- •Прадмет, змест, задачы курса, сувязь з іншымі дысцыплінамі
- •2. Структура рыторыкі. Агульная і прыватная рыторыка
- •Асноўныя раздзелы рыторыкі
- •Перыядызацыя гісторыі рыторыкі
- •Лекцыя № 2 гісторыя рыторыкі
- •Рытарычная дзейнасць сафістаў. Пратагор, Горгій, Ісакрат і інш.
- •Пытанні красамоўства ў працах Платона.
- •Роля Арытоцеля ў развіцці класічнай рыторыкі.
- •5. Рытарычная дзейнасць Дэмасфена.
- •П. Старажытнарымская рыторыка
- •1. Рытарычная дзейнасць Цыцэрона.
- •2. Пытанні тэорыі красамоўства ў працах Квінтыліяна.
- •Лекцыя № 3 Развіццё прамоўніцкага мастацтва ў эпоху Сярэдневякоўя і Адраджэння. Рыторыка хуі ст у Беларусі
- •1. Развіццё рыторыкі ў эпоху Свядневякоўя
- •Рытарычная дзейнасць Кірылы Тураўскага.
- •3. Рыторыка эпохі Адраджэння
- •4. Рыторыка хуі ст. У Беларусі
- •Лекцыя № 4 Рыторыка ў хуп і хіх стст. У Беларусі
- •1. Аратарская дзейнасць беларускіх пісьменнікаў-палемістаў у хуп ст.:
- •2. Уклад у развіццё рыторыкі с. Полацкага.
- •3. Практыка аратарскага красамоўства ў дзейнасці к. Каліноўскага.
- •4. Уклад ў развіццё прамоўніцкага мастацтва ф. Багушэвіча.
- •5.Прамоўніцкае мастацтва Цёткі.
- •Лекцыя № 5 Рыторыка ў Расіі
- •1. Аратарская дзейнасць Феафана Пракаповіча.
- •2. Рыторыка м.В. Ламаносава.
- •3. Рыторыкі хіх ст. Галіча, Давыдава, Кашанскага, Зелянецкага і інш.
- •4. Развіццё судовага, акадэмічнага і парламенцкага красамоўства ў Расіі ў хіх ст.
- •2. Трыадзіная схема інвенцыі “этас-логас-пафас”. Тэма, мэта, ідэя выступлення.
- •3. Тыпы матэрыялу, крыніцы і крытэрыі яго падбору, спосабы падачы.
- •4. Знаёмства з літаратурай, план выступлення, напісанне тэксту.
- •5. Вывучэнне аўдыторыі. Стратэгія і тактыка прамовы.
- •6. Псіхалагічная падрыхтоўка да выступлення.
- •Лекцыя № 7
- •1. Паняцце “топас”. Сэнсавыя мадэлі выказвання.
- •3. См “азначэнне”, “уласцівасць”, “супастаўленне”.
- •4. См “цэлае-частка”.
- •5. См “супастаўленне”.
- •6. См “прычына-вынік”, “абставіны”.
- •7. См “прыклад”, “сведчанне”.
- •Лекцыя № 8 Дыспазіцыя. Размяшчэнне матэрыялу
- •1. Дыспазіцыя і яе змест.
- •2. Рытарычныя правілы кампазіцыі і яе структура.
- •3. Зачын і яго роля.
- •4. Уступ, яго рытарычныя правілы і віды.
- •Галоўная частка, метады выкладу матэрыялу і сродкі сувязі частак прамовы.
- •1) Гістарычны (храналагічна-паслядоўны) – матэрыял выкладаецца ў храналагічнай паслядоўнасці фактаў і падзей, пры гэтым аналізуюцца змены, якія адбыліся з прадметам размовы на працягу пэўнага часу;
- •6. Заключэнне, яго рытарычныя каноны і віды.
- •Лекцыя № 9 логіка–моўны доказ. Аргументацыя
- •Аргументацыя як раздзел дыспазіцыі. Доказ і яго элементы.
- •2. Тэзіс, патрабаванні да яго.
- •3. Аргументы, іх віды
- •4. Дэманстрацыя як элемент доказу.
- •5. Лагічныя законы.
- •6. Лагічныя памылкі.
