İzahat Təqiyyə – Can təhlükədə olarkən insanın öz əqidəsini gizli saxlaması.

Nasix – O ayələrə (şər᾽i hökmə) deyilir ki, zaman keçdikcə yeni hökm sadir olmaqla əvvəlki hökmləri əvəz etmiş olur.

Mənsux – Zaman keçdikcə əvəz olunmuş şər᾽i hökmlər.

Mina – Məkkədə yerləşən dağlardan birinin adı?

Məsani surələr – Miəyn surələrindən sonra gələn surələr.

Miəyn surələr – tival surəsindən sonra ayələrinin sayı yüzdən bir qədər çox və ya bir qədər az olan surələr. Buraya yeddi surə daxildir. Bəni-israil, Kəhf, Məryəm, Taha, Ənbiya, Həcc, Mu᾽minun.

Tival surələr – Qur᾽anın yeddi böyük surələri tivani adlanır. Bəqərə, Ali-İmran, Nisa, Maidə, Ən᾽am, Ə᾽raf, Ənfal (Tövratla birlikdə).

Mütəvatir – o rəvayətlərə deyilir ki, onların mö᾽təbərliyi hamı tərəfindən qəbul olunmuş olsun.

Fiqh – Xüms, zəkat, namaz, oruc, həcc kimi şəriət hökmləri haqda söhbət açan elm.

Fəraiz – Üsuli əqaid kimi vacib olan elmlər.

Hesab – Riyaziyyat, hey᾽ət, astranomiya və s. elmlər.

