
- •Г.И. Ватаманова, ж.Г. Сизева, е.Н. Ярошенко
- •Условнöй пасъяс
- •Сочетание тч, дч, чч
- •Словарь на тему «Летний отдых»
- •Пöла-мачöн ворсöм.
- •Гожся лунö.
- •Медводдза чери.
- •Сёян-юан. Сёян-юан лавкаын. Сёянінын.
- •Пöкрöв лун – вöралысьяслöн праздник.
- •Чöскыд вöлöга.
- •Чöскыд шыр.
- •Ми пöжасям.
- •Пувъя юм.
- •Пызя пув.
- •Картупеля тшак.
- •Сола тшак нöкйöн.
- •Грамматика
- •Грамматика
- •Асланьыс.
- •Коми республикаса каналан пасъяс
- •Канпас.
- •Дöрапас.
- •Коми республикалöн каналан кып.
- •Миян школа.
- •Школа йылысь сьыланкыв
- •Медся колана школа.
- •Серамбана кывбур
- •Велöдчöм йылысь шусьöгъяс.
- •Велöдчöм йылысь анекдотъяс.
- •Тувсов уджъяс (тöждъяс). Кадакыв. Локтан кад.
- •Тувсов луныд во чöж вердас
- •Воисны сьöд ракаяс.
- •Тема «Паськöм»
- •Лыдакыв
- •Паськöм.
- •Пань-кань.
- •Маръямоль.
- •Нюр вылын вотчигöн.
- •Пелысь пу.
- •Бурдöдчан быдмöгъяс.
- •Лежнöг.
- •Водз чеччö да этша печкö.
- •Финн шусьöгъяс.
- •Финн нöдкывъяс.
- •Иван Ильич Белых.
- •Выль пась.
- •Соссяна кадакывъяс
- •Сёян-юан лавкаын.
- •Паськöм лавкаын.
- •Одежда. В промышленном магазине. Покупки. Подарки. Сувениры. Названия магазинов.
- •Лавка-сь тюни каньлы босьті.
- •Тема: День рождения
- •Чужан лун.
- •Кадакывлöн тшöктана форма артмöм. Гöсьтъяс.
- •Тупöсь нянь.
- •Праздник пызан.
- •Праздниквывса пазын сайын.
- •Мый вöзйöны сёйны кодзувъяс?
- •Солнечный салат.
Миян школа.
Ме велöдча сиктса школаын. Сійö кык судтаа, ыджыд öшиньяса да кыпыдлуна. Медводдза судтаын пöрччысянін, веськöдлысьлöн уджаланін, сёянін да посни челядьлöн велöдчанінъяс. Шуйгавылын – ыджыд спортивнöй зал. Мöд судтаын коми да роч кыв велöданінъяс, математика, химия да биология велöданінъяс да менам радейтана информатика кабинет. Мöд судтасö мичмöдöма серпасъясö, öшиньяс вылас сулалöны мича дзоридзьяс. Таво миян школалы тырис 20 во.
Удж. План серти лöсьöд ас висьт. Висьтав аслад школа йылысь.
Кöні тэ велöдчан?
Кутшöм тэнад школаыд? Кымын судтаа?
Мый сэні эм?
Кымын во Тіян школалы?
Удж. Нуö экскурсия радейтана судтаöд. Дасьты план серти висьтасьöм.
Кутшöм судта тэныд кажитчö?
Мый сэні эм?
Мыйöн сійö тэныд кажитчö?
Тэнад радейтана ин тайö судтаын?
Лöсьöд реклама аслад велöдчанінлы.
Лыддьы, вуджöд да гöгöрво.
Рисунок: плакат, в верхнем правом углу которого нарисована девочка со скрипкой. На свободном месте текст: Менö шуöны Миша Расов. Велöдча ме искусствояс гимназияын. Гимназия – искусствояслöн ді. Енбиа челядь, локтöй велöдчыны гимназияö, ті велаланныд бура сьывны, йöктыны да ворсны шылада инструментъясöн!
Рисунок: школьный герб, флаг.
Удж. Быд школалöн эм аслас символъяс: дöрапас, канпас да кып. Лöсьöдöй и ті.
Удж. Сьылöй школа йылысь.
Школа йылысь сьыланкыв
(«Солнечный круг» шылад улö)
Лöсьöдісны выльгортса шö школаын велöдчысьяс.
