Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Аударма АТ.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
2.34 Mб
Скачать
  1. Динамиканың қатарлары. Негiзгi ұғымдар.

Коммерциялық жұмыстың динамикасының статистикалық зерттеуiн түпкi мақсат анықталу және олардың дамытуының заңдылықтарының өлшемiнде уақытында тұрады. Бұл құрастыру және динамиканың қатарларының статистикалық талдауы арқылыға жетедi. Динамиканың қатарларымен зерттелетiн құбылысты дамыту уақытында көрсететiн статистикалық мәлiметтер деп аталады. Динамиканың әрбiр қатарында екi негiзгi элементтерде болады:

1. T (шкаласы) уақыт көрсеткiшi. 2. Зерттеліп отырған құбылыстың даму деңгейі Y уақыттың көрсеткiшiне сәйкес келеді. . Динамика уақыт көрсетулер ретiнде қатарда уақыттың (сәттер) белгiлi мерзімі, немесе (жылдар, тоқсандар, айлар, тәулік) жеке мерзiмдер де қолданылады. Динамиканың қатарларының деңгейлерi зерттелетiн құбылыс дамытуды (шараны ) сандық бағаны уақытында бейнелейдi. Олар өрнектеле алады: *Абсолюттi. *Салыстырмалы. *Орташа үлкендігі. Динамиканың қатарларының деңгейлерi сипатына байланысты зерттелетiн құбылыстар жата алады

Динамиканың сәттік қатарлары уақыттың (сәттер) белгiлi мерзіміндегі зерттелетiн құбылыстардың күйлерін бейнелейдi. 1-шi мысал. Динамиканың моменттiк қатарының мысалы N 2007 жылдағы фирманың қызметкерлерiнiң тiзiмдiк саны туралы келесi мәлiмет болып табылады:

Мерзімі

1.01.2007

1.04.2007

1.07.2007

1.10.2007

1.01.2007

Жұмысшылар саны, адам.

192

190

195

198

200

Динамиканың сәттiк қатарының ерекшелiгi оның деңгейлерiнде оқылытын жиынтықтың ылғи бiр бiрлiктерi кiре алатыны болып табылады. Осылай, 1.01.2007 жылдағы тiзiмдiк сан құрайтын фирмалар негiзгi қызыметшiнiң бiр бөлiгi N жыл мәлiметтiң iшiнде жұмыс iстей бередi, деңгейде келесi мерзiмдер суреттеген. Сондықтан қайтадан есеп динамиканың сәттiк қатарының деңгейлерiнiң жинақтауында пайда бола алады. Динамиканың аралықтық қатарлары уақыттың (интервалдар ) жеке мерзiмдерiнде зерттелетiн құбылыстарды (жұмыс жасау ) дамытудың қорытындыларын бейнелейдi. 2-шi мысал. Динамиканың аралықтық қатарының мысалымен дүкеннiң бөлшек тауар айналымы туралы мәлiметтер 2003-2007 жылда қызмет көрсете алады:

Мерзімі

1.01.2007

1.04.2007

1.07.2007

1.10.2007

1.01.2007

Жұмысшылар саны, адам.

192

190

195

198

200

Динамиканың аралықтық қатарының ерекшелiгi әрбiр оның деңгейi қысқа интервалдардан астам уақыттарға мәлiметтерiнен болып табылады. Мысалы, I тоқсанға оның көлемдерi алғашқы үш жылдың айындағы тауар айналымы жинақтай алады, төрт тоқсандардың тауар айналымының сомасы тауар айналымының көлемi жылда бередi және тағы басқалар.