1. I Модуль. Бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары. Химияның негізгі түсініктері мен заңдары.
I Бөлім. Бейорганикалық қосылыстардың күрделі кластары.
1.1. Теориялық сұрақтар.
Қандай бинарлы қосылыстар оксидтер деп аталады?
Оксидтердің қандай түрлерін білесіз? Анықтама беріңіз.
Негіздік оксидтер сумен, қышқылдық оксидтермен, қышқылмен әрекеттескенде қандай заттар түзіледі?
Қышқылдық оксидтер сумен, негіздік оксидтермен, негізбен әрекеттескенде қандай заттар түзіледі?
Амфотерлі окидтер қандай заттармен әрекеттеседі?
Қышқылдық оксидтер сумен өзара әрекеттескенде қандай заттар түзіледі?
Қай оксидтерде негіздік қасиеттер күшті:
а)
BeO н/се CaO
б)
ZnO н/се CdO
в)
As2O3 н/се Bi2O3
г)
MnO н/се Mn2O7
д)
FeO н/се Fe2O3
е)
CuO н/се Cu2O
Негіз дегеніміз не?
Негіздер қышқылдармен және оксидтермен әрекеттескенде қандай заттар түзіледі?
Сілті дегеніміз не?
Қай гидроксидтерде негіздік қасиеті күшті:
а)
Fe(OH)2 н/се Fe(OH)3
б)
Sn(OH)2 н/се Sn(OH)4
в)
Cu(OH)2 н/се Ba(OH)2
г)
As(OH)3 н/се Bi(OH)3
Қышқыл дегеніміз не?
Қышқылдар қандай кластармен әрекеттеседі? Нәтижесінде не түзіледі?
Тұз дегеніміз не?
Тұздардың түрлері?
Қышқыл тұз? (мысал келтіріңіз).
Негіздік тұз? (мысал келтіріңіз).
Орта тұз? (мысал келтіріңіз).
SO3 төмендегі заттардың қайсысымен әрекеттеседі?
а) Mn2O7 в) N2O5 c) SO2 д) Mn2O7 е) Cl2O.
Төмендегі оксидтердің қайсысы сумен әрекеттесіп сілті түзеді?
а) Mn2O7 в) CuO c) K2O д) SO2 е) H2O3.
K2HasO4 тұзы қалай аталады?
Қай реакция арқылы негіз алуға болады?
a)
NaOH+HCl
б) Na2O+CO2
в) CO2+H2O г) FeCl3+KOH
(MgOH)3 PO4 тұзының аты қандай?
Оксидтердің қайсысы тұз қышқылымен әрекеттеседі?
а) CO2 в) CO c) Na2O д) N2O е) P2O5.
Қай тұз калий ортафосфаты деп аталады?
а) KH2 PO4 в) K3P O4 c) K2 HPO4 д) KH2PO3 е) K2HPO3.
Көрсетілген қышқылдардың қайсысы қышқыл тұз түзеді?
а) HCl в) H3ASO4 c) HMnO4 д) HNO3 е) CH3 COO3.
Қышқылдық тұз немесе гидротұз деген не? Мысал келтіріңіз, атаңыз.
Негіздік тұз немесе гидроксотұз деген не? Мысал келтіріңіз, атаңыз
Қышқыл түзуші элементтің тотығу дәрежесін қалай табуға болады және қышқылдық структуралық формуласын қалай жазуға болады?
Қышқылдың негізділігін және қышқыл қалдығының заңдарын қалай табуға болады?
Қандай тұздар қалыпты немесе орта тұздар деп аталады?
1.2. Көрсетілген элементтердің жоғарғы оксидтерінің формасын және соған сәйкес гидросидтерінің формасын жазыңыз:
1. |
Литий, мышьяк. |
2. |
Натрий, молибден. |
3. |
Калий, селен. |
4. |
Рубидий, марганец. |
5. |
Цезий, сурьма. |
6. |
Бериллий, хром. |
7. |
Кальций, ниобий. |
8. |
Магний, тантал. |
9. |
Цинк, вольфрам |
10. |
Кадмий, галлий. |
11. |
Ртуть, фосфор. |
12. |
Стронций, хлор. |
13. |
Барий, азот. |
14. |
Алюминий, рений. |
15. |
Медь, германий |
16. |
Серебро, олово |
17. |
Скандий, углерод. |
18. |
Титан, кремний. |
19. |
Алюминий, германий. |
20. |
Теллур, сера. |
21. |
Ванадий, золото. |
22. |
Бром, стронций. |
23. |
Марганец, калий. |
24. |
Галлий, азот. |
25. |
Индий, мышьяк. |
|
|
1.3. Қышқылдардың структуралық формуласын жазыңыз. Қышқыл түзетін элементтің тотығу дәрежесін және атпен қышқыл қалдығының зарядын көрсетіңіз.