1. |
Велöдчысь ёрт, тэ водзын мог – тöдöмлун школаын босьтны. Лоан мед тэ бур мортöн, дерт, Нималан ылöдз мед век. |
|
|
|
ПРИПЕВ: Медым пыр лоас школа Кыпыд, югыд, зэв гажа. Челядь гöлöс пыр кылас, Челядь серамöн тырас. |
|
|
2. |
Му вылын мед некор оз ло Война да шогалан лунъяс. Мед вöлі мир, эз киссьы вир, Дружбалöн гаж юргис дыр. |
|
Вöрса дед
Вöрса дед, вöрса дед,
Меным öти сус коль сет.
Ыджыд ноп тэ кыскан,
Тошыд сира-лыска.
Сус кольтö кö сетан,
Дзормöм тоштö лета,
Сынала и нира,
Медым усьö сирыс.
Шыльöда и мольöда,
Дэбыд ваын шпольöда.
Вöрса дед, вöрса дед,
Öти сус коль меным сет.
Удж. Лыддьöй висьтсö.
Медся колана школа.
Толя сизимöд классын. Куим во мысти ковмас торйöдчыны школакöд, веськöдчыны техникумö либö институтö. Батьыс тöрыт на шуліс, мый крестьянин пилы медся бур помавны сельскохозяйственнöй техникум либö институт.
– Колантор. Куйöдöн да картупельö сöмын лоö ноксьыны. Авиационнöйö муна, самолетöн лэбавны кута.
– Коді тэнö сэтчö босьтас? Велöдчан лёка…
– Врачö велöдчы. Быдöн аттьö кутас висьтавны, – кайтіс мамыс.
– Лекарство дуксö терпитны ог вермы, – вочавидзис Толя.
– Помав медводз медся колана школа, сэсся нинöм оз ков мортыдлы.
– Кутшöм колана школа? – чуймис Толя.
– Эм сэтшöм школаыс муын. Тайö олöм, шань йöз, книгаяс, учительяс. Найö велöдöны, кыдзи лоны вежöра, уджач да прамöй мортöн, радейтны ассьыд чужан му.
И. Коданев серти
Вуджöд висьтсö, лöсьöд юалöмъяс.
Мыйöн ті кöсъянныд лоны школа помалöм бöрын?
Кывпесанъяс
«Ö» Öтчыд Öньö öмидз öктіс, Öдва öкмис öти кöш. Öвад öдöлитіс-вöтліс, Öньö скöрмис – корсьö нöш. Öдзöс бокысь, öшинь улысь Нöшсö корсьö, Öньö скöр. Öгрö тьöтыс шуö: «Öвсьы, Öпöть öмöй колö ньöр?» |
«Тш» – Китш-китш, – тшапа Катша китшкö, Нитшкысь нетшкö Тшöгöм тшак. Тшаклöн тшыкöма Кöть пытшкыс, Тшыкöм тшакыд Век на тшап. |
Н. Щукин
Удж. Висьтсö гиж водзö, пырт сэтчö кадакывъяс локтан кадын.
Мыйöн ме лоа.
Быд мортлöн ичöтысяньыс эм кöсйöм. Кор ме быдма, помала школа, муна …
Удж. Лыддьы. Инды кадакывъяссö. Сувтöд найöс подув формаын (инфинитивын).
Быдмöй, велöдчöй да бöрйöй
Сьöлöм серти удж.
Кужöй лыддьысьны и гöрны,
Радейтны бур мудз.
Петас тіянысь учёнöй,
Врач и инженер.
С. Попов
Чужан лун.
Югыд шонді вашъялö, Кымöрö оз сун. Миян ичöт Машалöн Талун чужан лун.
Мурка пызан лöсьöдö, Шарик босьтö бус. Пируйтасны лöсьыда, Гажыс дыр оз кус. |
Нимлун сёйны воласны Ёртъяс сэсь и тась. Мыйыс колö ловныслы, Ставыс лоö дась.
Быдöн козин сеталас, Сиас овны дыр. Розьысь весиг петалас Чолöмавны шыр. |
Аттö дивö.
