3 Сурет- ацт-тің құрылымдық сұлбасы

Дискреттеу жиілігі (интервалы) Котельников теоремасының шарты бой-ынша таңдалады:

F_д≥2∙F_ж; (Т_д ), (1)

мұндағы F_ж- сигналдың шектелген спектріндегі жоғарғы жиілігі. Т_д=1/F_д.

Нақты цифрлық жүйелерде дискреттеу жиілігін екі еселенген жоғарғы жиілігінен жоғары алады: F_д2∙F_ж. Бұл, қабылдау жағында квантталған санақ-тардан аналогтық сигналды қалпына келтіру кезінде, қарапайым төменгі сүзгіні қолдануға мүмкіндігін береді. Цифрлық тарату жүйелерінің жабдықтарын уни-фикациялау үшін F_д - 8 кГц жиілігіне еселі болып алады.

Цифрлық ИКМ сигнал- бұл қарапайым екілік кодтың k-элементтік код-тық комбинациялардың тізбегі. Кодтың түрі- симметриялық екілік. Кодтық комбинациядағы 1-ші элемент- квантталған санақтың полярлығын кодтайды: оң полярлығы- «1», теріс полярлығы- «0». Келесі (k-1) элементтер- деңгейінің нө-мірін кодтайды. Кодтық комбинацияның ұзындығы (элементтердің саны) М кванттау деңгейлерінің санымен анықталады:

k≥1+log₂М, (2)

мұндағы k- бүтін саны.

Есептеулер:

F_ж=18 кГц, F_д>2∙F_ж=2∙18=36 кГц. F_д=40 кГц.

Т_д=1/(40∙10³)=0,25∙10^-4 с=25 мкс.

М=64, k≥1+log₂64=7 элемент.

Кванттау қадамы =2,3 мВ. АЦТ-тің кірісіндегі аналогтық сигналдың мәндер диапазоны: [-∙(М-1)  ∙(М-1)] = -132,3132,3 мВ.

АЦТ-тің техникалық параметрлері 1 кестеде келтірілген.

1 кесте

Квантталған мәндері Uкв, мВ	0	2,1	...	29,4	31,5
Кванттау деңгейлерінің номірлері N	0	1	...	14	15
Кодтық комбинациялары	1000000	1000001 0000001	...	1001110 0001110	1001111 0001111

Квантталған мәндері Uкв, мВ	60,9	63	…	289,8	292,1
Кванттау деңгейлерінің номірлері N	29	30	…	62	63
Кодтық комбинациялары	1011101 0011101	1011110 0011110	…	1111110 0111110	1111111 0111111

Дискреттік санақтардың мәндері: U_д1=61 мВ; U_д2=-30,5 мВ.

Квантталған санақтардың мәндері: U_кв1=60,9 мВ; U_кв2=-29,4 мВ.

Кванттау деңгейлерінің нөмірлері: N₁=29; N₂=-14.

Санақтардың кодтық комбинациялары: Q₁(0,1)=1011101; Q₂(0,1)=0001110.

Кванттау қателері: n=U_д-U_кв. n₁=61-60,9=0,1 мВ; n₂=-30,5-(-29,4)=-1,1 мВ.

Цифрлық ИКМ сигналдың уақыттық диаграммасы 4 суретте келтірілген.

4 Сурет- ацт шығысындағы цифрлық икм сигналдың

уақыттық диаграммасы

3 Жұптыққа тексеретін түзетуші кодпен кодтау

Барлық тақ санына еселi қателердi табатын, бөгеттерге орнықты (түзету-ші), жұптыққа тексеретiн кодпен кодтау кезiнде, қарапайым кодтың k- элемент-тiк кодтық комбинацясына, бір тексеруші элемент қосылады. Тексеруші эле-менті, кодтық комбинация iшiндегi «1» деген элементтердiң санын жұп санына жеткiзедi. Тексеруші элемент кодтық комбинацияның соңында, ақпараттық эле-менттерден кейін қойылады. Сонымен, жұптыққа тексеретiн кодтың кодтық комбинацияның ұзындығы келесіге тең:

n=k+1, (3)

мұндағы k- қарапайым кодтың кодтық комбинациясының ұзындығы.

Тексеруші элемент- қарапайым кодтың кодтық комбинациясындағы бар-лық ақпараттық элементтердің модуль екі бойынша қосындысымен анықтала-ды:

r=k₁  k₂ … k_k, (4)

мұндағы - модуль екі бойынша қосындысы; k₁, k₂ ... k_k- қарапайым кoдтың кодтық комбинациясындағы ақпараттық элементтері.

Жұптыққа тексеретiн түзетуші (n, k) кодтың параметрлері: (n, k)=(k+1, k).

Есептеулер:

k=7; r=1; n=7+1=8, кодтың параметрлері- (8,7).

Бірінші кодтық кобинациясы үшін:

Q₁(0,1)=1011101, r=1011101=0.

Жұптыққа тексеретiн кодтың кодтық комбинациясы: F(0,1)=100111110.

Екінші кодтық комбинациясы үшін:

Q₂(0,1)=0001110, r = 0001111=0.

Жұптыққа тексеретiн кодтың кодтық комбинациясы: F(0,1)=00011100.

Жұптыққа тексеретiн кодтың кодердің құрылымдық сұлбасы 5 суретте келтірілген.

Цифрлық, жұптыққа тексеретiн түзетуші кодпен кодталған сигналдың уа-қыттық диаграммасы 6 суретте келтірілген.