
- •Студент пәнінің
- •5B070600 «Геология және пайдалы қазбалар кен орындарын барлау» мамандығы үшін «Күрделі жағдайларда ұңғымаларды бұрғылау» пәні бойынша
- •Андатпа
- •1. Пәннің оқу бағдарламасы – syllabus
- •1.1 Оқытушы туралы мәліметтер:
- •1.2 Пән туралы мәліметтер
- •1.5 Қысқаша сипаттамасы:
- •1.6. Сабақттар түрі және оларды жүргізу кестесі
- •1.7 Әдебиеттер тізімі
- •1.8 Білімді бағалау туралы мәліметтер
- •1 Модуль
- •2 Модуль
- •1.9 Курстың саясаты және процедурасы
- •2 Белседі таратылатын материалдың мазмұны
- •2.1 Курстың тематикалық жоспары
- •2.2 Дәрісті сабақтардың конспектілері
- •1 Дәріс. Кіріспе. Пәнді оқытудың маңызы және құрылымы. Жуу сұйықтығын дұрыс таңдамау немесе оның технологиялық қасиеттерінің бұзылуынан пайда болған күрделіктер
- •2 Дәріс. Жуу сұйықтықтарының ластануы.
- •3 Дәріс. Су және жылуға сезімтал таужыныстарда ұңғымаларды бұрғылау
- •4 Дәріс. Мәңгілік мұзды таужыныстар бойынша ұңғымаларды бұрғылау
- •4.1Сурет. Мұзды таужыныстардың бітімі: 1 – таужыныстардың минералды құрамы; 2 – мұз
- •5 Дәріс. Жуу сұйықтығын қолдану арқылы мұзды таужыныстарда ұңғыманы бұрғылау
- •5.3 Сурет. Бұрғылау құбырлар мен сақиналы арнада температураның таралу графигі: 1, 2 – төменге түсетін және көтерілу ағысының температуралары; 3 – таужыныстардың температурасы
- •5.4 Сурет. Бұрғылау құбырлар мен сақиналы арнада температураның таралу графигі. Қисықтардың белгіленуі 5.3 суретте берілген.
- •6 Дәріс. Ауамен үрлеу арқылы мұзды таужыныстарда ұңғымаларды бұрғылау
- •6.4 Сурет. Вхм-лги ауалы мұздатқыш машинасы
- •6.6 Сурет. Құйынды мұздатқыштың принципиалды сұлбасы :
- •6.7Сурет. Өндірістік жағдайларында суытылған ауамен үрлеу арқылы бұрғылау кезінде алынған мұзбен цементелген мұзды таужыныстардың керні
- •6.8. Сурет. Қыс мезгілінде суытылған ауамен үрлеу арқылы бұрғылау кезінде қондырғылардың орналасу сұлбасы )бір сатылы суыту жүйесімен):
- •7 Дәріс. Қарлы тығыздалған шөгінділер мен тұтас мұздарда ұңғымаларды бұрғылау
- •8 Дәріс. Жұтылу жағдайларында ұңғымаларды бұрғылау
- •9 Дәріс. Жуу сұйықтығы жұтылу белдемдерін бағалау және болжау
- •9.1. Сурет Бұрғылаудың механикалық жылдамдығының өсуінен жарықшақтардың жабылу дәрежесінің тәуелділігі
- •9.2Сурет. Күрделіктерді жою тәсілдерін анықтауға арналған график
- •10 Дәріс. Геотермальды ұңғымаларды бұрғылау
- •10.1 Сурет. Геотермалды ұңғымалар конструкциясы:
- •11 Дәріс. Бұрғылау құралының бекітілуі
- •10.1 Сурет.Таужыныстардың әртүрлі орташа өткізгіштік Пср жағдайларында ұңғымада бұрғылау құралының тоқтауы кезінде бекітіліп қалу р ықтималдылығының диаграммасы
- •10.2 Сурет. Қабатқа репрессияның әсерінен туындаған бекітіліп қалу сұлбасы:
- •12 Дәріс. Науаның түзілуі Науаның түзілу механизмі
- •12.1 Сурет. Қисаю циклда үзілу санының nоб тәуелділігі:
- •12.2 Сурет. Профилемердің электрлік сұлбасы:
- •12.3 Сурет. Профилометрия мәліметтері бойынша ұңғыма оқпаны қимасының құрастыру сұлбасы
- •12.4 Сурет. Науалы өнімде бқтб бекітіліп қалуына сыналы бұрыштың әсерін бағалау
- •13 Дәріс. Алмазды таужыныстарды бұзушы құралдың жанып кетуі
