Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Түркі халықтарынын тарихы.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
144.38 Кб
Скачать

"Ата жұрттан Анадолыға дейін" еңбегінің авторы: Хасан Оралтай

"Атилла" операсын жазған италиян композиторы: Джузеппе Верди

''Басмыл'' сөзінің мағынасы: Шыққан тегі аралас адам

"Ғұндар жақсы шыныққан, олар отты да қажет етпейді" деп жазған: Марцеллин

"Жер дегеніміз - мемлекеттің негізі, оны қалай береміз" деген ғұн басшысы: Мөде

"Үлкен Түркістанның құлауы" еңбегінің авторы: А.Бектаев

"Халықтардың ұлы қоныс аударуын" бастаған: Ғұндар

“Жүсіп-Зылиқа” атты поэманың авторы: Әли ақын

“Қыпшақтар даласы”атанған аймақ: Алтайдан Еділге дейін

«Кавказ- үлкен қорған, оны алу қиынға соғады» - деп 1816 ж жазды: Ермалов

«Қасиетті лига» құрылды: 1684 ж

«Түркі» сөзі 460 ж дейін қолданылды: Тайпа бірлестігі

«Дін үшін соғыс» ұранымен араб қолбасшысы Насыр ибн Сейяр Қазақстанның Оңтүстігін басып алды: 737-748 ж.ж.

«Екі туысқан орда» - деп Ш.Уәлиханов атады: қазақ пен ноғай

«Қазақ» сөзі хорасан түркімендері арасында этникалық сипатта қолданылған тәрізді – деп жазған тарихшы: Б.Е.Көмеков

«Қаралы көш» романоның авторы: Жәди Шәкенұлы

«Қорқыт ата» кітабы мен «Оғызнама» дастанының қағазға түсе бастаған уақыты: ХІ ғ.

«Қорқыт ата» кітабы мен «Оғызнама» дастанының қағазға түсе бастаған уақыты: ХІ ғ.

«Көшпелі өзбектер мемлекеті» монографиясының авторы: Б.А Ахмедов

«Қырымды керексіз адамдардан тазарту» деп атап, ашық астамдыққа барған: Александр

«Мұсылмандардың қолдаушысымын» деп, мәлімдеген император : Вильгельм

«Происхождение башкирского народа» еңбегінің авторыБ.Е Кузеев

«Сібір тарихының мәліметтері» еңбегінің авторы: Н.Фирсов

«Соңғы көш» романының авторы: Қ.Жұмаділов.

«Шығыс Түркістан» , « Кіші Бұхара » , «Қашқария» - деп аталатын өлке: Синьцзян

ЖЫЛДАР

567.Қытай деректері бойынша Монғолияда түркі - оғыз мемлекетінің орнына ұйғыр мемлекеті келді: 745 ж

600жылдан бастап, түріктерге қарсы көтіріле бастад: ұйғырлар

755жылы басмылдар мен түркештерді толығымен талқандайды: Ұйғырлар

757жылы қыркүйекте ұйғыр әскерлері бетпе-бет кездеседі: Қытайлармен

922 жылы Ислам дінің мемлекеттік дін деп жариялады: Еділ бүлғарлары

924 жылы Енесей қырғыздарды жаулап алды: Қидандар

964-965 ж.Еділге жорық жасап, Хазар қағандығын талқандаған орыс князі: Святолав Игоревич

965ж. оғыздар хазарларға қарсы әскери одақ құрды: Киев Русімен

968жылы Еділ бұлғарларына қарсы киев русьмен бірлесе отырп, соғыс жорығын ұйымдастырды: Оғыздар

982 жылы ұйғыр қағандығынын басып кіре бастады: Тұңғыттар

100 мыңнан астам адамы бар түркі халықтары: Қырым татарлары, құмықтар, тувалықтар. Якуттер

100 мыңнан кем адамы бар түркі халықтары: Алтай, ноғай, балқар, шорлар, қарайым,саларлар,Бараба татарлары

1071 жылғы Түріктердің ата қонысы: Андолы

1157ж. Санжар өлімнен кейін Хорасандағы өмір сүруін тоқтатқан мемлекет: Селжұқ

1207-1208 ж. Енисей қырғыздарын басып алған Шыңғысхан баласы: Жошы

1207-1208 Ж. Енисей қырғыздарын басып алған Шыңғысхан баласы: Жошы

1217-1218 жж. Хорезм шахы Мұхамед Текеш теңге соқтырды: Отырар

1220ж. Хорезмшаһ әулетін жойған: Монғол

1237 жылы Бату хан өзіне қаратып алды: Кама Бұлғарларын

1283-1284жылдары Юнчан қаласына келіп қоныстанды: Ұйғырлар

1300 жылы 9 маусымда құрылған мемлекет: Османдар

1360 ж Тебризді басып алған Бағдат сұлтаны: Увейс Джеланрид

1408 жылы орыс әскерлерін талқандаған хан: Едіге

1410 ж Әзірбайжанды жаулап алды: Қара Жүсіп

1430 жылы түруктер Византияның ең ірі экономикалық орталығын басып алған қаласы: Фессолоника