- •Лекцыя № 10 Элакуцыя. Слоўнае афармленне выступлення
- •1. Элакуцыя і яе змест. Прамыя і ўскосныя тактыкі маўленчага ўзаемадзеяння.
- •2.Агульныя сродкі выяўленчай выразнасці.
- •3. Спецыяльныя сродкі выяўленчай выразнасці.
- •4. Тропы, заснаваныя на падабенстве прадметаў
- •Пытанні і заданні:
- •Лекцыя № 11 Вобразна-пераноснае словаўжыванне. Тропы (працяг)
- •1. Тропы, заснаваныя на выкарыстанні мнагазначнасці слова
- •2. Тропы, заснаваныя на сумежнасці з’яў
- •3. Тропы, заснаваныя на кантрасце
- •4. Тропы, заснаваныя на тоеснасці з’яў
- •Пытанні і заданні:
- •Лекцыя № 12 Фігуры маўлення
- •2. Дыскрэтныя і недыскрэтныя фігуры
- •3. Фігуры дабаўлення (паўтору)
- •Да ўсіх куткоў праз дым смуродны далятай…
- •Болей нам, відаць, не трэба, --
- •Лекцыя № 13 Дэструктыўныя фігуры пропуску, размяшчэння і перастаноўкі. Дыскрэтныя фігуры.
- •1. Фігуры ўбаўлення (пропуску)
- •2. Фігуры размяшчэння і перастаноўкі
- •3. Рытарычныя фігуры
- •4. Дыскрэтныя графічныя фігуры
- •5. Гукавыя фігуры
- •Меморыя. Прыёмы развіцця памяці і запамінання інфармацыі
- •Меморыя як раздзел рыторыкі і прадмет яе вывучэння.
- •2. Паняцце памяці, віды памяці, раздзелы памяці.
- •3. Механізм запамінання. Практыкаванні па развіцці памяці.
- •4. Прыёмы запамінання інфармацыі.
- •5. Прыёмы развіцця памяці:
- •Пытанні і заданні:
- •Лекцыя № 15 акцыя.Тэхніка выканання прамовы
- •1.Акцыя і яе змест.
- •2. Прыродныя ўласцівасці голасу.
- •3. Дыханне і яго віды.
- •4. Інтанацыйная арганізацыя выказвання. Тон маўлення Тэхнічную выразнасць маўлення ўзмацняе правільная інтанацыйная арганізацыя выказвання.
- •5. Рытмічная арганізацыя выказвання.
- •6. Дыкцыя, яе недахопы
- •7. Невербальныя сродкі зносін
- •8. Формы выканання выступлення
- •Пытанні і заданні:
- •Літаратура:
- •Лекцыя № 16 лінгвапрагматыка. Агульная рыторыка
- •1. Лінгвапрагматыка, яе змест.
- •2. Маўленчы акт і яго складнікі
- •3. Тыпы дыскурсу.
- •4. Законы агульнай рыторыкі
- •Закон гарманічнага дыялогу
- •Закон руху наперад і арыентацыі адрасата
- •Закон эмацыянальнасці
- •Закон задавальнення
- •Пытанні і заданні:
- •Лекцыя № 17 Камунікатыўны кантакт і ўмовы яго дасягнення
- •1. Камунікатыўны кантакт, яго віды і ўмовы дасягнення.
- •4. Стратэгія маўленчых паводзін.
- •Асновы майстэрства размовы.
- •Пытанні і заданні:
- •Лекцыя № 18 прыватная рыторыка Роды і віды красамоўства
- •1. Стылі красамоўства і тыпы аратараў.
- •Роды і віды красамоўства.
- •3. Сацыяльна-палітычнае і акадэмічнае красамоўства.
- •4. Судовае красамоўства
- •5. Сацыяльна-бытавое і царкоўна-багаслоўскае красамоўства
- •Лекцыя № 19 Функцыянальная-сэнсавыя тыпы маўлення
- •1. Апавяданне
- •2. Апісанне
- •3. Разважанне
- •Лекцыя № 20 Жанры маўленчых зносін. Маналагічнае і дыялагічнае маўленне
- •Маналагічнае маўленне і яго асаблівасці.
- •2. Дыскусійна-палемічнае маўленне
- •Дыскусійна-палемічнае маўленне выдзяляецца як асобная разнавіднасць дыялагічнага маўлення. Яно ўключае спрэчку, дыспут, палеміку, дыскусію.
