Қорытындылардың есептеуi және мәлiметтердiң жiктелуi.

Жұмыстың мақсаты: Бiр немесе бiрнеше кестелердiң негiзiнде аралық қорытындылардың есептеуi үшiн аспаптардың зерттеуi.

Тапсырмалар:

1. Оның қисынды сыныптарына бөлу кестелердiң де композициясы, арқылы өткiзу.

2. Формула және функция болатын кестелердiң жiктелуiн орындау.

3. Өзгеретiн өрiс бойынша қорытындылардың есептеуi бар кестелерiнiң жiктелуiн орындау

Теориялықмәлiметтер.

Үлкен кестелер талдау

үшiн қолайсыз –оларды көрсетiлген деректердi өңдеуiнiң жанында (навигацияның операциясы) кестенiң өрiстерге және жазулары бойынша көп артық қорынауыстыруларiстеп, жекекестелердiңбiрбөлiктерiнжабуып ашуғадәлкеледi. Демек, Excel - гемәлiметтердiңталдауыныңжеңiлдетулерiмақсатпенкесте ішіндегі кетеиерархиясыныңкесте ішіндегі кетеніңнегiзгiкестесiкестенiкөрсетудентүргеерекшелеугемүмкiндiкбергенмәлiметтердiңтоптауғажәнежiктелуiбойынша операция ескерiлген.

Бағаналарбойынша, жолдарбойыншакестелердiңжiктелуiнөткiзугеболады. Ылғибiркестедеқұрылымдардыңбiрнешенұсқаларынқұрастыруғаболады.

Жiктелетiнмәлiметкеталаптар:

1. Жiктелетiнмәлiметтер (бағаналар )жапсарласжиектерденемесеқұрылымныңқұрастыратын (жолдарда ) жазуларда болуы;

2. Бос жиынныңмәлiметтердiңкласстары, екiсыныптағықиылысуы (қисындысыныптар) бiрқосылатынболуыкерек.

Жiктелуорындаукомандаларыарқылыорындалады: Мәліметтер/Топ жәнеқұрылым; Мәліметтер/ Қорытындылар.Соңғы команда Жiктелудiорындау ғанаемес, есептеулеркестенiңжазуларыныңүстiндеорындауғамүмкiндiкбередi.

Аралыққорытындылар деп тiзiм өрiстерінің бiрлерiнiңжазуларыныңөзгеретiнмәндерiбойыншанақтылы функцияның көмегiменесептеуаталады.

Жалпықорытынды деп аралыққорытындылардыңмәндерiбойыншафункцияның көмегiменiстелiнгенқорытындылар аталады. Қорытындылар операция арқылыаралыққорытындыларды есептейдi.

Алдыңда жұмысжасалғанТАСЫРЫСТАР тiзiмiн қарапшығамыз. Тiзiмнiңжиектерi (солтiзiмнiңбiрбөлiгi) тапсырмаберушiлер, (орталықбөлiк) тапсырыстаржәне (оңбөлiк) тапсырыстыорындаутуралы ақпараттардаболады.

Егеркестедегі есептеунәтижелерiңiзде айырмашылық болса, жоғарыда келтiрiлген (тапсырмаберушiнiң коды) негiзгі өрiсжазулардыiрiктеудiалдыналаорындаңыз.

1-шi тапсырма. Өрiстер жәнежазуларбойыншакестенiңжiктелуi.

1. Барлықтiзiмдi белглілеу арқылы ерекшелейміз.

2. Мәліметтер /құрылымы және топ /Топтау/ Бағаналар командасын таңдаймыз. Бiрiншiдеңгейдiңқұрылымыналамыз(барлық кесте).«-» Батырмаменбiтетiнтiзiмдіқамтитынбарлықөрiскепайдаболғандеңгейсызығынакөңiлаударыңыз. Батырмабойыншашертутiзiмін аударуғаболады.

