
- •Студент пәнінің
- •5B070600 «Геология және пайдалы қазбалар кен орындарын барлау» мамандығы үшін «Күрделі жағдайларда ұңғымаларды бұрғылау» пәні бойынша
- •Андатпа
- •1. Пәннің оқу бағдарламасы – syllabus
- •1.1 Оқытушы туралы мәліметтер:
- •1.2 Пән туралы мәліметтер
- •1.5 Қысқаша сипаттамасы:
- •1.6. Сабақттар түрі және оларды жүргізу кестесі
- •1.7 Әдебиеттер тізімі
- •1.8 Білімді бағалау туралы мәліметтер
- •1 Модуль
- •2 Модуль
- •1.9 Курстың саясаты және процедурасы
- •2 Белседі таратылатын материалдың мазмұны
- •2.1 Курстың тематикалық жоспары
- •2.2 Дәрісті сабақтардың конспектілері
- •1 Дәріс. Кіріспе. Пәнді оқытудың маңызы және құрылымы. Жуу сұйықтығын дұрыс таңдамау немесе оның технологиялық қасиеттерінің бұзылуынан пайда болған күрделіктер
- •2 Дәріс. Жуу сұйықтықтарының ластануы.
- •3 Дәріс. Су және жылуға сезімтал таужыныстарда ұңғымаларды бұрғылау
- •4 Дәріс. Мәңгілік мұзды таужыныстар бойынша ұңғымаларды бұрғылау
- •4.1Сурет. Мұзды таужыныстардың бітімі: 1 – таужыныстардың минералды құрамы; 2 – мұз
- •5 Дәріс. Жуу сұйықтығын қолдану арқылы мұзды таужыныстарда ұңғыманы бұрғылау
- •5.3 Сурет. Бұрғылау құбырлар мен сақиналы арнада температураның таралу графигі: 1, 2 – төменге түсетін және көтерілу ағысының температуралары; 3 – таужыныстардың температурасы
- •5.4 Сурет. Бұрғылау құбырлар мен сақиналы арнада температураның таралу графигі. Қисықтардың белгіленуі 5.3 суретте берілген.
- •6 Дәріс. Ауамен үрлеу арқылы мұзды таужыныстарда ұңғымаларды бұрғылау
- •6.4 Сурет. Вхм-лги ауалы мұздатқыш машинасы
- •6.6 Сурет. Құйынды мұздатқыштың принципиалды сұлбасы :
- •6.7Сурет. Өндірістік жағдайларында суытылған ауамен үрлеу арқылы бұрғылау кезінде алынған мұзбен цементелген мұзды таужыныстардың керні
- •6.8. Сурет. Қыс мезгілінде суытылған ауамен үрлеу арқылы бұрғылау кезінде қондырғылардың орналасу сұлбасы )бір сатылы суыту жүйесімен):
- •7 Дәріс. Қарлы тығыздалған шөгінділер мен тұтас мұздарда ұңғымаларды бұрғылау
- •8 Дәріс. Жұтылу жағдайларында ұңғымаларды бұрғылау
- •9 Дәріс. Жуу сұйықтығы жұтылу белдемдерін бағалау және болжау
- •9.1. Сурет Бұрғылаудың механикалық жылдамдығының өсуінен жарықшақтардың жабылу дәрежесінің тәуелділігі
- •9.2Сурет. Күрделіктерді жою тәсілдерін анықтауға арналған график
- •10 Дәріс. Геотермальды ұңғымаларды бұрғылау
- •10.1 Сурет. Геотермалды ұңғымалар конструкциясы:
- •11 Дәріс. Бұрғылау құралының бекітілуі
- •10.1 Сурет.Таужыныстардың әртүрлі орташа өткізгіштік Пср жағдайларында ұңғымада бұрғылау құралының тоқтауы кезінде бекітіліп қалу р ықтималдылығының диаграммасы
- •10.2 Сурет. Қабатқа репрессияның әсерінен туындаған бекітіліп қалу сұлбасы:
- •12 Дәріс. Науаның түзілуі Науаның түзілу механизмі
- •12.1 Сурет. Қисаю циклда үзілу санының nоб тәуелділігі:
- •12.2 Сурет. Профилемердің электрлік сұлбасы:
- •12.3 Сурет. Профилометрия мәліметтері бойынша ұңғыма оқпаны қимасының құрастыру сұлбасы
- •12.4 Сурет. Науалы өнімде бқтб бекітіліп қалуына сыналы бұрыштың әсерін бағалау
- •13 Дәріс. Алмазды таужыныстарды бұзушы құралдың жанып кетуі
- •14 Дәріс. Алмазды таужыныстарды бұзушы құралда температуралық өрістің таралуы
- •14.1 Сурет. Көлемдік алмаздың денесінде температуралық өрісті есептеу