Ваня Пипуныров медводдзаысь муніс школаö. Том велöдысьсö шуисны Татьяна Николаевнаöн. Сійö неважöн воис Катыдпомö да челядькöд эз вöв тöдса. И медводдза урок дырйи учительница сувтодліс быд первоклассникöс, юавліс ним-овсö. Ковмис и Ванялы ассьыс ним-овсö висьтавны.
– Пипуныров Иван,— вель ярскöба висьталіс Ваня.
Öртьö Коля парта сайсьыс чеччывтöг гораа юöртіс:
– Татьяна Николаевна, абу сійö Иван. Аттöдивööн шуöны.
Ваня гöрдöдіс пельясöдзыс, доршасьны пондіс весиг синваыс. А Татьяна Николаевна меліа нюммуніс да юаліс:
– Коді нö, Ваня, сетіс тэныд татшöм тешкодь мöд нимсö?
И Ваня висьталіс аслас ыджыдджык вок Мишка йылысь. Кывлöма сійö кыськö кывбур, коді заводитчö тадзи: «Аттö дивö, миян Ивö...» И ляскис ичöтджык вокыслы выль ним – Аттö дивö.
Татьяна Николаевна кывзіс детинкалысь шог висьтсö, сэсся пуксьöдіс Ваняöс да шыöдчис став класс дорö:
– Челядь, тіянлы быдöнлы мам-батьныд бöрйöмаöсь зэв мича нимъяс. Радейтöй нимтö ассьыныд и ёртъясыдлысь. Эн вежлалöй найöс нерсян кывъяс вылö. А то öд и збыль коркö вермасны чужны Аттöдивö Миша либо Öртьö-брöтьö Маша.
Класс серöктіс. А ичöтик Ваня Пипуныровлöн сьöлöм вылас кокняммис.
Лыддьöй рольяс серти.
Юрöбтіс звöнок. Классö пырис Ольга Николаевна. Сійö пыр и казяліс стенын серпасалöм морячокöс. Чужöмыс велöдысьлöн лои стрöг.
– Коді тайöс серпасаліс?
Ставныс пукалісны шы ни тöв. Некод эз чеччы да эз висьтась.
– Ті öмöй онö тöдöй, мый класс колö видзны сöстöма? Мый лоö, быдöн кö кутас серпасасьны стенö?
Бöръя урок вылас классö воис директор Игорь Александрович. Сійö чöла висьталіс миянлы, мыйта сьöм видзö государство быд велöдчысь вылö, кутшöм важнö бура видзны школаса имущество.
– Сійö, коді серпасаліс стенас, дерт, оз кöсйы вöчны омöьтор школалы. Сійö кö ачыс висьтасяс, то сійö петкöдлас, мый сійö честнöй морт.
Урокъяс бöрын пионеротрядса сöветысь председатель Толя Дёжкин матыстчис Игорь Грачев дінö да шуис:
– Эк, тэ! Мыйла стенас рисуйтін? Тэ вöсна став классы слои мыжа!
– Ог тöд, но ме сэсся ог кут, – кöсйысис Игорь.
Игорь босьтіс ветьöк да чышкаліс стенысь морячоксö, но сы местаö колис ыджыд пятно.
– Мый лёксö вöчис Игорь?
– Вöліс-ö татшöмторйыс тэкöд?
Сетöм кадакывъясöн лöсьöдам неыджыд висьт, пуктам сылы ним.
Воис… . Вижöдісны-гöрдöдісны … Мöдöдчисны … Частö зэрö… кылöны … Ветлöны …
Горзöны-чуксасьöны … Чукöртöны… Кутіс пемдыны… Кöдздöдіс… Чукöтчисны …
Содтав колана кыв йывъяс.
Велöдч…, челядь, Югдöд… юр. Велöдчöм вай… Тіянлы бур.
Понданныд тöд… Быдсяматор: Шондіыс, муыс Лоöма кор;
Гожöмын мыйла Гымал… гым; Ар бöрын кытысь Локтал… лым; |
Кöдзтöгыс кыдзи Лэптысь… вöр; Кысь сэні ло… Пöшка да зверь;
Му вылын кутшöм Дивöяс эм; Мый вöсна йöзыс Кджал… нэм.
Понданныд тöд… Омöль и бур. Велöдч…, челядь, Югдöд… юр. |
М. Лебедв
– Мыйö чуксалö челядьöс тайöбурыс?
– Мый кутам тöдны школаын велöдчигöн?