Сурет 23.1. Формула енгізу

Мына ережеге назар аударыңыз. В5 ұяшығына қандай да бір сан берсеңіз онда жанағы формула сол мән бойынша есептеу жүргізеді. Ал В5 ұяшығына сан емес жай мәтін терсеңіз, онда оны қате деп хабарлама береді.

Формула жолы.

• Ұяшыққа мәліметті еңгізгеннен кейін формула жолында үш функционалды батырмалар пайда болады:

• «Қайтару» командасын орындау үшін қызмет көрсетеді.

• «Енгізу» командасын орындау.

• формула енгізуге мүмкіндік береді.

Формула жолының мүмкіндіктері:

1. ұяшық мазмұнына өзгерістер енгізуге болады;

2. Егер мәлімет толық көрінбесе, ұяшық мазмұның көріп шығуға болады.

Көп жағдайда формулаларда ұяшықтардың салыстырмалы адрестері қолданылады, олар ұяшықтарды формулалармен толтырған кезде автоматты түрде жөнделеді.

Бірақ та кейде формулалармен толтырған кезде кейбір ұяшықтардың адрестерінің өзгеріссіз қалулары қажет. Бұл жағдайда ұяшықтың абсолютті адресі қолдануы керек. Ұяшық адресінің өзгеріссіз қалу қажеттігін көрсету үшін оны доллар ($) символымен бірге көрсету керек:

$А$11 – абсолютті адрес көрсетілген (толтыру кезінде ол өзгеріссіз қалады);

A11 – салыстырмалы адрес көрсетілген (толтыру кезінде ол өзгереді);

$А11 – аралас адрес көрсетілген (толтыру кезінде баған аты өзгермейді, ал жол аты өзгереді);

А$11 - аралас адрес көрсетілген (толтыру кезінде жол аты өзгермейді, ал баған аты өзгереді);

Абсолютті адресті екі әдіспен көрсетуге болады: доллар символын енгізіп немесе Формулалар жолында қажетті ұяшықтың адресінде шертіп, қажетті нәтиже шықпайынша F4 батырмасын бірнеше рет басу.

Бір формулада ұяшықтардың салыстырмалы адрестері де, абсолютті адрестері де қолданыла алады.

Абсолют сілтеме

Абсаолют адрестеу кезінде формула көшірілгенде сілтеменің адресі өзгермейді, сілтеме көрсетіп тұрған ұяшық тұрақтыы болып қалады. Формулаларды редактерлеу кезінде адрестеу әдісін өзгерту үшін ұяшықтың сілтемесін ерекшелеп алып F4 басу керек. Абсалют адрестелінген ұяшықтың нөмірінің алдына $ белгісін қояды. Мысалы: $А$16, $А9, А$7. Соңғы екі жағдайда ұяшық нөмірлерінің бірі абсолют, екіншісі салыстырмалы болып есептеледі, бұл аралас сілтеменің мысалдары. Әдетте кестелер қайталатын, біртектес мәліметтен тұратындықтан, Excel программасының енгізуді автоматтандыратын құралдары бар. Оларға жататындар автотолтыру, формулалармен автотолтыру.

Формулаларды алмастыру буфері және тышқан көмегімен жылжытқанда немесе көшіргенде ұяшықтардың абсолютті және салыстырмалы адрестері әртүрлі әрекет етеді.

Салыстырмалы адрестерформуласы орналасқан ұяшыққа қатысты орналасуын сақтайтындай етіп өзгереді, ал абсолютті адрестер өзгеріссіз қалады (яғни сол ұяшықтарға сілтейді).

Жолдармен бағандарды белгілеу.

Б ағанды толығымен белгілеу үшін баған тақырыбын тышқанмен шерту жнткілікті. Жолды толығымен белгілеу үшін жол тақырыбын тышқанмен шертеміз.

Ұяшық аралықтарын белгілеу.

Ұяшық аралықтарын екі жолмен белгілейміз:

1. Тышқан көмегімен: тышқанның солжақ батырмасын басып тұрып, нұсқағышты ұяшықтың аралық шегінің жоғарғы көлденнен және оң жақ тігінен батырмасын басып отырып ұяшық аралықтарын көрші екі жағына кескін жүргізуге болады.

2. Пернетақта көмегімен нұсқағыш батырмаларын қолдана отырып жоғарыдағыдай әдісті қолдануға болады.

Автотолтыру

Мәтіндік мәліметтерді автоматтандыру үшін авто толтыру әдісін қолданады. Оны жұмыс парағының бір бағанына бірнеше рет қайталанатын мәтіндік жолды енгізгенде пайдаланады. Мәтінді енгізу кезінде программа оны жоғарғы жолдармен салыстырып, бірдей элементтер кездессе автоматты түрде толтырады.

Авто толтыру қолдануға болады нөмірленген тізім және ұяшықтағы орналасқан сөзді бірнеше ұяшықтарға қайталауға.(Рисунок 1 Автотолтыру).