Mündəricat

MÜƏLLİFDƏN 5

BİRİNCİ FƏSİL 9

QUR᾽ANIN ƏZƏMƏTİ QARŞISINDA 9

QUR᾽AN — QUR᾽AN VƏ HƏDİS BAXIMINDAN 10

QUR᾽AN OXUMAĞIN FƏZİLƏTLƏRİ VƏ ONUN QAYDALARI 18

1. QUR᾽ANIN ÜZÜNDƏN OXuNMASI 20

2. QUR᾽ANIN EVLƏRDƏ OXUNMASI 21

QUR᾽AN TİLAVƏTİNİN FƏZİLƏTİ HAQDA UYDURULMUŞ HƏDİSLƏR 21

QUR᾽AN AYƏLƏRİNİN MƏ᾽NALARINDA DİQQƏT VƏ TƏFƏKKÜR 23

İKİNCİ FƏSİL 25

QUR᾽ANIN MÖ᾽CÜZƏSİ 25

MÖ᾽CÜZƏNİ TANIMAQ 26

MÖ᾽CÜZƏ HANSI ŞƏRAİTDƏ YERİNƏ YETİRİLMƏLİDİR 26

MÖ᾽CÜZƏ, PEYĞƏMBƏRLİYİ TƏSDİQ EDƏN AMİLDİR 29

MÖ᾽CÜZƏNİN PEYĞƏMBƏRLİYİN SÜBUTUNDA QOYDUĞU TƏ᾽SİR 30

ƏŞ᾽ƏRİLƏRİN NƏZƏRİYYƏSİ 31

MÖ᾽CÜZƏlƏr ARASINDA OLAN OXŞARLIQ 33

QUR᾽AN İLAHİ MÖ᾽CÜZƏDİR 36

BİR İRAD VƏ ÜÇ CAVAB 37

QUR᾽AN ƏBƏDİ MÖ᾽CÜZƏDİR 39

QUR᾽ANIN ƏQL VƏ FƏLSƏFƏ BAXIMINDAN MÖ᾽CÜZƏLƏRİ 42

QUR᾽AN VƏ SAVADSIZ PEYĞƏMBƏR 42

QUR᾽ANDA TƏKALLAHLIQ 43

QUR᾽ANDA PEYĞƏMBƏRLİK 44

QUR᾽ANIN TÖVRAT VƏ İNCİLLƏ MÜQAYİSƏSİ 46

NƏTİCƏ 52

QUR᾽ANIN UyĞUNLUQ E᾽CAZI 53

QUR᾽ANIN QANUNVERİCİLİK BAXIMINDAN E᾽CAZI 57

QUR᾽ANDAN ƏVVƏLKİ DÖVRLƏR 57

QUR᾽AN ƏSRİ 57

QUR᾽ANDA BƏRABƏRLİK 58

1. SƏRVƏT VƏ MÜLKİYYƏT 59

2. İNTİQAM VƏ ƏFV ETMƏKDƏ ƏDALƏT 60

3. MADDİ VƏ MƏ᾽NƏVİ İŞLƏRDƏ ƏDALƏT 60

4. İQTİSADİYYATDA ƏDALƏT 61

5. HƏYAT YOLDAŞINI SEÇMƏKDƏ ƏDALƏT 62

6. RƏFTAR VƏ ÜNSİYYƏTDƏ ƏDALƏT 62

QUR᾽ANDA ÜMUMİ NƏZARƏT QANUNLARI 63

QUR᾽ANDA BƏRABƏRLİK QANUNU VƏ ÜSTÜNLÜK ME᾽YARI 64

NƏTİCƏ 65

QUR᾽ANDA DƏYİŞİLMƏZ HƏQİQƏTLƏR 65

QUR᾽ANDA QEYBİ XƏBƏRLƏR 66

1. BƏdr dÖyüşünün ƏvvƏlcƏdƏn xƏbƏr verilmƏsi 66

1. PEYĞƏMBƏRin (S) DÜŞMƏNLƏRİ HAQDA VERİLƏN XƏBƏRLƏR 67

3. İSLAMIN BÜTÜN DİNLƏRƏ QALİB GƏLMƏSİ 68

4. İRAN-RUM MÜHARİBƏSİ 68

5. İSLAM DÜŞMƏNLƏRİNİN MƏĞLUBİYYƏTİ 68

6. ƏBU LƏHƏBİN AQİBƏTİ 68