- •14 Дәріс. Алмазды таужыныстарды бұзушы құралда температуралық өрістің таралуы
- •14.1 Сурет. Көлемдік алмаздың денесінде температуралық өрісті есептеу
- •14.2 Сурет. Әртүрлі тазалағыш агенттерде алмазды коронка денесінде температураның таралу графигі: 1- техникалық су; 2 – көпіршік; 3 – сығылған ауа
- •15 Дәріс. Алмазды таужыныстарды бұзушы құралдың қалыпты температуралық режимінің бұзылуы кезіндегі жағдайлар
- •15.1 Сурет. Алмазды коронканың жанып кетуі кезінде сипатты тербелістер
- •2.3 Зертханалық жұмыстар жоспары
- •2.4. Оқытушының басшылығымен студенттің өзіндік жұмысы шегінде сабақтар жоспары (осөж)
- •2.5. Студенттің өзіндік жұмыс шегінде сабақтар жоспары (сөж)
- •2.6 Өзіндік бақылау үшін тестік тапсырмалар
- •2.7 Курс бойынша емтихан сұрақтары
- •Глоссарий
- •Мазмұны
- •5В070600 «Геология және пайдалы қазбалар кен орындарын барлау» мамандығы «Күрделі жағдайларда ұңғымаларды бұрғылау» пәні бойынша
2.7 Курс бойынша емтихан сұрақтары
Курстың мәні және тапсырмасы, оның құрылымы және басқа пәндермен байланысы
Геологиялық күрделіктер, олардың пайда болу себептері
Пайдалы қазбалар кенорындарында кездесетін күрделіктер түрлері
Жуу сұйықтығының шығынына не әсер етеді
Ағыстың ламинарлы режимі дегеніміз не
Ағыстың турбулентті режимі дегеніміз не
Ұңғыманы ауамен үрлеу кезінде қысымның шығыну неге пайда болады
Геологиялық ластану себептері немен негізделген
Жуу сұйықтығы ластануының технологиялық себептері
Кольматация дегеніміз не
Ерітіндінің ластану себептері қандай
Сазтүзуші минералдардан құралған саздар және таужыныстар
Сазды таужыныстарда ұңғыманы бұрғылау кезінде күрделіктердің негізгі факторлары
Бентонитті саз дегеніміз не
УЩР аспабы дегеніміз не
Мәңгілік мұзды таужыныстар бойынша ұңғымаларды бұрғылаудың негізгі ерекшеліктері қандай
Ұңғыма қабырғасының тұрақтылығна қандай үрдістер әсер етеді
Бұрғылау үрдісінде жуу ортасына температура қалай әсер етеді
Бұрғыланып жатқан ұңғыманың температурасының таралуын қалай түсінуге болады
Ұңғыманың температурасы қалай анықталады
Мұзды таужыныстарда ұңғыманы бұрғылау кезіндеқандай жуу сұйықтықтары қолданады
Мұзды облыстарда бұрғылау жұмыстарының мәні және ерекшеліктері
Қандай шельфті мұздықта алғаш рет сығылған ауамен үрлеу арқылы ССК-59 снаряды қолданған
Қандай континентте мұзды жамылғының тереңдігі 4000-4500 м дейін жетеді
Жуу сұйықтығының шығындалу себептері
Жуу сұйықтығы шығындалуының геологиялық себептері
Жуу сұйықтығы шығындалуының технологиялық факторлары
Тампонажды қоспаларға қойлатын талаптар
Бекітіліп қалу түрлері
Бекітіліп қалуға әкелетін себептер
Шегендеу құбырлармен байланысты бекітіліп қалу
Геологиялық себептермен байланысты бекітіліп қалу
Технологиялық себептермен байланысты бекітіліп қалу
Ұйымдастық себептермен байланысты бекітіліп қалу
Күрделіктердің негізгі себептері
Ұңғыма қабырғасының опырылуы, ұңғыманы оқпанының тарылуы, науаның, қуыстардың және бос жерлердің түзілуі, жуу сұйықтығының жұтылуы
Күрделіктер нәтижесінде пайда болған апаттар
Ұңғыманы бұрғылауына таужыныстардың физикалық-механикалық қасиеттерінің әсері
