Sİffeyn savaşı

Siffeyn Fərat çayının kənarında yerləşirdi. Həzrətin qoşunu həmin yerə çatdığı vaxt ona təklif olundu ki, suyun yolunu Müaviyə qoşununun üzünə bağlasın. Amma həzrət bu təklifi qəbul etmədi. Fürsəti qənimət sayan Müaviyə suyun yolunu bağlayıb Əli qoşununu susuz saxlamaq istədi.

Həzrət Əli (ə) qoşuna əmr verib suyun yolunu açdı. Amma yenə icazə vermədi ki, suyun yolu düşmənin üzünə bağlansın.

Siffeyn savaşı 17 ay uzandı. Əli (ə) uzun müddət ümumi hücum əmri vermədi. O ümid edirdi ki, şamlılar peşiman olub geri dönər və imkan həddində az qan axıdılar.

Nəhrəvan savaşı

Xəvaric haqqında bunu deyə bilərik ki, bu dəstəyə daxil olanlar Əli (ə) ilə düşmənçilik xəstəliyinə tutulmuşlar. Düşmənçilik üçün hansısa səbəb olmalıdır. Xəvaricin Əli (ə) ilə düşmənçiliyi üçün isə heç bir səbəb yox idi. Bu adamlar yalnız həzrət Əlini (ə) öldürmək haqqında düşünürdülər.

Siffeyn savaşında Xəvaric həzrət Əlinin (ə) tərəfindən vuruşurdu. Amma qələbə saatı yaxınlaşan məqam Əlinin (ə) üstünə qılınc çəkib, savaşı dayandırmağı tələb etdilər. Onlar Əlinin (ə) tə’yin etdiyi hakimi qəbul etməyib, bu iş üçün onun düşmənini seçdilər.

Xəvaric Müaviyənin də düşməni idi. Onlar Müaviyə ilə əqidə düşməni olsalar da, öz cəhalətləri ilə ona kömək edirdilər. Onlar qələbəyə ən yaxın anda həzrəti danışıqlar aparmağa məcbur etdilər. Danışıqları aparan hakimlərin xəyanəti üzə çıxdıqda Əli (ə) ilə daha artıq düşmənçiliyə başladılar. Xəvaric aşkarda və gizlində həzrəti təhqir edirdi. Həzrət uzun müddət onların hərəkətlərinə göz yumdu. Amma həzrət Əlinin (ə) ətrafındakılar tələb edirdilər ki, Xəvariclə sərt rəftar olunsun. Həzrət isə belə buyururdu: “Suallarına cavab verək, beytül-maldan haqlarını kəsməyək, məscidin qapılarını üzlərinə bağlamayaq. Əgər üstümüzə gəlsələr cavab verərik.

Nəhayət, Xəvaricin gizli xəstəliyi üzə çıxdı. Onlar Əlini (ə) qalib vəziyyətdə görə bilmədiklərindən Kufəni tərk etdilər. Həzrət Əli (ə) Nəhrəvana üz tutmuş xəvarici azad buraxdı. Müaviyənin üstünə getdiyi vaxt onları da bu işə qoşulmağa çağırdı. Xəvaric nəinki həzrət Əlinin (ə) təklifini qəbul etmədi, hətta onu savaşa çağırdı. Amma Əli (ə) onlara göz yumub Şama üz tutdu.

Həzrət Əliyə (ə) təklif olundu ki, Xəvaricin işini bitirib Şama getsin. Amma həzrət bu təklifi qəbul etmədi. Həzrət Əlinin (ə) qoşunu yola çıxdı. Xəbər gəldi ki, Xəvaric xalqı Əlini (ə) lə’nətləməyə çağırır, bu işi görməyənləri qətlə yetirir. Həzrət Nəhrəvana üz tutdu. Uzun-uzadı nəsihətdən sonra bə’ziləri tutduğu yoldan əl çəkdi. Onlar Müaviyənin sanki beşinci sütunu idilər. Əli (ə) ilə savaş fikrindən daşınanlar Kufəyə qayıtsalar da, öz düşmənçiliklərini davam etdirirdilər.

Nəhrəvanda Xəvaricin özəyinə zərbə vuruldu, fikrindən daşınmayanlar öldürüldü. Onlar ölümü Əli (ə) ilə yaşamaqdan üstün tutdular. Amma həzrət Əlinin (ə) ilk döyüşçüsü qətlə yetiriləndək Xəvaricə hücum əmri verilmədi.⁴⁶³

Arpa çörəyi və turş qatıq

Səvid ibn Ğəflə deyir: İqamətgahında olduğu vaxt həzrət Əlinin görüşünə getdim. Həzrətin süfrəsində qatıq vardı. Qatıq o qədər turşumuşdu ki, qoxusu uzaqdan duyulurdu. Əlindəki arpa çörəyində arpanın qabıqları görünürdü. Həzrət əlindəki çörəyi bə’zən dizi ilə sındırırdı. Həmin vaxt kənizi Fizzəyə dedim: “Bu yaşlı adamla nə üçün belə rəftar edirsiniz? Allahdan qorxmursunuz? Arpanı necə üyüdürsünüz ki, onda qabıq görünür? Fizzə dedi: “Özü istəyib ki, belə üyüdək!” Həzrət soruşdu ki, ona nə deyirsən? Əhvalatı ona danışdım. Həzrət buyurdu: “Atam-anam fəda olsun o kəsə ki, dünyadan gedənədək onun üçün buğda üyüdülmədi, üç gün ardıcıl buğda çörəyi yemədi!”⁴⁶⁴

Həzrət Əli (ə) ilə bir gün

Bəsrə əhlindən olan Əbu Mətr deyir: Kufə məscidindən çıxanda arxadan bir kişi nida çəkdi: “Əgər müsəlmansansa, libasını qaldır, saçını qısalt.”