QUR᾽ANDA YARADILIŞIN SİRLƏRİ 69

QUR᾽ANDA CÜTLƏŞMƏ QANUNU 70

3. QUR᾽ANDA EVLƏNMƏ QANUNU 71

5. QUR᾽ANDA TANINMAYAN QİTƏLƏR 72

6. QUR᾽ANda YERİN DAİRƏLİYİ 73

YERİN DAİRƏVİLİYİNƏ DAİR NƏQL OLUNMUŞ RƏVAYƏTLƏR 73

NƏTİCƏ 74

ÜÇÜNCÜ FƏSİL 77

QUR᾽ANIN E᾽CAZI HAQDA İRƏLİ SÜRÜLƏN MÜLAHİZƏLƏR VƏ ONUN CAVABLARI 77

QUR᾽ANDA ƏDƏBİ SƏHVLƏR 78

QUR᾽ANIN E᾽CAZI HAMI TƏRƏFİNDƏN DƏRK OLUNASI DEYİLDİR 79

QUr᾽ANLA MÜBARİZƏ APARMAQ MÜMKÜNDÜRMÜ? 80

QUR᾽AN ƏVVƏLKİ SƏMAVİ KİTABLARLA MÜXALİFDİRmi? 81

QUR᾽ANDA HEÇ BİR ZİDDİYYƏT YOXDUR 82

QUR᾽ANIN E᾽CAZINDA ZİDDİYYƏT 88

QUR᾽ANLA MÜBARİZƏ APARILMASININ SƏBƏBLƏRİ 88

QUR᾽ANIN E᾽CAZI İLƏ TOPLANMASI ARASINDA OLAN UYĞUNLUQ 91

QUR᾽ANIN İFADƏ TƏRZİ ilƏ NATİQLƏRİN ÇIXIŞ ÜSLUBU ARASINDA OLAN FƏRQ 92

QUR᾽ANLA MÜBARİZƏ 93

FATİHƏ SURƏSİ İLƏ MÜBARİZƏ 94

KOVSƏR SURƏSİ İLƏ MÜBARİZƏ 97

DÖRDÜNCÜ FƏSİL 101

HƏZRƏT MƏHƏMMƏDİN (S) VƏ KEÇMİŞ PEYĞƏMBƏRLƏRİN MÖ᾽CÜZƏLƏRİ 101

MÖ᾽CÜZƏNİ İNKAR EDƏN İLK AYƏNİN ARAŞDIRILMASI 102

İSLAM PEYĞƏMBƏRİNİN MÖ᾽CÜZƏSİNİN DİGƏR PEYĞƏMBƏRLƏRİN MÖ᾽CÜZƏSİNDƏN ÜSTÜNLÜYÜ 102

YANLIŞ TƏSƏVVÜR 103

1. BƏLA İSTƏNİLƏN AYƏLƏR 108

3. MÖ᾽CÜZƏLƏR TƏKZİB OLUNDUQDAN SONRA GƏLMİŞ BƏLALAR HAQDA NAZİL OLMUŞ AYƏLƏR 109

MÖ᾽CÜZƏNİ RƏDD EDƏN İKİNCİ AYƏNİN ARAŞDIRILMASI 110

MÖ᾽CÜZƏNİ İNKAR EDƏN ÜÇÜNCÜ AYƏNİN ARAŞDIRILMASI 115

İNCİL VƏ TÖVRATDA HƏZRƏT MƏHƏMMƏDİN (S) PEYĞƏMBƏRLİYİ HAQDA 118

MƏTLƏBLƏRİN XÜLASƏSİ 119

BEŞİNCİ FƏSİL 121

YEDDİ QUR᾽AN QARİSİ 121

QUR᾽AN VƏ YEDDİ QİRAƏT ÜSULU 122

YEDDİ QİRAƏT ÜSULLARINDAKI OXŞARSIZLIQ 122

1. ABDULLAH İBNİ AMİR DƏMƏŞQİ 124

İBNİ AMİRİN RAVİLƏRİ 124

İBNİ KƏSİR MƏKKİ 125

İBNİ KƏSİRİN RAVİLƏRİ 126

ASİM İBNİ BƏHDİLƏ KUFİ 127

ASİMİN RAVİLƏRİ 128