- •3. Бытавое дыялагічнае маўленне Бытавое дыялагічнае маўленне таксама з’яўляецца адной з форм вуснага маўлення і ўключае размову, гутарку, палілог.
- •Пытанні і заданні:
- •Літаратура:
8. Формы выканання выступлення
Формы выканання выступлення абумоўлены ступенню падрыхтаванасці аратара, яго індывідуальнымі здольнасцямі і густам. Вядомыя наступныя формы выступлення:
1) тэкст выступлення чытаецца па запісах (гэта форма дазваляе поўна і дакладна перадаць змест выступлення, але перашкаджае ўстанаўленню кантакту са слухачамі); “Той, хто, як раб, прывязаны да рукапісу, можа стаць добрым лектарам, але ніколі не будзе добрым аратарам ” [Х. Кюн]. У слухачоў узнікае антыпатыя да лекцыі, якая чытаецца па запісах;
2) тэкст выступлення завучваецца на памяць і расказваецца (такое выступленне стварае ўражанне непасрэднай, жывой размовы, але мае пагрозу для аратара парушыць паслядоўнасць выкладу, прапусціць асобныя факты, прыклады і г.д.);
3) тэкст пераказваецца сваімі словамі (захоўваецца непасрэднасць зносін са слухачамі, але могуць быць адступленні ад зместу паведамлення);
4) тэкст з′яўляецца апорай выступлення (у гэтым выпадку некалькі разоў перачытваецца і асэнсоўваецца напісаны тэкст, узнаўляецца ў памяці яго план і змест, падкрэсліваюцца асноўныя палажэнні, нумаруюцца пытанні, выдзяляюцца ключавыя словы, прозвішчы, назвы, статыстычныя дадзеныя, вызначаюцца пачатак і канец цытат, ілюстрацыйныя прыклады. У час выступлення лектар перыядычна зазірае ў тэкст); вольная прамова па канспекту з ключавых слоў лічыцца найбольш эфектыўнай.
5) выступленне без запісаў з папярэдняй падрыхтоўкай (такой формай выступлення неабходна авалодваць паступова: поўны тэкст → падрабязны канспект → сціслы канспект → план выступлення з цытатамі → выступленне без запісаў);
6) выступленне экспромтам, без папярэдняй падрыхтоўкі (цікавая, арыгінальная форма, але патрабуе глыбокай эрудыцыі аўтара, яго кампетэнцыі, падрыхтаванасці і дасведчанасці па ўсіх пытаннях выкладаемай тэмы).
Пытанні і заданні:
Дайце азначэнне паняцця «акцыя». Якое месца яна займае ў структуры рытарычнай дзейнасці?
Пералічыце рытарычныя рэкамендацыі да знешняга, гукавога афармлення маўлення.
Ахарактарызуйце прыродныя ўласцівасці голасу. Што такое палётнасць, вынослівасць, дыяпазон,рэгістр, сіла гуку?
Назавіце асноўныя недахопы голасу.
Назавіце тыпы дыхання. Ахарактарызуйце практыкаванні па трэніроўцы дыхання.
Вызначце ролю інтанацыйнай і рытмічнай арганізацыі выказвання ў стварэнні яго тэхнічнай выразнасці.
Што такое інтанацыя? Назавіце яе асноўныя кампаненты і функцыі.
Якую ролю ў маўленні выконвае паўза? Назавіце яе віды і функцыі.
Што такое тон? Укажыце яго віды. Як залежыць тон ад тыпу дыскурсу?
Што стварае рытмічную арганізацыю выказвання? Назавіце віды націску.
Якую ролю ў тэхнічнай выразнасці маўлення адыгрывае дыкцыя?
Назавіце асноўныя недахопы дыкцыі і спосабы іх выпраўлення.
Якія невербальныя сродкі суправаджаюць маўленне? Што такое міміка, жэсты? Назавіце віды жэстаў, іх функцыі.
Якія патрабаванні прад’яўляе рыторыка да жэстаў, мімікі, позы, паставы, паходкі аратара?
Пералічыце асноўныя формы выканання выступлення. Якія з іх вы лічыце найбольш мэтазгоднымі і чаму?