Әскери іс-әрекеттерді жүргізу әдістері мен тәсілдері.

Әскери іс- әрекеттің басталуы және оның құқықтық нәтижелері. 1907 жылғы Ашық әскери іс-әрекеттер туралы конвенцияның 1 бабына сәйкес мемлекеттер арасында әскери алдын ала келісімсіз, ескертпесіз басталмауы тиіс.

Сонымен бір уақытта бейтарап мемлекеттер жариялануы тиіс. Әскери іс-әрекеттердің жариялануы мен басталуының арасындағы қандай да бір мерзімді халықаралық құқық бекітпейді.

Соғысушы мемлекеттердің арасында соғыс жағдайын жариялағаннан бастап оларға мынадый құқықтық салдар пайда болады:

1. Дипломатиялық және консулдық қатынастар тоқтайды;

2. Дұшпан мемлекеттің меншігі конфискеленеді;

3. Соғысушы мемлекеттің азаматтары үшін арнайы режим енгізіледі;

4. Бейбіт кездегі халықаралық шарттар әрекет етуін тоқтатады;

5. Халықаралық гуманитарлық құқықтың нормалары өз күшіне енеді.

Соғыс театры —соғысушы тараптардың жауынгерлік әрекеттер жүргізетін кеңістік. Бұл құрлықтағы, теңіз, әуедегі аумақ, сонымен қатар бейтараптанған және демилитаризацияланған аумақты есептемегенде халықаралық аумақ. Мысалы: халықаралық теңіз каналдарында, Шпицберген архипелагында, Айда, және басқа да аспан денелерінде әскери әрекеттер жүргізуге болмайды.

Қарулы қақтығыс қатысушылары комбатанттарға на (соғысушылар) және комбатант еместерге (соғыспайтындарға) бөлінеді. Комбатанттарға бүкіл соғысушы құрам кіреді: 1)қарулы күштер; 2) жасақтанған ерікті және партизандық отрядтар, қарсыласушы куштер. Комбатант мәртебесіне жауап беру үшін олар:

1. Бағыныштылар үшін жауап беретін басында бір тұлға болу керек.

2. Алыстан ерекшеленіп көрініп тұратын белгісі болуы керек.

3. Қаруды ашық ұстап жүру керек;

4. Соғыс жүргізу ережелерін сақтау тиіс..

Комбатант еместерге: 1) медициналық персонал; 2) рухани персонал.

Комбатанттар мен комбатант еместердің құқықтық жағдайы әртүрлі. Біріншілерге әскери тұтқын режимі таралады, ал екіншісіне таралмайды.

Әскери барлаушы- өзінің армиясының формасында қарсылас туралы мәлімет жинайтын тұлға. Тұтқындалғанда әскери тұтқынның құқығын пайдаланады.

Әскери тыңшы (лазутчик) — қарсыластың армиясының әрекет ететін аумағында өз армиясына беру мақсатымен құпия түрде мәлімет жинайтын тұлға. Тұтқындалған жағдайда әскери тұтқын мәртебесін ала алмайды, басқаша айтқанда оны соттауға болады.

Соғыс жағдайының тоқтатылуы және оның құқықтық салдары. Қарулы қақтығыс кезінде мемлекеттер соғыс жағдайында болады. Әскери әрекеттердің тоқтатылуынан соң соғысушы мемлекеттер арасында бейбітшілік қатынастар қайта жаңартылады.

Әскери әрекеттер екі жолмен тоқтатылады: уақытша бітім және капитуляция.

Уақытша бітім — бұл соғысушы мемлекеттер арасында әскери әрекеттерді тоқтату туралы келісімін жүзеге асыру. Уақытша бітім жалпы және жергілікті болады.

Әскери әрекеттерді тоқтатудың басқа нысаны - капитуля­ция. Ол қарулы күштердің қарсылығын немесе соғысушы тараптардың бір бөлігінің қарсылығын тоқтату.

Уақытша бітім немесе капитуляция кезінде тек қана әскери әрекеттер тоқтатылады. Бірақ соғыс жағдайы мемлекеттер арасында сақталады. Ол бейбітшілік шартын бекіткеннен кейін ғана тоқтатылуы мүмкін.

Соғыстағы бейтараптылық. Соғыстағы бейтараптылық —мемлекеттердің соғыста қатыспауы және соғысып жатқан мемлекеттерге көмек көрсетпеу. Соғыстағы бейтараптылық тұрақты, яғни кез келген соғысқа қатыспау, уақытша, ол нақты бір соғысқа қатыспау түрінде болады.

Бейтарап мемлекет міндеттенеді:

1. Өз аумағында соғысушалар тарапынан жинақ пункттерін ашуға, әскери отрядтарын құруға жол бермеуі тиіс;

2. Соғысушыларға қарумен, әскери материалдармен көмек көрсетпеуі тиіс;

3. Өз аумағында соғысушы тараптардың радиостанцияларын және басқа да техникалық құралдарын орналастырмау керек;

4. Егер бейтарап мемлекеттің аумағында соғысушы тараптардың әскерлері жүрген болса оларды интернированиелеуге тиіс;

5. Өз аумағы арқылы соғысушы мемлекеттердің әскерлерін және әскери көліктерін өткізбеу тиіс;