RİCAL ALİMLƏRİNİN HƏFSƏ OLAN MÜNASİBƏTLƏRİ 129

ƏBU ƏMR BƏSRİ 130

ƏBU ƏMRİN RAVİLƏRİ 131

HƏMZƏ KUFİ 132

HƏMZƏNİN RAVİLƏRİ 134

NAFE᾽ MƏDƏNİ 135

NAFE᾽NİN RAVİLƏRİ 136

KƏSAİ KUFİ 137

KƏSAİNİN RAVİLƏRİ 137

XƏLƏF İBNİ HİŞAM 138

YƏ᾽QUB İBNİ İSHAQ 139

YƏZİD İBNİ QƏ᾽QA 140

ALTINCI FƏSİL 142

YEDDİ QİRAƏT ÜSULU 142

YEDDİ QİRAƏT ÜSULUNDA NƏZƏRƏ ÇARPAN MÜTƏVATİRSİZLİK 143

QİRAƏTLƏRİN MÜTƏVATİR OLMAMASINA DƏLALƏT EDƏN DƏLİLLƏR 143

MÜTƏXƏSSİSLƏR TƏRƏFİNDƏN QİRAƏTLƏRİN MÜTƏVATİR OLMAmaSINA DAİR İRƏLİ SÜRÜLƏN NƏZƏRİYYƏLƏR 144

NƏTİCƏ 148

QİRAƏTLƏRİN MÜTƏVATİRLİYİ HAQDA İRƏLİ SÜRÜLMÜŞ NƏZƏRİYYƏNİN ARAŞDIRILMASI 148

araşdırma 151

YEDDİ QİRAƏT NÖVÜ İLƏ YEDDİ QİRAƏT ÜSLUBU AYRI-AYRI ŞEYLƏRDİR 152

QİRAƏTLƏRİN DƏLİL OLMASI HAQDA 157

ŞƏRİƏT MƏSƏLƏLƏRİNDƏ YEDDİ QİRAƏT ÜSLUBU İLƏ İSTİDLAL ETMƏK OLARMI? 157

YEDDİ QİRAƏT ÜSLUbLARININ HƏR BİRİ İLƏ NAMAZ QILMAQ OLARMI? 159

YEDDİNCİ FƏSİL 161

«YEDDİ HƏRF» VƏ «YEDDİ OXUNUŞ» HAQDA NAZİL OLMUŞ RƏVAYƏTLƏRİN ARAŞDIRILMASI 162

HƏDİSLƏRİN MƏTNİ 162

RƏVAYƏTLƏRİN ZƏİF NÖQTƏLƏRİ 166

YEDDİ OXUNUŞ SƏBKİNİN MƏ᾽NA VƏ MƏFHUMU 168

1. SİNONİM KƏLMƏLƏR 168

NƏZƏRİYYƏNİ SÜBUTA YETİRƏCƏK DƏLİLLƏR 168

FƏsahƏtli ibarƏtlƏr 173

YEDDİNCİ NƏZƏR 178

Qur᾽anda nƏzƏrƏ Çarpan digƏr ixtilaflar 178

SƏKKİZİNCİ NƏZƏR 179

SAYLARIN ÇOXLUĞU 179

DOQQUZUNCU NƏZƏR 180

YEDDİ QİRAƏT ÜSULU 180

ONUNCU NƏZƏR 180

MÜXTƏLİF LƏHCƏLƏR 180

SƏKKİZİNCİ FƏSİL 183

QUR᾽ANIN TƏHRİF OLUNUB-OLUNMAMASI HAQDA İRƏLİ SÜRÜLMÜŞ NƏZƏR VƏ MÜLAHİZƏLƏR 183

TƏHRİFİN MƏ᾽NA VƏ NÖVLƏRİ 184

TƏHRİF NƏDİR? 184

MÜSƏLMANLAR QUR᾽ANIN TƏHRİF OLUNUB-OLUNMAMASI HAQDA HANSI ƏQİDƏYƏ ƏSASLANIRLAR 187

QUR᾽ANDA TİLAVƏTİN NƏSX olunması 188