3.Олардың iшiненекiншi деңгейлі өрiс болатын кестелерді ерекшелеймiз

Айы

Күні

Тапсырыс нөмірі

Тауар номері

Тауардың аты

4.Мәліметтер /құрылымы және топ /Топтау/ Бағаналар командасын таңдаймыз. Екiншi деңгейдiң құрылымды аламыз. Жолдар бойынша содан соң, келесi иерархияны бағаналар бойынша топтау процессін жалғастыра алыңыз:

5. Құрылымның элементтерiн тиiстi батырмалар бойынша шертіп таныс «-» және «+» бүктеп, ашыңыз.

6.Мәліметтер /құрылымы және топ /Құрылымды жою командаларының құрылымын алып тастау үшiн құрылымды алып тастауға сайланады.

7. Басқа құрылымды осы кестеде құрастырамыз. Өрiстер және жазулардың қисынды топтамаларын ерекшелеймiз. Мысалы, Айы және Күні бағаналарды бастапқыда ерекшелеймiз және топтауды орындаймыз. Операциялардың нәтижесінде Ай және Күнінің өрiстерi топталады.

8. Тауардың нөмiрi және тауардың аты бағаналарды ерекшелеймiз. Топтауды орындаймыз. Операциялар нәтижесі тауардың нөмiрiнiң өрiстерiнiң топтауы және тауардың аты болады.

9. Мәре ААҚ жазуларға арналған топтауды орындаңыз.

10. Құрылымның топтарын орап айқара ашыңыз.

2-шi тапсырма. Автоструктурирование.

Автоструктурирование тек қана формулалардың кестелерi үшiн орындалады.

Талаптар: формулалардағы сiлтемелер жапсарлас сол өрiстер немесе жапсарлас жоғарғы жазулардағы ұяшықта болуы керек.

1. ВЕДОМОСТЬ кестесiн құрастырып толтырамыз.

2. E4, F4, G4, H4, J4, K4, J4, K4 ұяшықтарына формула енгізіңіз және олардың тiзiмдердiң өзге ұяшықтарға көшiрiп алыңыз.

3. Автоқұрылымдау толтырылған тiзiмнiң үстiне орындаймыз.Мәліметтер/Топ және құрылым/Құрылым құру құрылымын жасау.

4. Төменгi деңгейлер бойынша құрылымды ықшамдаймыз.

5. Жоғарғы деңгей бойынша ықшамдаймыз. Тек қана бiр өрiстi «Беруге» аламыз.

6 Құрылымды өшірініз

3-шi тапсырма.ҚОРЫТЫНДЫ есептеумен бірге жiктеу.

Қорытындының есептеуi бар тiзiмнiң тiзiмiнiң жiктелуiн орындаймыз.

Жiктелудiң орындаулары үшiн жiктелу жүргiзiлетiн негiзгi өрiс анықталуы керек. Бұл Ф.И.О. өрiсi болсын.

1. Өрiске жазуларды iрiктеймiз, солай ете отырып жіктелімге жазамыз. Ол үшiн А4:К12 -нiң ұяшықтарының диапазонын ерекшелеймiз, iрiктеп, Мәліметтер/Іріктеутерезесіндегi осы команданы орындаймыз аты-жөнi өрiс бойынша iрiктеудi орнатыңыз.

2. Мәліметтер/Нәтиже командасын орындаймыз. Ашылған терезеде орнатамыз :

• Өзгеретiн өрiстiң тақырыбын;

• Операцияны;

• Есептелетiн (есептеп, ұстаған, беруге) қорытындылары бар өрiстер;

• Қорытындылар мәлiметтердiң астында;

• Басқа да опциилар.

3. Құрылымды аламыз. Қорытындылары бар жол жуан шрифтпен ерекшеленген.

4. Құрылымды ораймыз. Тек қана Қорытынды жолдарды аламыз.

5. Жалпы қорытындылардың бiр жолын тағы бiр рет орамды орындап аламыз.

6. Құрылымды жойып тастаңыз, тізімді белгілеңіз, содан соң Мәліметтер/Нәтижелер/Барлығын алып тастау командаларын ендіріңіз.

7. Жаңа параққа «Ведомость» кестесіне көшiрiп алыңыз.

