Тапсырма 3. Нақтырақ модельдерді таңдаудағы байланыс.
Тапсырманың шарты: Қорғалынған материалдың қабаттарынан сәулелену тәуелдігін зерттеу. 10 эксперименттің нәтижесін нақ қолда бар (сурет 6).
Мынадай негіздер бар, дозаның (функция) материал қабатынан (аргумент) қалыңдығы тәуелділігі келесідей деңгейлерде бола алады:
Y=A0 + A1*X (сызықтық модель);
Y=A0*
(деңгейлік
модель);Y=A0+A1/X (гиперболалық модель).
Нақтырақ модельді таңдап, оның коэффициентін анықтаңыз.
Сурет 6. Шыққан мәліметтер.
Жаңа парақта сурет 6 сияқты кесте құрыңыз.
Y = f(X) ке тәуелді болатындай етіп, осы парақта нүктелік диаграмма құрыңыз.
Сызықтық және деңгейлік трендтерді теңестірулер мен шындыққа жанасатын аппроксимацияның ұлғаюларын оған орналастырыңыз. ( ).
Гиперболалық модельді құрастыру үшін модельді сызықтық етіп өзгертіңіз, С2:С11 ұяшықтарында 1/Х ұлғайымын алыңыз. А бағанындағы С1 ұяшығына «U=1/X ұлғайымы» атауын енгізіңіз.
ЛИНЕЙН функциясын қолданыңыз, А14:В14 ұяшықтарынан m1 жән b теңестіру коэффициенттерін алыңыз(яғни теңестіру Y= b+m1*U).
«Гиперболалық модель» тақырыбын А16 ұяшығына енгізіңіз. А17 ұяшығына Y= b+m1*U теңестіруін енгізіңіз (b және m нің орнына нақты санды көрсетіңіз).
Құралған гиперболалық моделі үшін шндыққа жанасатын аппроксимация ұлғайымын табыңыз. Ол үшін алдымен СРЗНАЧ функциясының көмегімен D2 ұяшығында орташа мағынасын табыңыз. D1 ұяшығына «Орт. мағ. Y» тақырыбын енгізіңіз.
E2:E11 бағанында U мағынасын орнату арқылы С2:С11 ұяшықтар блогынан
модальдық мағынасын алыңыз. Ол үшін Е2
ұяшығына =$B$14+$A$14*C2 формуласын ендіріңіз.
Е1 ұяшығына «Y
модальдық мағына » атауын
енгізіңіз.
Орташасына
коррекцияланған
Санының
квадратын табыңыз. Ол үшін F2:F11 бағандарында
айырмашылықты
алыңыздар. F1 Ұяшығына «Yi-Yорт.»
атауын
беріңіз.G2:G11 Бағанында шаршы айырмашылықтарын алыңыз, ал G1 ұяшығына «(
»
атауын
беріңіз.Н2 Ұяшығында қорытынды мәнді алыңыз, ал Н1 ұяшығына «SSy»атауын беріңіз.
Аналогиялық әдіспен болжамдалып (моделіп) отырған санның квадратын табыңыз. Орташа
корректирленген. Ол үшін I,
J, K бағандарын
пайдаланыңыз.
L2 ұяшығындығы
аппроксимацияның
шындыққа ұласатын мәнін табыңыз.Коэффициенттердің шындыққа жанасатын мағынасы бойынша неғұлым дәл модельді таңдаңыз.
Экранның көшірмесі Тапсырма 3- те сурет 7 –де көрсетілген.
Сурет 7. Гиперболалық модельдің есебі.
Регрессия талдау құрал жабдығын қолдана отырып есептеулердің дұрыстығын тексеріңіздер.
Өзіндік жұмыс үшін тапсырма.
X және Y экономикалық көрсеткіштері бойынша мәліметтер бар. Ол үшін керек:
Корреляция коэффициентін есептеп шығу.
Корреляциялық өріс құру.
Регрессиялық модель құру керек (ЛИНЕЙН функциясын қолдана отырып).
-
Бағасы (X)
997
987
1002
1012
1011
1017
978
997
1010
989
Сұраныс (Y)
120
140
115
100
100
90
150
130
95
155
Музейді көрушілер саны мен бақтарға барушылар санының белгіленген анық күндер санына бағынышты ма, әлде емес па екендігін орнату. Ол үшін:
Корреляция коэффициентін есептеп шығару.
Корреляциялық өріс құру.
Регрессиялық модель құру керек (ЛИНЕЙН функциясын қолдана отырып).
Нақты күндер (Х) |
8 |
14 |
20 |
25 |
20 |
15 |
Музейге келушілер саны (Y) |
495 |
503 |
380 |
305 |
348 |
465 |
Паркке келушілер саны (Y) |
132 |
348 |
643 |
865 |
743 |
541 |
№11-шi лабораториялық жұмыс.Динамиканың қатарлары, олардың зерттелуi және болжау.
Жұмыстың мақсаты: талдау және динамиканың қатарларының болжауы үшiн MS Excel мүмкiндiктi пайдалануға үйрену.
Тапсырмалар: 1. динамиканың қатарларының өзгерiсiнiң көрсеткiштерi шынжырлы және базистiк әдiстермен үмiт артуға үйрену. 2. интервалдардың iрiлендiруiн әдiстiң динамиканың қатарларының негiзгi даму беталысы және әдiспен жылжымалы орташа айқындауға үйрену. 3. аналитикалық теңестiрудi әдiстi динамиканың қатарының негiзгi даму беталысын талдау өткiзуге үйрену. 4. зерттелетiн құбылыстарды болжамдарды құрауға үйрену.