1474 жылдан бастап османдық Түркияның протекторына айналған: қырым хандығы

1555 ж Әзірбайжан шығыс бөлігі билігіне көшті: Сефевид

1585 ж Көшімнің қолынан қаза тапқан батыр: Ермак

1590 ж Иран және Түрік арасындағы шарт бойынша бүкіл Заавказье бағындырылды: Түркия

1598 жылғы шайқаста екі жақтың билеушісі де қаза болып, екі хандық хансыз қалды, бұл хандықтар: Қазақ хандығы мен Өзбек хандығы

1603 жылы бірінші қазақ-бұхар шайқасы болған жер: Айғыржар

1605 ж I Аббас жібекпен сауда жасау орталығын көшірді: Иран

1730 ж. күзде Стамбұлда қала кедейлерінің көтерілісі басталды. Оны басқарған: Патрон Халил

1730 жылы қылмыстық істермен және дауымен байланысты барлық істер Башқұрт соттарының қарауынан алынып: Провинциялық канцелярияларға берілді

1748 ж Таврия облсының бір бөлігі болып есептелген: Қырым

1768- 69 жылдар соғысқан мемлекеттер: Ресей–Туркия

1771 ж. Қырымның барлық теңіз орталықтарын басып алған армияорыс

1774-1775 жылдары Сібір шебінде орналасқан тұрақты әскердің саны: 3500 адам

1787 ж. екінші соғыс басталды: орыс-түрік

1812 ж. мамырда Түркиямен жасалған бейбіт келісім-шарт: Бухарест

1814-1816 жж Сібір тұрғындарының нашарлауынан жаппай ашаршылық болып, көп қырылған аймақ: Турухан

1821 ж Тобыл губерниясында барлық шіркеу саны: 148

1825ж бастап Хорин бурятын басқарған, қаталдығымен қанаушылығымен ерекшеленген: Дымбыл Ғаясонов

1826 ж. 25 қыркүйекте Ресей мен Түркияның арасында конвенцияға қол қойылды: Ахкерманда

1826 ж. Янычар әскерін таратты: II Махмуд

1839ж. түрік сұлтаны II Махмұд дүние салып, сұлтан тағына оның 16 жасар ұлы отырды: Абдул Меджид

1847 ж Шамиль өзінің мұрагері ретінде тағайындады: Гази-Мұхаммед

1860 ж 14 қарашада Приморье( Сібір аймағы) қарады: Ресейге

1865 ж. « Жаңа османдар» атты жасырын ұйым құрылды, ның жетекшісі: Намык Кемал

1876 ж.Абдул Азизді тақтан түсіргендер: либералдар

1879ж. Осман империясы өз қарызын өтей алмайтындығын мойындады: Батыс Еуропа елдеріне

1906 жылы қыркүйекте патша өкіметі қауіпті әскери жағдайдағы аймақтар деп жариялады: Жетісу облысының үш уезін және қырғыз елін

1909 ж. «Жас түріктер» партиясы тақтан тайдырды: Абдул Хамидты

1911 ж. Ливияда түрік иеліктерін басып алды: Италия

1917 жылы Түркістан (Қоқан) автономиясы құрылды және оның төрағасы болды: Мұстафа Шоқай

1944-1945 жылдары КСРО мен Қытайдын қыспағына түскен мемлекет: Шығыс Түркісиан

1944жылы 12қарашада құрылған республика: Шығыс Түркістан

1991 жылғы деректер бойынша, дүние жүзіндегі түркі тілдес халықтардың жалпы саны: 153 млн 553 мың 4 800 адам

1991 жылдың ортасында түркілердің саны: 133млн

ҒАСЫР

I Аббас Түркиямен соғыс бастады: 1603ж

V ғ ортасында Түркменияның көптеген жерін жаулап алды: Эфталиттер

VI – VII ғасырларда Қырғызстан қағандықтың орталығына айналды: Батыс Түрік қағандығы