1. |
Азот қышқылы |
2. |
Бор қышқылы |
3. |
Көмір қышқылы |
4. |
Ортофосфор қышқылы |
5. |
Күкіртті қышқыл |
6. |
Хлор қышқылы |
7. |
Метафосфор қышқыл |
8. |
Ортомышьяк қышқылы |
9. |
Селененті қышқыл |
10. |
Метакремни қышқылы |
11. |
Марганенті қышқыл |
12. |
Метамышьяк қышқылы |
13. |
Күкірт қышқылы |
14. |
Теллур қышқылы |
15. |
Азот қышқылы |
16. |
Бромды қышқыл |
17. |
Хлорлылау қышқыл |
18. |
Хлорлы қышқыл |
19. |
Теллурлы қышқыл |
20. |
Ортохром қышқылы |
21. |
Метахром қышқылы |
22. |
Ортоқорғасын қышқылы |
23. |
Марганец қышқылы |
24. |
Вольфрам қышқылы |
25. |
Хром қышқылы |
|
|
1.4. Теңдеулерді анықтаңыз:
1. |
HMnO4+NaOH HMnO4+Na2O Mn2O7+NaOH Mn2O7+Na2O |
2. |
H2SiO3+KOH SiO2+KOH H2SiO3+K2O SiO2+K2O |
3. |
Fe(OH)3+H2SO4 Fe2O3+H2SO4 Fe(OH)3+SO3 Fe2O3+SO3 |
4. |
H3PO4+KOH H3PO4+K2O P2O5+KOH P2O5+K2O |
5. |
H2CO3+Ca(OH)2 CO2+Ca(OH)2 H2CO3+CaO CO2+CaO |
6. |
H2CrO4+NaOH H2CrO4+Na2O CrO3+NaOH CrO3+Na2O |
7. |
Ca(OH)2+HVO3 CaO+HVO3 Ca(OH)2+V2O5 CaO+V2O5 |
8. |
CsOH+H2MnO4 CsOH+MnO3 Cs2O+H2MnO4 Cs2O+MnO3 |
9. |
H3SbO4+NaOH H3SbO4+Na2O Sb2O5+NaOH Sb2O5+Na2O |
10. |
Ca(OH)2+HNO3 Ca(OH)2+N2O5 CaO+HNO3 CaO+N2O5 |
11. |
H2MoO4+KOH H2MoO4+K2O MoO3+KOH MoO3+K2O |
12. |
Sr(OH)2+H2TeO4 Sr(OH)2+TeO3 SrO+H2TeO4 SrO+TeO3 |
13. |
H3AsO4+KOH H3AsO4+K2O As2O5+KOH As2O5+K2O |
14. |
Ba(OH)2+H2SnO3 Ba(OH)2+SnO2 BaO+H2SnO3 BaO+SnO2 |
15. |
HAsO3+NaOH HAsO3+Na2O As2O5+NaOH As2O3+Na2O |
16. |
H2GeO3+KOH H2GeO3+K2O GeO2+KOH GeO2+K2O |
17. |
H2BeO2+NaOH H2BeO2+Na2O BeO+NaOH BeO+Na2O |
18. |
H2WO4+KOH H2WO4+K2O WO3+KOH WO3+K2O |
19. |
Sr(OH)2+H2SO4 Sr(OH)2+SO3 SrO+H2SO4 SrO+SO3 |
20. |
Ba(OH)2+HBrO Ba(OH)2+Br2O BaO+HBrO BaO+Br2O |
21. |
HReO4+LiOH HReO4+Li2O Re2O+LiOH Re2O7+Li2O |
22. |
HClO3+NaOH Cl2O5+NaOH HClO3+Na2O Cl2O5+Na2O |
23. |
H3NbO4+NaOH H3NbO4+Na2O Nb2O5+NaOH Nb2O5+Na2O |
24. |
HNO2+Ca(OH)2 HNO2+CaO N2O3+Ca(OH)2 N2O3+CaO |
25. |
H3AsO3+CsOH H3AsO3+Cs2O As2O3+CsOH As2O3+Cs2O |
|
|
1.5. Жүретін реакциялар теңдеулерін жазыңыз:
1. |
BaBaOBaCl2Ba(NO3)2BaSO4 |
2. |
MgMgSO4Mg(OH)2MgOMgCl2 |
3. |
MnOMnCl2Mn(OH)2MnSO4 |
4. |
P2O5H3PO4Na3PO4Ca3(PO4)2 |
5. |
NiONiSO4Ni(OH)2NiCl2 |
6. |
CO2MgCO3Mg(HCO3)2MgCl2 |
7. |
SO3H2SO4Na2SO4BaSO4 |
8. |
Fe2O3FeCl3Fe(OH)3Fe(OH)2NO3Fe(NO3)3 |
9. |
P2O5H3PO4NaH2PO4Na3PO4Ba3(PO4)2 |
10. |
ZnZnCl2Zn(OH)2ZnOHClZnCl2 |
11. |
CaCO3CaOCa(OH)2Ca(HCO3)2CaCO3 |
12. |
MgMgSO4Mg(OH)2MgOHClMgCl2 |
13. |
Na2ONaOHNaHCO3Na2CO3CaCO3 |
14. |
Fe2O3Fe2(SO4)3Fe(OH)3FeOHSO4Fe2(SO4)3 |
15. |
ZnOZnCl2Zn(OH)2Na2ZnO2ZnCl2 |
16. |
Al2(SO4)3Al(OH)3Na3AlO3AlCl3 |
17. |
CuOCu(NO3)2Cu(OH)2CuOHClCuCl2 |
18. |
ZnZnSO4Zn(OH)2(ZnOH)2SO4ZnSO4 |
19. |
H3PO4K2HPO4K3PO4Ca3(PO4)2 |
20. |
CaOCa(OH)2CaCO3Ca(HCO3)2CaCO3 |
21. |
Al2O3AlCl3Al(OH)3AlOHSO4Al2(SO4)3 |
22. |
K2OKOHKHSO3K2SO3CaSO3 |
23. |
SnOSn(OH)2SnOHNO3Sn(NO3)2 |
24. |
NaONaOHNaHCO3Na2CO3 |
25. |
CuOCuSO4Cu(OH)2CuOHClCuCl2 |
ІІ Бөлім. Химияның негізгі түсініктері мен заңдары