8. Соммасы функциясын Орташа функциясына алмастыра отырып Қорытынды шығарыңыз.

9. (айларды іріктеңіз) мәлiметтердi қайта топтаңыз және айлар қорытындыларының есептеуiн орындаңыз

10. Құрылымды ықшамдаймыз. Тек қана Қорытынды жолдарды аламыз.

11. Жалпы қорытындылардың бiр жолын тағы бiр рет ықшамдап аламыз.

12. Функцияға Соманың функциясын Орташаға өзгертiңiз.

Бақылау сұрақтары.

1. Кестелердiң жiктелуi деген не, ол үшiн не қолданылады.

2. Осы құрылымдардың класс тармақтарына талаптар қойылады.

3. Сiз «Жапсарлас сыныптар» терминін қалай түсiнiңiз.

4. «Қолмен жiктелу» қалай орындалады.

5. Жiктелетiн кестелер үшiн негiзгi талаптар. Нелiктен «Тапсырыстар» кестесі үшiн Автоқұрылымдауды орындауға болмайды.

6. Аралық қорытындылар деген не.

7. Не үшiн қорытындылардың қателесуiнің алдында жазу iрiктеуi керек.

Өзiндiк жұмыс үшiн тапсырма.

1. Жұмыс парақтарының бiрiне тізім жасаңыз.

2. Автоқұрылымдауды орындаңыз.

3. Өрiстер бойыншаПән- Семестр, Жоспар бойынша сағаттар, Негізінде сағаттар және «Көктем-Күзгі» жазуларға«Қолмен» жiктелуді орындаңыз.

4. Нәтижелерді өзгеріп тұратын жиектерді: а) Пән; б) Семестр есептеп шығыңыз.

№3-шi лабораториялық жұмыс.Мәлiметтердiң консолидациясы және жинақ кестедегi олардың талдануы.

Жұмыстың мақсаты: мәлiметтердiң (мерзiмiн ұзарту ) бiрiктiруi арқылы қорытындыны жинақтаудың тетiктерi әртүрлi дереккөдерін талқылануы. Тапсырмалар:

1.Әртүрлі тізімдегі мәліметтерге консолидация жасау.

2.Жинақ кестелерді құрастыру.

3.Жинақ кестелердегi мәлiметтерді талдау.

Теориялық мәлiметтер.

Мәлiметтердiң консолидациясы - бұл қорытындылардың есептеуiнiң әдiстiң бiрi,бiрақ мәлiметтер көзі бiр немесе бiрнеше парақтар, бiр немесе бiрнеше кiтаптарға орналаса алады.

Excel -де тiзiмдердiң консолидациясының бiрнеше нұсқаларын орындауға мүмкiндiк беретiн операциялар болады.

• Орналастырылу бойынша • Дәрежелер бойынша • Жинақ кестелер көмегiмен

Дереккөдер барлық тiзiмдерді орналастырылу бойынша консолидациялардың жанындағы жазуларды өрiстердiң құрылымы, бастардың атауы және сандарды алады. Мысалы, (егер кадрлардың ағысын болдырмайды) бiрнеше айларға еңбекақылардың тiзiмдерi. Тiзiмдердiң маңдайшасы осы нұсқада көз бiрдей және нәтиженiң маңдайшасымен дәл келедi. Орналастырылу бойынша консолидацияның операциясы коммутативтi, яғни нәтиже тiзiмдердiң консолидацияның ретiнен көзіне тәуелдi болмайды.

Дереккөдер тiзiмдер дәрежелері бойынша консолидациялардың жанында бiрыңғай мәлiметтерде болады, бiрақ тiзiмдер өрiсі бұл әртүрлi орналастырған және жазуларды сан ол да әртүрлi. Сонымен бiрге консолидациясының нәтижелерiнiң тiзiмi айырмашылығы болатын өрiстердiң орналастырылуларынан өрiсi көзі болады. Дәрежелер бойынша операциялардың консолидациялары коммутативтi емес, яғни нәтижесiнiң тiзiмiнiң құрылымы дереккөз мерзiмiн ұзартылатын реттерiнен тәуелдi болады. Мәлiметтердiң консолидациясы мәлiмет / консолидация командасы арқылы өндiрiп алады.

