3.6. Tkanka łączna płynna – krew I limfa

3.6.1. Krew

Krew jest to przykład tkanki łącznej, której substancja międzykomórkowa nazywana osoczem (plazmą) jest płynna. W osoczu, które stanowi około 55% objętości krwi są zawieszone komórki nazywane elementami morfotycznymi krwi (41-46% pełnej krwi); rys.10. Wszystkie elementy morfotyczne krwi powstają w czerwonym szpiku kostnym.

Krew wypełnia naczynia zamkniętego układu krwionośnego. Krew transportuje w organizmie substancje chemiczne takie jak tlen, substancje pokarmowe, produkty metabolizmu, dwutlenek węgla czy hormony utrzymując w ten sposób kontakt między komórkami ciała

Tabela 3. Składniki krwi

Osocze (plazma)	Elementy morfotyczne krwi
1. woda, około 90%, 2. związki organiczne około 9%: albuminy – białka regulujące ciśnienie osmotyczne krwi globuliny – białka odpornościowe fibrynogen – bierze udział w procesie krzepnięcia krwi glukoza, aminokwasy, kwas moczowy, mocznik, kreatynina, hormony, enzymy, witaminy, 3. związki nieorganiczne około 1%: amoniak, jony Na+, Cl-, HCO-, K+, Ca2+, Mg3+, HPO43-, SO32-	1. krwinki czerwone (erytrocyty) 2. krwinki białe (leukocyty): granulocyty: - granulocyty obojętnochłonne - granulocyty zasadochłonne - granulocyty kwasochłonne agranulocyty: - limfocyty - monocyty 3. płytki krwi (trombocyty)

.

3.6.1.1. Rodzaje komórek krwi

Krwinki czerwone (erytrocyty, RBC) – dojrzałe erytrocyty nie mają jądra komórkowego, mają kształt dwuwklęsłych krążków, zawierają czerwony barwnik – hemoglobinę. Hemoglobina uczestniczy w transporcie tlenu i dwutlenku węgla w organizmie. U zdrowego człowieka liczba erytrocytów wynosi około 4 - 4.5 mln w 1mm³ krwi. Obniżenie liczby krwinek czerwonych lub zawartości hemoglobiny w krwinkach poniżej normy nazywamy anemią. U ludzi najczęściej występują anemie niedoborowe wywołane brakiem żelaza, kwasu foliowego lub witaminy B₁₂ – substancji koniecznych do produkcji hemoglobiny.

Krwinki białe (leukocyty, WBC) – to najbardziej zróżnicowana pod względem budowy i funkcji grupa elementów morfotycznych krwi. Są to komórki większe od erytrocytów, bezbarwne, posiadają jądro komórkowe. Mają kształt pełzakowaty. Większość z nich z nich ma zdolność ruchu i fagocytozy. Biorą udział w reakcjach odpornościowych organizmu. U zdrowego człowieka jest ich 6-10 tyś. w 1mm³ krwi. Zmniejszenie liczby leukocytów poniżej 4 tyś w 1mm³ krwi to leukopenia. Zwiększenie liczby leukocytów powyżej 10 tyś. w 1mm³ krwi to leukocytoza. Leukocytoza towarzyszy każdej chorobie organizmu i najczęściej przemija sama po jej ustaniu. Krwinki białe dzielimy na:

1. granulocyty – zawierają ziarnistości w cytoplazmie, mają jądro komórkowe podzielone na fragmenty:

   • granulocyty obojętnochłonne (neutrofile) – mają jądro podzielone na 2-5 fragmentów, wykazują zdolność do ruchu i fagocytozy, mogą przechodzić z krwi do tkanek (diapedeza), ich liczba rośnie w czasie trwania chorób zakaźnych;

   • granulocyty kwasochłonne (eozynofile) – mają jądro podzielone na 2-3 segmenty, fagocytują ciała obce, ich liczba rośnie po zakażeniu pasożytami i w reakcjach alergicznych;

   • granulocyty zasadochłonne (bazofile) – mają jądro podzielone na 2-3 fragmenty, nie mają zdolności do fagocytozy, wydzielają heparynę, która hamuje krzepnięcie krwi;

Rys. 10. Schemat przedstawiający morfotyczne elementy krwi

2) agranulocyty – nie zawierają ziarnistości w cytoplazmie, ich jądro komórkowe nie jest podzielone na fragmenty:

• monocyty – to największe krwinki białe. Mają duże jądro kształtu nerkowatego, żyją 1-2 dni we krwi, a potem przenikają do tkanek i tam żyją ponad 2 miesiące. Wykazują zdolność do ruchu i fagocytozy. Wydzielają interferon – czynnik hamujący namnażanie się wirusów;

• limfocyty – mają duże jądro, które wypełnia prawie całą komórkę. Wyróżniamy dwa rodzaje limfocytów: limfocyty B oraz limfocyty T. Proces powstawania i dojrzewania limfocytów, a także ich rola w wytwarzaniu odporności zostanie szczegółowo omówiona w rozdziale pt. „Układ odpornościowy”

Trombocyty (płytki krwi, PLT) – są to najmniejsze upostaciowane elementy krwi. Nie mają jądra komórkowego, powstają w czerwonym szpiku kostnym jako fragmenty komórek olbrzymich (megakariocytów). Biorą udział w procesie krzepnięcia krwi – wydzielają serotoninę, która obkurcza naczynia krwionośne oraz trombokinazę – jeden z czynników krzepnięcia krwi. U zdrowego człowieka jest ich 140 - 400 tyś. w 1 mm³ krwi.