3.3.Холдингтік компаниядағы өндірістік диверсификациясы

Диверсификация стратегиясы холдинг құрылымын бір кәсіпорын қызметті нәтижесіне немесе бірдей ассортиментті өнім тобын өткізу нәтижесінде аз тәуелді болу үшін қолданады. Бұл стратегия жаңа нарыққа ориентирленген және қазір бар өнім номенклатурасымен әр түрлі дәреже байланысты. Әр түрлі дәреже байланыста. Жаңа тауарларды шығаруда негізделеді. Диферсификация стратегиясы холдинг компаниясы үшін аса маңыздылығы бар. Басқа әйгілі үлгі – Bosyon Consulting Group (BCG) матрицасы холдинке өзінің дочерлі кәсіпорындарын негізгі бәсекелестерге қатысты нарықтағы олардың үлесі мен саладағы жылдық өсу темпі бойынша жектеледі.BCG – да матрица қолдана отырып холдинг компаниясы қай дочерлік кәсіпорын бәсекелестермен салыстыру бойынша қандай роль жүргезетіні, оның нарығының динамикасы: олар дамып жатыр ма, тұрақталып әлде қысқарып жатқанын анықтауға алады.Үлгінің негізінде нарықта компания үлесі өскен сатың, өндірістің ұзақ мерзімді шығыны төмендейді және пайда өседі деген болжау жатыр.BCG үлгісіне позициясының 4 түрін бөледі: Жұлдыздар (Stars), “сауын сиыры” (Cash cows),”иттер” (Dogs), және “жабайы мысықтар”(Wild cats) (кейде оларды “сұрақ белгісі” немеесе “қиын балалар” деп айтады) (11 сурет).

“Жұлдыз” дамушы салады көшбасшылыққа орын алады. Негізгі мақсаты – дамушы бәсекелестік жағдайында фирманың артықшылық ерекшілігін ұстап қалу. “Жұлдыз” мәнді пайда береді, бірақ өсу жалғасу қаржыландыру үшін ресурстын үлкен көлемін талап етеді. Сала дамуының әсемдеуі бойынша “жұлдыз” , “сиырға” айналады.

“Сауын сиыры” саланың толуына (бәсең өсеуі) қатысында нарықта көшбасшы орнын алады.Өткізу тұрақты болғаннан “сауын сиыры” оның нарықта үлесінің ұсталуы үшін қажетті пайдадан көп береді. Осы қаржылық ресурстар басқа дочерлік компанияларды ұстау үшін холдингпен қолданылуы мүмкін.

“ Жабайы мысық” дамып келе жатқан салада нарыққа мәнсіз әсер етеді. Тұтынушылар жағынан қолдау жеткіліксіз, нарықтағы жүргізуші орынды бәсекелестер алады. Күшті мәнді қорлар керек. Холдинг басшылығы аса тұрақты позицияны жаулап алу үшін маркентингттік қызметті активизерлеу керек немесе нарықтан шығып кету туралы шешім қабылдауы керек.

“Ит” – бәсең өсумен саладағы шектелген өткізу көлемімен компания. Нарықта ұзақ уақытта болуына қарамастан, керекті сандағы тұтынушыларды тарта алмады. Фирма бәсекелестерден қалып барады. ”Итке” шектен тыс шығын мен мәнсіз өсу мүмкіндігі сипаты болып келеді. Осындай кәсіпорыны бар холдинг компаниясы мамандырылған нарыққа шығып қарауы мүмкін, шығысты қатал шектету саясаттын жүргізу, дизенвестрлеуді іске асыруды немесе нарықтан шығып кетуі мүмкін.

Нарықтың

қатысты үлгісі

“Сауын сиыры”	“Жұлдыз”
“Ит”	“ Жабайы мысық”

жоғары

Төмен нарықтың кеңею деңгейі

Төмен жоғары

- ликвидттеліктің қозғалысы

- рентабльділік

11 сурет. Бостандық кеңеа тобының портфельді матрицасы

Осы жай матрицалық үлгілерден басқа пайдаға нарық стратегиясының әсер ету.Программасына негізделген “ Мак – Кинси матрицасы немесе бәсекелес стратегиясын анализдеуіне бағытталған стратегиялық үлгілер, Швертен кеңестік фирма В2В үлгісі сияқты жетелдірлген нұсқаларын қолданады.