Жинақ кесте - бұл автоматты қорытындыны жинақтауы үшiн әртүрлi дереккөздерде бола алатын әртүрлi тiзiм алған кестелерi, соның iшiнде және интернет сайтта, өрiстердiң құрылымы және жазуларды сандармен айырмашылығы болады. Сайып келгенде, жинақ кесте қорытындылардың есептеуiн өте толық әдiс болып табылады. Жинақ кестелердiң жасау және өңдеуi Жинақ кестелерінің ұстасы, Мәліметтер/ Жинақ кесте көмегімен жүзеге асады.

1-шi тапсырма. Орналастырылуға мәлiмет бойыншаларын консолидация.

1.Бастапқы деректердi дайындаймыз. • Кестенің дереккөзі ретiнде «Тізімдеме» таңдаймыз (алдында қара. жұмыс.) •Фильтр/ Автофильтр командасы арқылы (қазан және қараша) ай жазуларын олардың iшiнен дәйектi түрде таңдаймыз. •Оларды көшiрiп аламыз және кiтаптың парақтарына әр түрлi етіп бөлеміз. ПарақтардыҚазан және Қарашадеп атаймыз. •Кестелерден Өтіл және Айлар бағаналарын алып тастаймыз. •«Қарашаға тiзiмдеме» кестеге әрбiр кестедегi қатарында бiрдей болу үшiн бiр жазумен қосамыз.

2. Орналастырылуға мәлiмет бойыншаларын консолидацияны орындаймыз. • КiтапқаКонсолидация жаңа парағын қосамыз. •А1 ұяшығын iске қосамыз және Мәліметтер/Консолидация командасын орындаймыз. •Ашылған терезеде диапазон, атқаратын бiрiншi тiзiммен енгiземiз - қазан!$A $3тер:$I $7лер. Батырманы қосуға басамыз. •Бұдан әрi диапазон, атқаратын екiншi тiзiммен Енгiземiз - қараша!$A $3тер:$I $7лер. Батырманы қосуға басамыз. •Мысалы, Соманың ашылатын тiзiмiнен функциясын орнатамыз

• Опцияларғажалаушалар орнатамыз: Аттар ретінде қолдануы , немесе (бiрақ бiр уақытта емес) Бастапқы деректерi бар байланыс құру. OK батырмасын басамыз. •Мәлiметтердiң консолидацияланған кестесiн аламыз. Көріп тұрғанымыздай, кестенiң құрылымы, өзгермегенiмiзде емес, ұяшықтардағы мәнi жинақтағанымызда.

2-шi тапсырма. Дәрежелер бойынша консолидация. 1.Бастапқы деректердi дайындаймыз.

• Кестенің дереккөзі ретiнде «Тізімдеме» таңдаймыз (алдында қара. жұмыс.) • Фильтр/ Автофильтр командасы арқылы (қыркүйек, қазан және қараша) ай жазуларын олардың iшiнен дәйектi түрде таңдаймыз. •Оларды көшiрiп аламыз және кiтаптың парақтарына әр түрлi етіп бөлеміз. Парақтарды қыркүйек, қазан және қараша деп атаймыз. •Кестелерден Өтіл және Айлар бағаналарын алып тастаймыз.

• Дереккөдердегi мәлiметтер толықтыримаймыз. Кестелердiң әрқайсыларындағы жазуларында сан айырмашылығы болады.

2.Технология бойынша барлық тiзiмдердi консолидацияны жоғарыда айтылғандай етіп орындаймыз. Мәлiметтердiң консолидацияланған кестесiн аламыз.

3-шi тапсырма. Өрiстердiң әртүрлi саны бар тiзiмдерiнiң консолидациясы. Мысалы, өрiстердiң әртүрлi саны бар тiзiмдерi, қосымша өрiстерден мәлiметтердiң консолидацияларының жанында тiзiмдердiң құрылымы көз оңнан солға қосады.