VI-IX ғасырларда түріктердің қалалық мәдениеті дамыған аймақ: Оңтүстік Қазақстан

VI-IX ғасырларда түріктердің қалалық мәдениеті дамыған аймақ: Оңтүстік Қазақстан

VI-VII ғасырларда Қырғызстан орталыққа айналды: Батыс түрік

VІ ғ орта кезінде эфталиттер мемлекеті жаулап алды: Түркілерді

VІІ ғ Енисей қырғыздарын хягас деп жазған: Қытай транскрипциясы

VII ғасырда қытай транскрипциясында «хягас» деп кімдерді жазды: Қырғыз

VIII-IX ғасырда түрік жазуының өмірде қолданылу аясының тарылу себебі: Ислам дінінің таралуына байланысты араб жазуының түрік билеушілері арасында тез қабылдануы

VІІІ ғ басында Византияның әсерінен хазарларға дін тарала бастады: Христиан

Х ғасырдан бастап Қазақстанда әдеби және ғылыми шығармалар жазылған тіл: араб

X-XI ғ. Хазар қағандығымен аяусыз күрес жүргізген: еділ бұлғарлары

XI ғасырдың 70 жылдарында Кіші Азияда түрік сельджуктарын кұрған Византия шекарасына қатты қысым жасаған сұлтан: Иконии

ХІ ғасырға дейін түрік тілді халықтардың қоғамдық ой-санасында орын алған ғылыми еңбек: «Құтадғу білік»

ХІ ғасырда түркі тілдес халықтардың алғашқы ақсүйектер әдебиетінің ескерткіші: “Құтадғу білік”

XII ғ Баласұғын қаласын биледі: Түрікмен

XIII ғ Византияның қатерлі жауы: Османдар.

XIII ғасырдың басында жасалған мәмлүктік Египет мемлекетінің сөздігінің атауы «араб-қыпшақ» сөздігіне «қазақ» сөзіне берілген түсіндірме: Еркін, кезбе

ХІІІ ғ Кавказ халықтарының моңғол феодалдарына төлеген ең ауыр салығы: Харадж

XIV ғасырда араб авторлары (Насыр ад – Дин Шами, Муни ад – Дин ибн әл – Фурат, Әс – Асади, т.б) Алтын Орда билеушілерін атады: Дешті патшалары,Қыпшақтар патшалары

XIV Тебризде салынған обсерваториялы медресе: Сауығу үйі

XIV-XV ғасырларда халықаралық қарым-қатынастарда сөздік ретінде пайдаланған еңбектің аты: «Кодекс куманикус»

ХІV-ХV ғғ Солтүстік Кавказда үстемдікке ие болған дін: ислам

XV – XVI ғ. Үндістанда билік құрған әулет: Бабуридтер

XV.ғ Әзірбайжандағы тәуелсіз екі мемлекет: Шекин , Ширван

ХV ғ шешендердің бірқатар бөлігі тәуелді болды: Авар (хунзах) иемденушісіне

ХV ғ ішінде Әзербайжанда тәуелсіз екі мемлекет хандықтары болды: Шекин және Ширван

ХV ғасырдағы Византия тарихшыларының айтуынша Константинополь түбінде сол кездегі тамаша артиллерия мен жабдықталған түрік армиясының саны жетті: 200 мындық

ХV ғ Оңтүстік осетиндер бағынды: Грузияға

XVI ғасырдағы қырғыз фольклорының шырқай биігі болып табылатын эпос: Манас

XVI ғ аяғына дейін Исмаил шаһы болды: Иран

XVI ғ. басында қырғыздар дербес халық болып қалыптасты: Тянь-Шяньда

XVI ғ. жоғарғы биліктің Батыйға берілуі туралы жазған: Утемиш хажы.

XVI ғ. Оңтүстік Әзірбайжан мен Иран аумағында пайда болған мемлекет: Сефеви

XVI ғасырдың II жартысында Қазақ хандығының күш-қуатын беделін арттырған, жерін кеңейтуге себеп болған тарихи оқиға: Мәскеуге қосылуды жақтаған Ноғай ұлыстарын талқандап, өзіне қосып алуы

XVI-XVII ғғ. түйе мен қой-ешкілер үшін қыстық жайылымға таңдалған жер: Қызылқұм шөлі

XVII ғасырда әлемді 3 держава биледі: Османдар, сефевидтер, бабуридтер

ХVІ ғасырдың І жартысында Әзірбайжан орасан үлкен мемлекеттің құрамына кірді: Сефеви

ХІХ ғ қырғыз елі әуелі Түркістан облысының құрамына , кейін генерал губернаторлықтың құрамына енді: Түркістан генерал - губернаторлығы

XIX ғ. Башкирия жерінің көп бөлігін басқарды: Орыс шенеуніктері мен саудагерлер