- •14.2 Сурет. Әртүрлі тазалағыш агенттерде алмазды коронка денесінде температураның таралу графигі: 1- техникалық су; 2 – көпіршік; 3 – сығылған ауа
- •15 Дәріс. Алмазды таужыныстарды бұзушы құралдың қалыпты температуралық режимінің бұзылуы кезіндегі жағдайлар
- •15.1 Сурет. Алмазды коронканың жанып кетуі кезінде сипатты тербелістер
- •2.3 Зертханалық жұмыстар жоспары
- •2.4. Оқытушының басшылығымен студенттің өзіндік жұмысы шегінде сабақтар жоспары (осөж)
- •2.5. Студенттің өзіндік жұмыс шегінде сабақтар жоспары (сөж)
- •2.6 Өзіндік бақылау үшін тестік тапсырмалар
- •2.7 Курс бойынша емтихан сұрақтары
- •Глоссарий
- •Мазмұны
- •5В070600 «Геология және пайдалы қазбалар кен орындарын барлау» мамандығы «Күрделі жағдайларда ұңғымаларды бұрғылау» пәні бойынша
2.6 Өзіндік бақылау үшін тестік тапсырмалар
1 Бұрғылау құбырдың денесі бойынша бірқалыпсыз тозу себептері
А Металдың өзгермелі қаттылығы
В Бұрғылау бағанасының тербелісі
С Ұңғыма осі бойынша бұрғылау бағанасының айналуы
D Бір айналу жиілігінен екінші айналу жиілігіне көшу
Е Ұңғыма қабырғасының айналасы бойынша таужыныстардың бірқалыпсыз қаттылығы
2 Бұрғылау бағанасында жергілікті кернеулердің шоғырлану себептері
А Жоғыра остік жүктеме
В Құбыр бетінде жарықшақтар, кескіндер және арналардың болуы
С Забойда қашаудың тұрып қалуы кезінде айналу моментінің жұлқынуы
D Жарықшақты таужыныстарды бұрғылау кезінде бұрғылау бағанасының дірілі
Е Ұңғыма оқпанының біршама қисаюы
3 Шегендеу құбырлардың мүжілу себебі
А Салмағын төмендету мақсатында тығыны бар шегендеу құбырларды түсіру
В Тұрақсыз таужыныстар белдемінде ұңғыма қабырғасының опырылуы
С Ұңғыма қабырғасының тарылған бөлігі арқылы шегендеу бағанасын итеру әрекеттері
D Ұңғыма оқпанының кенет қисаюы
Е Жоғары қатпарлы қысым
4 Ұңғыманы бұрғылау
А Ұңғымадағы өңделген бұрғылау ерітіндісін сапалы ерітіндіге алмастыру
В Ұңғыма оқпанының қалыпты қимасын қалпына келтіру
С Ұңғыманың бұрғылануын аяқтау
D Ұңғыма оқпанында тұрып қалған кесектерді алып тастау
Е Бекітіліп қалған бағанадан ұңғыманы босату
5 Біршама тозуға ұшырайтын бұрғылау бағанасының учаскесі
А Ұңғыма сағасында
В Ұңғыма забойында
С Көрінбейтін шегендеу бағанасының сағасында
D Ашық оқпаны бар шегендеу шекарасында
Е Бұрғылау бағанасының нөлдік қимасында
6 Бекітіліп қалуды жою алдында бұрғылау бригадасындағы маңызды шаралар
А Ұңғыма қимасын зерттеу
Б Ұқсас апаттарды жою тәжірибесін зерттеу
С Апат себебін талқылау
D Қауіпсіздік техникасы бойынша ережелерді ескеру
Е Қажетті құралдар мен қондырғыларды жеткізуде жауапты адамды тағайындау
7 Көтеру кезінде бұрғылау бағанасының қозғалу үрдісі кезінде бригада мүшелерінің әрекеті
А Демалыс
В Ретке келтіру
С Шығарылатын құбырлар мен қосындылардың тозуын бақылау
D Таужыныстарды бұзушы құралды келесі рейске дайындау
Е Бақылаушы-өлшегіш аспаптардың көрсеткіштерін бақылау
8 Бұрғылау бағанасын көтеру кезінде бекітіліп қалу түру
А Ұңғыма оқпанының тарылған жерінде бағана бөлшектерінің тұрып қалуы
В Бұрғылау бағанасының сүзгілі қабықшаға жабысуы
С Тұңған шламда бекітіліп қалу
D абой маңы белдемінде ұңғыманың конусталған оқпанында ТБҚ тұрып қалуы
Е Ұңғыма қабырғасының опырылуымен байланысты тұрып қалу
9 Бұрғылау бағанасының айналуынсыз турбиналы бұрғылау кезіндегі сипатты бекітіліп қалу
А Сүзгілі қабықшаға жабысу
В Тұңған шламмен бекітілу
С Науға кіру
D Сальникте тұрып қалу