BU HAQDA NƏQL OLUNMUŞ RƏVAYƏTLƏR 188

QUR᾽ANIN TƏHRİFƏ OLAN BAXIŞI 194

QUR᾽ANIN TƏHRİF OLUNMAMASINA DƏLALƏT EDƏN AYƏLƏR 194

SÜNNƏ VƏ HƏDİSLƏRİN TƏHRİFƏ OLAN BAXIŞI 198

QUR᾽AN SURƏLƏRİNİN NAMAZDA OXUnMASI 203

QUR᾽AN XƏLİFƏLƏR TƏRƏFİNDƏN TƏHRİF OLUNMAMIŞDIR 204

QUR᾽ANIN OSMANIN XİLAFƏTİ DÖVRÜNDƏ TƏHRİF OLUNMASI 208

QUR᾽ANIN SONRAKI DÖVRLƏRDƏ TƏHRİF OLUNMASI 209

TƏHRİFƏ DAİR DƏLİLLƏR 210

ƏLİ (Ə)-IN YAZDIĞI QUR᾽AN NÜSXƏSİ 212

3. TƏHRİFƏ DAİR NƏQL OLUNMUŞ RƏVAYƏTLƏR 214

ÜÇÜNCÜ HİSSƏ 220

DÖRDÜNCÜ HİSSƏ 221

DOQQUZUNCU FƏSİL 223

QUR᾽ANIN YIĞILIB KİTAB HALINA SALINMASI 223

QUR᾽ANIN YIĞILMASINA DAİR NƏQL OLUNMUŞ RƏVAYƏTLƏR 224

QUR᾽ANIN YIĞILMASINA DAİR NƏQL OLUNMUŞ RƏVAYƏTLƏRDƏN EDİLƏN SUİ-İSTİFADƏLƏR 224

QUR᾽ANIN YIĞILMASINA DAİR NƏQL OLUNMUŞ RƏVAYƏTLƏRƏ VERİLƏN CAVABLAR 233

BİRİNCİ CAVAB 233

QUR᾽ANIN YIĞILMASINA DAİR NƏQL OLUNMUŞ RƏVAYƏTLƏRDƏ NƏZƏRƏ ÇARPAN NÖQSAN VƏ ÇATIŞMAMAZLIQLAR 233

BİRİNCİ SUAL: 233

QUR᾽AN NƏ VAXT BİR YERƏ YIĞILMIŞDIR? 233

İKİNCİ SUAL 234

ƏBU BƏKRİN XİLAFƏTİ DÖVRÜNDƏ QUR᾽ANIN YIĞILMASINI KİM ÖZ ÖHDƏSİNƏ GÖTÜRMÜŞDÜR? 234

ÜÇÜNCÜ SUAL 234

QUR᾽ANIN YIĞILMASI ZEYD İBNİ SABİTƏ HƏVALƏ OLUNMUŞDURMU? 234

DÖRDÜNCÜ SUAL 234

QUR᾽ANIN BƏ᾽Zİ AYƏLƏRİ OSMANIN XİLAFƏTİ DÖVRÜNƏDƏK YAZILMIŞDIRMI? 234

BEŞİNCİ SUAL 235

OSMAN ÖZÜNÜN XİLAFƏTİ DÖVRÜNDƏ YAZILMIŞ AYƏLƏRDƏN BƏ᾽ZİLƏRİNİ İXTİSARA SALIBMI? 235

ALTINCI SUAL 235

OSMAN ÖZ NÜSXƏSİNİ HANSI MƏNBƏDƏN YIĞA BİLMİŞDİR 235

YEDDİNCİ SUAL 235

QUR᾽ANIN YIĞILMASINI ƏBU BƏKRDƏN KİM İSTƏMİŞDİR? 235

SƏKKİZİNCİ SUAL 236

QUR᾽ANIN ƏSL NÜSXƏSİ HANSI XƏLİFƏ TƏRƏFİNDƏN YIĞILMIŞDIR VƏ BU NÜSXƏDƏN KÖÇÜRÜLDÜKDƏN SONRA HANSI ŞƏHƏRLƏRƏ GÖNDƏRİLMİŞDİR? 236