Ұңғыма қабырғаларының опырылу себептері, оларды алдын-ала ескеру әдістері
Тұрақсыз таужыныстарда бұрғылау режимін таңдау
Ұңғыма қабырғасының тарылуы және оларды алдын-ала ескеру бойынша шаралар
Ұңғыма қабырғасының тарылуы пайда болуын алдын-ала ескеру: жуу сұйықтығының параметрлерін реттеу
Ұңғыма оқпанында науалардың пайда болу себептері, олардың ұңғыманы бұрғылауға, шегендеу құбырларын түсіру және бекітуге әсері
Науаларды жою әдістері. Ұңғыма оқпанында қуыстардың пайда болуы, табиғи қуыстар
Жуу сұйықтығының жұтылу табиғаты және себебі
Жуу сұйықтығының жұтылу белдмедерін зерттеу. Жұтылу белдемдерін жіктеу
Бұрғылау ерітіндісінің параметрлерін реттеу арқылы жуу сұйықтығының жұтылуын алдын-ала ескеру
Жұтылу қабаттарын анықтау әдістері. Термометриялы, резистометриялық және геофизикалық әдістері
Тампонажды снарядтар, олардың мәні, түрлері, қондырғылары және жұмыс істеу принциптері
Саздар, цементтер, полимерлер және олардың қоспалары
Жуу сұйықтығының жұтылу белдеміне тампонажды материалдарды жеткізу әдістері
Күрделі геологиялық жағдайларда пайда болатын апаттар
Бұрғылау, шегендеу құбырлармен және таужыныстарды бұзушы құралмен байланысты апаттар
Ерекше күрделі тау-кең геологиялық жағдайларда ұңғымаларды бұрғылау, олардың мәні және негізгі бағыты
Күрделі геологиялық жағдайларда ұңғымаларды бұрғылау технологиясын және техникасын жетілдіру жолдары
Жуу ерітіндісінің ластану диагностикасы және бақылау
Жуу сұйықтығының технологиялық қасиеттерін сақтау әдістері
Жуу ерітіндісінен қатты фазаны шығару үшін техникалық құралдар
Реагенттер түрлері
Күрделіктерді жою және тампонажды қоспаларды қолдану кезінде қоршаған ортаны және жер қойнауын қорғау мәні
Бұрғылау құралының бекітіліп қалу механизмі туралы түсінік
Бекітіліп қалумен күресі әдістері
Жұтылу белдемдерін анықтау
Сазды таужыныстарда бұрғылау кезінде күрделіктер түрлері
Сазды таужыныстарда бұрғылау технологиясының ерекшеліктері
Сазды, саз құрамды таужыныстар тұрақтылығының геологиялық күрделіктері
Геотермалды ұңғымаларды бұрғылау күрделігін анықтайтын негізгі факторлар
Геотермалды ұңғымаларды конструкциясы
Бұрғыланып жатқан геотермалды ұңғымалардыңтемпературалыұ режимі және оны қалыптастыру
Геотермалды ұңғымаларды бұрғылау үшін жуу және тампонажды ерітінділер
Бұрғылау құралының бекітіліп қалу механизмі туралы түсініктер
Бекітіліп қалумен күресу әдістері
Науалардың түзілу себептері
Қуыстардың пайда болу үрдісі
Науалардың түзілуінің геологиялық себептері
Науалардың түзілуінің технологиялық себептері
Науанла түзілуінің профилактика шаралары
Науаларды жою әдістері
Науалардың пайда болу белгілері
Алмазды таужыныстарды бұзушы құралмен бұрғылау кезінде температуралық фактордың маңызы
Алмазды таужыныстарды бұзушы құралдың температуралық режимін зерттеудің заманауи күйі
Қазіргі уақытта құралдың жанып кетуін ескеретін қандай ұсыныстар бар
Апаттық жағдайларды зерттеуге қандай ғалым біршама үлесін қосқан
Құралдың жанып кетуін алдын-ала ескеру үшін қандай қорытынды жасау қажет
Заманауи бұрғылау техникасын немен жабдықтау қажет