Е Тарылған оқпанда бекітіліп қалу
10 Кескіш колоколға қарағанда қармағыш белгілеуіштің негізгі кемшілігі
А Төмен қаттылығы
В Босату мүмкіндігінің болмауы
С Құбыр мен қабыр арасындағы кіші саңылауда ғана қолдануы
D Бұрғылау бағанасының өту қимасының кішіреуі
T Үзілу шетінің төменгі бөлігінде құбырдың ішкі бетінен ұстап алу мүмкіндігінің жоқтығы
11 Кез-келген белгілеуші және колокол алдында құбыр қармағыштың негізгі артықшылығы
А Босату мүмкіндігі
В Ауыр бағаналарды көтеру мүмкіндігі
С Үлкен өткізу саңылауы
D Ұңғыма забойын жуу мүмкіндігі
Е Үзілудің үстіңгі шетінен кез келген арақшықтықта құбырды қармап алу мүмкіндігі
12 Ұңғыма оқпанының жоғары қисаюында таралған бекітіліп қалу түрі
А Сальникте тұрып қалу
В Конусталған оқпанда тұрып қалу
С Опырылу материалында бекітілуі
D Науада тұрып қалу
Е Тұңған шламда бекітілу
13 Формула бойынша бекітіліп қалу тереңдігін есептеу үшін тәжірибелік жолмен анықталатын параметр
А Бұрғылау бағанасының созылуы
В Бұрғылау бағанасы материалының көлденең серпімділік модулі
С Құбырдың көлденең қимасының ауданы
D Алдын ала керілу күші
Е Соңғы керілу күші
14 Тұзды қышқылды ванналарды қолдану облысы
А Саздар
В Жарықшақты граниттер
С Әктастар
D Құмдар
Е Тасты тұз
15 Бұрғылау ерітіндісінің тығыздығын жоғарлауын шектейтін бекітіліп қалу түрі
А Сальникте тұрып қалу
В Сүзгілі қабықшаққа жабысу
С Науада тұрып қалу
D Опырылу материалымен бекітілу
Е Тұңған шламмен бекітілу
16 Белгілеуішпен немесе колоколмен қармап алу беріктілігі тәуелді фактор
А Үзілген құбыр және ұңғыма қабырғасы арасындағы саңылау көлемі
В Үзілу жерінің пішіні және күйі
С Шегендеуде немесе ашық оқпанда үзілу жерін анықтау
D Бұрғылау бағанасының қалып қалған бөлігінің салмағы
Е Бұрғылау бағанасының қалып қалған бөлігінің диаметрі
17 Ұңғымада бұрғылау ерітіндісінің деңгейін төмендеу арқылы жойылатын бекітіліп қалу түрі
А Науада тұрып қалу
В Сүзгілі қабықшаға жабысу
С Сальникте тұрып қалу
D Тұңған шламмен бекітілу
Е Алмазды коронканың жанып кетуінен кейін бекітіліп қалу
18 Фезер-райбер дегеніміз не
А Забойда металды сындыруға арналған фрезер
В Бұрғылау бағанасын кесуге арналған фрезер
С Шегендеу бағанасын кесуге арналған фрезер
D Шегендеу бағанасының майысқан бөлігін жоюға арналған фрезер
Е Шегендеу құбырда терезені жасауға арналған фрезер
19 Бұрғылау бағанасын бөлшектеп шығару кезекті сатысында белгілеуші сынып, кумулятивті құбыр кескішті түсіру үшін арнаны жауып қалған жағдайда не істеу қажет
А Белгілеуштің қалған бөлігін бұрап алу
Б Бұрғылау кезінде пайда болғантүбіне дейін торпеданы түсіру
С Белгілеуіштің қалдығын алу үшін үзілу шетінде торпеданы жару
D Фреза белгілеушпен шеттін қиып алу
Е Сол снарядпен бөлшектеп шығаруды жалғасытру
20 Алмазды коронканың жанып кетудің негізгі себебі
А Таужыныстардың қаттылығы
В Коронканың жоғары айналу жиілігі
С Бұрғылау бағанасының тозған бөлігі арқылы жуу сұйықтығының ағып кетуі
D Бұрғылау сорғышының төмен өнімділігі
Е Бұрғыланып жатқан таужыныстар коронка түрінің сәйкес келмеуі
Сұрақ нөмері |
Дұрыс жауап |
Сұрақ нөмері |
Дұрыс жауап |
Сұрақ нөмері |
Дұрыс жауап |
Сұрақ нөмері |
Дұрыс жауап |
1 |
C |
6 |
D |
11 |
Е |
16 |
В |
2 |
В |
7 |
С |
12 |
D |
17 |
В |
3 |
А |
8 |
А |
13 |
А |
18 |
Е |
4 |
В |
9 |
А |
14 |
С |
19 |
Е |
5 |
Е |
10 |
D |
15 |
D |
20 |
С |