Осы үлгелерлдің негізгі құндылығы жеңілдігі мен көрнекелігі бір портфель құрамында компанияның позиция құрамында компанияның позицияның позициясын түрлі жақтардан салыстыру мүмкіндігі және холдинг портфельінің үлкен баланс жасауына рұқсат беретін негізгі стратегияны өңдеуге мүмкіндігі болып келеді. Дегенмен бұл жолдар тым қарапайым болып келеді және маңызды факторларды жіберіп қоюы мүмкін, қоршаған орта жағдайын – жеткілікті есептелмейді және ғылыми зерттеулердің жеткілікті деңгейімен қамтамасыз етілмеген. Сондықтан, біздің ойымызша холдингтік тиімді портфельді әдісте тек холдинг компаниясы дамуының стратегиялық мақсатының иерархиялық анықтамасын қосатын кешенді бабының базасында, корпарация қызметінің ретроспективті анализді нарықтық тұтынудың болжауында іздеу болжамдарын дамытудағы қоршағандарын орындаумен іске асуы мүмкін.

Кез – келген стратегия өзінен ресурсты координациялау және үлестіру жолымен стратегиялық ұйымның, стратегиялық мақсатына жетуін қамтамасыз ету үшін арналған құрылған жоспарды көрсетеді. Сондықтан стратегиялық анализдің кез – келген дамыған әдісінің басталған нүктесі стратегиялық мақсатты жүйесін құру болып келеді.

Ұйымның негізгі жалпы мақсаты бірлескен міндет болып келеді. Ол нарықтық тұтынушылар , тұтынушылар мінез – құлқы өнімнің ерекшелігі мен бәсекелестік артықшылықтардың болу есебімен корпарация ориентириентін бизнес түрімен айналысу мүмкіндігін сипаттайды.

Холдингтік құрылымын жеткілікті ірі , бастысы – көп деңгейін жүйе бағасын; онда ол ырнеше жеткілікті кең құрылған мақсаттарда қажеттенуі мүмкін. Сол уақытта жеке жағдайларда әсіресе топқа кіретін кәсіпорындар арасындағы өзара байланыс әлсіз болғанда және олар негізінде конгломерат түзетіндіктен, бірегей бірлескен міндетті құру қиын болады. Бұндай жағдайда негіз болушы, болып коналамерге кіретін компания иемденетін ресурстың жалпы мақсатында қолдануды оптиммизациялауға бағытталған бірдей “ портфельді” міндетті қабылданған.

Дегенмен біріккен міндеттің мәні өте үлкен себебі ол басқарушылық шешіледі қабылдау процесінде негізгі критерии түрінде жалғасты қызмет ететін холдингтің дочерлік компаниясы үшін стратегиялық, оперативтік және тактикалық мақсаттар иерархиясын құруға мүмкіндік береді.

Холдингтік құрылымның даму процесінде ыреркен міндеттің ойнайтын ролі келесі жағдайлармен анықталады.

- Біріккен міндетті құруға әкелетін процес, төмен иерархиялық деңгейдегі менеджментті сәйкесті компания қызметі негізінде жатқан факторларды қарастыруды міндеттейді.

• Біріккен міндетті түсіну басқарушылық – қызметкерлер мен барлық деңгейден жұмысшылар үшін бизнестің кең панарамасын алуға көмектеседі.

• Біріккен міндет ұйымдық құрылымдардың түрлі деңгейлері, сонымен қатар–акционерлер, жабдықтаушылар, тұтынушылар арасындағы коммунмкация үшін өте маңызды.

Осылай міндет холдинг компаниясының статусын нақтылайды және түрлі иерархиялық деңгейде мақсат пен стратегияны анықтау үшін бағыт пен тұспаларды қамтамасыз етеді.

Холдинг компаниясының стратегиялық мақсатын өңдеу процесінде біріккен миссиядан басқа жоғары басқарушылар үшін тартымды бағалылық жүйесінің өз таңбасын қояды.