DOQQUZUNCU SUAL 236

TÖVBƏ SURƏSİNİN SON İKİ AYƏSİ HANSI XƏLİFƏNİN DÖVRÜNDƏ QUR᾽ANA ƏLAVƏ EDİLMİŞDİR? 236

ONUNCU SUAL 236

BU AYƏLƏRİ QUR᾽AN KATİBLƏRİNƏ KİM TƏHVİL VERMİŞDİR? 236

ON BİRİNCİ SUAL 236

BU İKİ AYƏNİn HƏQİQƏTƏN QUR᾽AN AYƏSİ OLDUĞU HANSI YOLLA İSBAT OLUNUR? 236

ON İKİNCİ SUAL 237

OSMAN QUR᾽ANIN İMLA VƏ YAZILMASINI KİMLƏRƏ HƏVALƏ ETMİŞDİR 237

İKİNCİ CAVAB 238

QUR᾽ANIN YIĞILMASINA DAİR NƏQL OLUNMUŞ RƏVAYƏTLƏRDƏ NƏZƏRƏ ÇARPAN ZİDDİYYƏTLƏR 238

QUR᾽AN PEYĞƏMBƏRİN (S) ÖZ ZAMANINDA YIĞILMIŞDIR 238

İRAD VƏ CAVAB 239

NƏTİCƏ 240

ÜÇÜNCÜ VƏ DÖRDÜNCÜ CAVAB 242

ƏQL VƏ QUR᾽AN NÖQTEYİ-NƏZƏRİNDƏN QUR᾽ANIN YIĞILMASINA DAİR NƏQL OLUNMUŞ RƏVAYƏTLƏR 242

QUR᾽ANIN, QUR᾽ANIN YIĞILMASINA DAİR NƏQL OLUNMUŞ RƏVAYƏTLƏRƏ BAXIŞI 242

QUR᾽ANIN YIĞILMASINA DAİR NƏQL OLUNMUŞ RƏVAYƏTLƏRƏ ƏQLİ DƏLİLLƏR 242

1. QUR᾽ANIN BƏLAĞƏTİ 243

2. PEYĞƏMBƏR 243

3. QUR᾽ANIN ƏZBƏRLƏNMƏSİ 244

4. SAVAB 244

BEŞİNCİ VƏ ALTINCI CAVAB 247

MÜSƏLMAN İCMASININ QUR᾽ANIN YIĞILMASINA DAİR NƏQL OLUNMUŞ RƏVAYƏTLƏRƏ BAXIŞI 247

MÜSƏLMAN İCMASI MÜTƏVATİR OLMAYAN RƏVAYƏTLƏRLƏ QUR᾽ANIN İSBAT OLUNMASINI QEYRİ-MÜMKÜN HESAB EDİRLƏR 247

MÜSƏLMAN İCMASI QUR᾽ANA ƏLAVƏLƏR OLUNMAMASINA İSTİNAD EDİRLƏR 248

İRAD VƏ CAVAB 249

NƏTİCƏ 250

QUR᾽ANIN YIĞILMASINA DAİR İRƏLİ SÜRÜLMÜŞ DÜZGÜN NƏZƏRİYYƏ 250

ONUNCU FƏSİL 252

AYƏLƏRİN ZAHİRİ MƏ᾽NALARININ HÖCCƏT VƏ DƏLİL OLMASI 252

QUR᾽ANIN ZAHİRİ MƏ᾽NALARININ HÖCCƏT OLMASINI İSBAT EDƏN DƏLİLLƏR 253

1. QUR᾽AN ÜMUMBƏŞƏRİ KİTABDIR 253

2. QUR᾽AN PEYĞƏMBƏRLİYİ SÜBUTA YETİRƏCƏK DƏLİLDİR 254

3. QUR᾽AN, MÜSƏLMANLARIN MÜRACİƏT ETDİKLƏRİ ƏN BÖYÜK VƏ ƏN MÖ᾽TƏBƏR MƏNBƏDİR 255

4. QUR᾽AN RƏVAYƏTLƏRİN MƏHƏK DAŞIDIR. 255

5. İMAMLAR QUR᾽ANIN ZAHİRİ MƏ᾽NALARINA İSTİNAD ETMİŞLƏR 255

QUR᾽ANIN ZAHİRİ MƏ᾽NALARININ HÖCCƏT OLMADIĞINI İSBAT EDƏN DƏLİLLƏR 257

1. QUR᾽ANIN DƏRK OLUNMASI MÜƏYYƏN İxTİSASMI TƏLƏB EDİR? 257

2. QUR᾽AN ŞƏXSİ RƏ᾽Y ƏSASINDA TƏFSİR OLUNMAMALIDIR 259

3. QUR᾽ANIN DƏRİN MƏ᾽NA DAŞIYAN AYƏLƏRİ 261

4. QUR᾽ANIN ZAHİRİ MƏ᾽NALARI NƏZƏRDƏ TUTULMurmu? 261

5. MÜTƏŞABİH AYƏLƏRƏ ƏMƏL OLUNMAMALIDIR 263

6. TƏHRİFİN, QUR᾽ANIN ZAHİRİ MƏ᾽NASININ HÖCCƏT OLMASINA GÖSTƏRDİYİ TƏ᾽SİR 264

ON BİRİNCİ FƏSİL 266

SƏQƏLƏYN HƏDİSİNİ NƏQL EDƏN MƏNBƏLƏR 267

HARİS İBNİ HƏMDANİNİN ŞƏRHİ-HALI 267

«LƏTƏRKƏBUNNƏ SUNƏNƏ MƏN QƏBLƏKUM» HƏDİSİNİ NƏQL EDƏN MƏNBƏLƏR 273

MÜƏLLİFİN BİR YƏHUDİ ALİMİ İLƏ APARDIĞI ELMİ MÜBAHİSƏ 274

QUR᾽ANIN TƏRCÜMƏSİ VƏ TƏRCÜMƏYƏ LAZIM OLAN ŞƏRTLƏr 275

QÜREYŞİN PEYĞƏMBƏRƏ (S) QARŞI MÜCADİLƏ VƏ ÇƏKİŞMƏLƏRİ 277

İZAHAT 283

291