповитаминозы

4. К гипервитаминозы

5. Д гипервитаминозы

73. Заттек алмасу – түсінігінің дұрыс анықтамасын беріңіз:

1. Ассимиляция процесінің диссимиляция процесінен басым болуы;

2. Организм үшін қажетті тағамдық заттектердің қолданылуын қамтамасыз ететін және пластикалық, энергетикалық қажеттілікті қанағаттандыратын биохимиялық процестер жиынтығы;

3. Энергия түзілу процестерінің қарқындылығын арттыру;

4. +Организмнің өсіп дамуы мен тіршілігіне қолданылатын қажет заттектердің түзілуі мен сіңіріліп қорытуы;

5. Организмнен ыдырау өнімдерінің тотығып шығарылу процесі;

74. Қандай азық-түлік фруктозаның көзі болып табылады?

1. сүт

2. балық

3. ет

4. жарма

5. +жеміс-жидек

75. Минералдық элементтердің жіктемесіне қайсысы жатады?

1. суда еритін минералдық элементтер

2. + қышқылдық сипаттағы минералдық элементтер

3. майда еритін минералдық элементтер

4. спиртте еритін минералдық элементтер

5. +сілтілік сипаттағы минералдық элементтер

76. Бір мезгілде жүретін заттек алмасудың процестерін көрсетіңіз:

1. гормондардың синтезі мен ыдырауы;

2. ферменттердің синтезі мен ыдырауы;

3. көмірсулардың синтезі мен ыдырауы;

4. +катаболизм және анаболизм;

5. белоктардың синтезі мен ыдырауы;

77. Теріс энергиялық баланс қандай заттектің жеткіліксіздігімен тығыз байланысты?

1. +белок

2. майлар

3. көмірсу

4. витаминдер

5. минералдық заттектер

78. Зоостериндердің негізгі өкілі қайсы:

1. глицерид

2. + холестерин

3. лецитин

4. ситостерин

5. холин

79. Ұзақ уақыт теріс энергиялық баланс нәтижесінде қандай ауыр дерт дамиды?

1. семіздік

2. + маразм

3. атеросклероз

4. қант диабеті

5. гипертониялық ауру

80. Қышқылды сипаттағы микроэлементтерге қайсысы жатады?

1. күкірт

2. магний

3. натрий

4. +фосфор

5. калий

81. Йод қандай азық-түлікте көп кездеседі?

1. нан өнімдері

2. сүт өнімдері

3. жеміс

4. + теңіз өнімдері

5. ет өнімдері

82. Оңтайлы амин қышқылдарының құрамымен ерекшелентін дәнді – дақылдарды атаңыз:

1. арпа

2. қара бидай

3. бидай

4. +бұршақ тұқымдас

5. күріш

83. Майдың организмге сіңірілуі төмендегі қай көрсеткішке тәуелді:

1. меншікті салмағына;

2. қышқылдығына;

3. + еру температурасына;

4. ылғалдылығына;

5. белоктық құрамына;

84. Майдың атқаратын негізгі физиологиялық қызметі:

1. + энергияның көзі;

2. су-тұз тепе-теңдігін ұстайды;

3. + қорғаныштық;

4. қышқылдық ортаны ұстау;

5. фермент, гормон, иммундық клеткалардың құрамына кіруі;

85. Тиімді тамақтану элементтерін атаңыз:

1. физикалық жүктеме

2. лабораториялық зерттеулер

3. + тағамдық заттектердің сандық және сапалық тиімді ара қатынасы

4. +тамақтану тәртібі

5. тағамдық құндылығы

86. Жай көмірсуларды атаңыз:

1. + глюкоза

2. гликоген

3. + фруктоза

4. + сахароза

5. клетчатка

87. Күрделі көмірсуларды атаңыз:

1. + пектин

2. + гликоген

3. фруктоза

4. сахароза

5. +клетчатка