Әдебиеттер:

Негізгі:

1. Гигиена /Под ред. Акад. РАМН Г.И.Румянцева. –М.:ГЭОТАР Медицина.2000.- С.176-196.

2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека.- Ростов н/Д: «Феникс».2002.-109-125.

3. Гурова А.И.,. Горлова О.Е. Практикум по общей гигиене. М.: Изд-во университета дружбы народов, 1991.- С. – 60-62.

Қосымша:

1. Габович Р.Д., Познанский С.С., Шахбазян Г.Х. Гигиена. Киев: Высшая школа, 1984- С. - 86-106.

2. Гончарук Е.И., Габович Р.Д., Гарковый С.И. и другие. Руководство к лабораторным занятиям по коммунальной гигиене. М.: Медицина, 1990.- С. 216-278.

3. Неменко Б.А, Кенесариев У.И.Коммунальная гигиена . –Алматы:НИЦ «Ғылым», 2003. – С.209-246.

4. Румянцев Г.И. с соавторами. Общая гигиена. М.: Медицина, 1990.- С. – 140-154.

5. Румянцев Г.И., Вишневская Е.П., Козлова Т.А.. Общая гигиена. М.: Медицина, 1985.- С. – 133-140.

Бақылау:

1. Ауызша сұрау арқылы бастапқы білім деңгейлерін бақылау

1. Топырақтың қасиеті мен құрамының гигииеналық маңызы.

2. Топырақтың эпидемиологиялық маңызы.

3. Биогеохимиялық провинциялар (табиғи және техногенді), эндемиялар.

2. Топырақтың өздігінен тазаруы, көрсеткіштері.

Студенттердің өздері орындайтын жұмыстарының нәтижелері бойынша қорытынды білім деңгейін анықтау:

Тапсырма №1. Топырақтың санитарлық жағдайының көрсеткіштері мен елді мекендерді тазартудың тәсілдерімен танысу.

Тапсырма № 2. Топырақтың санитарлық жағдайын бағалау бойынша жағдайлық есептерді шешу.

Жағдайлық есептер

Есеп 1. Елді мекенде мектеп-интернат құрылысыныа ауданы 3 га рельефі тегіс, бұрын ауыл шаруашылығыны жері болып, онда органикалық және минералды тыңайтқыштар, пестицидтер қолданылған жер учаскесі берілген. Учаскеде және оған жақын жерде шоырланған ластану көздері жоқ.Учаске топырағы құмдауыт келген. Топырақтың зертханалық талдауының мәліметтері:

Көрсеткіштер	Бақылау учаскесі	Тәжірибелік учаске
Аммонилі азот мг/100 г	3,4	3,8
Органикалық көміртегі, %	0,3	0,4
нитриттер, мг/100 г	0,2	0,3
нитраттар, мг/100 г	1,2	1,8
хлоридтер, мг/ 100 г	38,4	40,7
Жалпы мөлшерлер:
азота, мг/100 г	2,1	2,4
Гумус азотының мөлшері	20	22
Микроб саны	30000	32000
коли-титр, г	1,0	1,0
анаэробтар титрі, г	0,1	0,1
Гельминт жұмыртқаларының сан	0	0
25 м2-дегі шыбын личинкалары мен қуыршақтарының саны	0	0

Мәліметтер орманды бақтың территориясында орналасқан бақылау учаскесінің көрсеткіштерімен салыстырылды. Келесі сұрақтарға жауап бере отырып учаскенің санитарлық жағдайына баға беріңіз:

1. Бақылау учаскесі дұрыс таңдалған ба?

2. Құрылыс үшін субглинисті топырақ сәйкес келе ме? Бұл топырақтың ауа- және су өтімділігі, жылу сыйымдылығы, капиллярлығы, су сыйымдылығы мен гигроскопиялығы қандай?

3. Бұл жерлердің бұрынғы қолданылу сипатын ескерсек, қандай ластаушылар табылуы мүмкін?

4. Сіздің ойыңызшы, топырақтың тағы қандай ластаушыларының мөлшерін анықтау керек еді?

5. Зертханалық талдау мәліметтерінің қайсысы топырақтың санитарлық-эпидемиялық қауіпсіздігі, экзогенді химиялық заттармен органикалық ластануы туралы айтуға мүмкіндік береді?

6. Хлебниковтың санитарлық саны нені білдіреді? Жоғарыда келтірілген мәліметтерден оның қалай есептеуге болады?

7. Топырақтың тазалық және қауіптілік дәрежесіне баға беріңіз.

8. Берілген учаскені мектеп-интернат құрылысына пайдалануға бола ма? Болмаса, неге?

Есеп 2. Балалар сауықтыру кешені қала маңында орманды дала жолағында орналасқан. Төменде. Кешеннен 2 км жерде сүт-тауар фермасы орналасқан. Оның ағын сулары кешеннің желді жағынан еңіспен 30 км-ден өтетін каналға тасталады. Жақын жатқан поселкелерде аскаридоз бен эхинококкозбен жоғары аурушылдық анықталған.