Onun arxasınca getdim. Əynində rida vardı. Üzünü niqabla örtmüşdü. Bədəvi ərəblər tək əlində qamçı tutmuşdu. Bu adamın kimliyini soruşdum. Bir şəxs dedi: “Deyəsən qəribsən? Dedim: “Bəli, Bəsrədənəm.” Dedi: “O Əmirəl-mö’minin Əlidir (ə).” Onun arxasınca getdim. Dəvə bazarının yerləşdiyi Bəni-mühit məhəllinə çatanda buyurdu: “Satın, amma and içməyin. And bərəkəti aradan qaldırır.” Sonra xurma bazarına gedib yol kənarında ağlayan kənizdən göz yaşlarının səbəbini soruşdu. Kəniz ərz etdi: “Bu kişidən aldığım xurmanı ağam bəyənməyib. O isə geri qaytarmaq istəmir. İmam satıcıya buyurdu: “Xurmanı geri götür, pulunu qaytar. O xidmətçidir, ixtiyar sahibi deyil.” Həmin şəxs imamı geri itələdi. Soruşdum ki, onu tanıyırsanmı. O Əmirəl-mö’minin Əli ibn Əbi Talibdir (ə).” Kişi cəld xurmanı kənizdən aldı və pulunu qaytardı. Sonra həzrət Əliyə (ə) ərz etdi: “Məndən razı qalmağını istəyirəm.” Həzrət buyurdu: “Xalqın haqqını lazımınca ödəsən məni daha çox razı salmış olarsan!”

Sonra xurma satanların arasından ötərək onlara buyurdu: “Xurmadan yoxsullara verin ki, Allah qazancınızı bərəkətli buyursun.” Yoluna davam edib balıq satanlara çatdı. Ətrafdakı müsəlmanlara üz tutub buyurdu: “Diqqətli olun, suda ölmüş balığı satmaq qadağandır.”

Daha sonra köynək satılan bir dükana girib buyurdu: “Üç dirhəmlik bir köynək istəyirəm.” Dükan sahibinin onu tanıdığını hiss edib oradan uzaqlaşdı. Başqa bir dükana üz tutdu. Üç dirhəmlik bir köynək alıb əyninə geyindi. Allah dərgahına üz tutub şükr etdi. Həmd olsun Allaha, mənə yaxşı libas əta etdi. Bu libasla eyibimi örtüb bəzəndim. Ona dedilər: “Ya Əmirəl-mö’minin! Bu öz sözünüzdür, yoxsa peyğəmbərdən eşitmisiniz?” Buyurdu: “Həzrət Peyğəmbər (s) geyinəndə belə deyərdi. Həmin vaxt köynək satan şəxsin atası dükana çatdı. Ona bildirdilər ki, oğlun Əmirəl-mö’mininə üç dirhəmə köynək satdı. Kişi oğlunu danladı ki, nə üçün iki dirhəmdən çox alıb? Kişi bir dirhəm götürüb, özünü Əmirəl-mö’mininə yetirdi. Dedi: “Bu bir dirhəmi al.” Köynəyin qiyməti iki dirhəm idi.” Həzrət buyurdu: “Razılığımla satıb, razılığı ilə almışam.”⁴⁶⁵

Təəccüblü əvəz

Hicrətin səkkizinci ili Peyğəmbər (s) Məkkəni fəth etdi. Əmirəl-mö’minin (ə) bütləri sındırıb, Allah evinə tövhid paklığını qaytardı. Peyğəmbər (s) ətrafda bütlərin məhvi üçün təbliğ dəstələri göndərirdi. Bu dəstələrin işi müharibə yox, yalnız təbliğat idi. Xalid ibn Vəlid də təbliğ üçün göndərilmişdi. Onu Bəni-cəzimə qəbiləsi silahla qarşıladı. Xalid tabe olmaq istəməyən bu qəbiləyə qarşı zor işlədib istədiyi adamı öldürdü. Xəbər Peyğəmbərə çatanda həzrət Allah dərgahına üz tutub dedi: “Pərvərdigara! Mən Xalidin bu işindən narazıyam.”

Sonra Peyğəmbər (s) həmin qəbiləni razı salmaq üçün Əlini (ə) göndərdi. Həzrət Əli (ə) qəbilədən alınan malları qaytardı, öldürülənlərə görə diyə ödədi...⁴⁶⁶