М

Рисунок 1 Автотолтыру

ысалы: Нөмірленген тізімді жасау. А6 ұяшығына 1, ал А7 ұяшығына – 2 санын енгізіңіз. Екі ұяшықты белгілеп, курсорды А7 ұяшығының оң жақ төменгі бұрышына апарыңыз. Тышқан нұсқағышы крест таңбасына ие болғанда тышқанның сол батырмасын басып тұрып курсорды қажетті өлшемге дейін созыңыз (курсордың қасында сары квадрат ішінде нөмірлердің өзгерістерін бақылауға болады). Бұл ұяшықтарды автотолтыру (автозаполнение ячеек) деп аталады.

Ұяшық мазмұның толықтыру.

Егер мәліметі бар ұяшықты белгілеп, және сол ұяшыққа пернетақтадан жаңа мәлімет енгізетін болсақ онда ұяшықта жаңа мәлімет қалып, соңғы мәлімет өшіріліп қалады.

Ұяшыққа мәліметтерді толықтырудың екі жолы бар:

1. Ұяшыққа тышқанды екі рет шерту арқылы мазмұның редактірлеу режиміне түсуге болады. Бұл ұяшықта мәтіндік курсор пайда болады. Енді өзгерту енгізіп, мәліметтерді бекітуге болады.

2. Ұяшықтың мазмұны Формула жолында қайталанады. Мәтіндік курсорды Формула жолында тышқанмен екі рет шерту арқалы орнатуға болады. Енді Формула жолына өзгертулер енгізуге болады. Содан кейін мәліметтердің қорытынды нұсқасын формула жолындағы жасыл белгісі бар «Енгізу» батырмасын басу арқылы бекіту қажет.

Егер мәтін ұзын стандартты жол бойымен болса, онда ұяшықтын толық мазмұның Формула жолында қарап шығуға болады. Ол үшін мазмұның көргініз келген ұяшықты белгілеп, Формула жолынан қарап шыға аласыз.

Егер енгізілген мәтін ұяшыққа сыймаса, онда оның жалғасы келесі ұяшықтардың үстінен орналасады ( егер олар бос болса). Егер де келесі ұяшық бос болмаса, онда мәтін кесілген сияқты болады, оны толықтай Формулалар жолында көруге болады. Бағанның шектерін жылжытуға да болады. Ол келесі әдіспен орындалады: тышқанның маркерін бағандардың тақырыптар жолына апарып, көрші бағандармен шектесетін сызыққа апару керек, осы кезде тышқан маркері екіжақты стрелка түріне ие болады. Шекті жаңа орынға, тышқан батырмасын жібермей, апарыңыз. Сонымен қатар баған және жолдардың енін автоматты түрде келтіруге болады. Ол үшін бағандар немесе жолдар шекарасына тышқанды апарып, екі рет шерту керек. Бұл баған немесе жолдың өлшемдерін ішіндегі мәліметтерге сәйкес автоматты түрде келтіруге мүмкіндік береді.

Егер ұяшық ішіндегі мәліметті өшіру керек болса, алдын ала қажетті ұяшықты белсенді етіп, Delete пернесін қолдануға болады басқа варианты – ұяшыққа тышқанның оң батырмасын шертіп, контекстті менюде “Очистить содержимое” опциясын таңдау. Егер қате мәтінді басу кезінде жіберілсе, онда Esc пернесін басқан жеткілікті. Ұяшық ішіндегісін редактрлеу (өзгерту) үшін (барлық мәтінді өшіру қажеттілігі болмағанда) тышқанның сол батырмасымен қажетті ұяшыққа екі рет шертіп, өзгертулер енгізуге болады.

Ұяшықты көшіру және орның ауыстыру .

Ұ яшықтың ішіндегі ақпаратты көшіруге, қиып алуға және қоюға болад. Ол үшін: қажет ұяшықты белгілеп Главная/Буфер обмена/ішіндегі батырмаларды қолдануға болады.

2 жолы. Егер ұяшықты мәтінмен бірге орның ауыстыру қажет болса, онда:

ұяшықты ерекшелеу қажет;

тышқан нұсқағышын ұяшықтың қою қоршауына апалып, түрін қосу белгісіне айналғанша ұстау қажет;

тышқынның сол жақ батырмасын басып тұру арқылы ұяшықтарды керекті жеріне ауыстыру қажет.

Егер ұяшықты мәтінмен көшіру керек болса, онда көшіру және орның ауыстыру үшін осындай операцияларды қолдануға болады. Бірақ орын ауыстыру кезінде тышқан батырмасымен бірге Ctrl батырмасында басу қажет.

Осылайша ұяшықтар аралығында орын ауыстырып, көшіруге болады, бірақ ерекшелеу қажет.

Кестеден, бағаннан, жолдан ұяшықтар өшіру.

Ұяшық мазмұның немесе ұяшық аралықтарын өшіру үшін:

белгілеу (белсенді ету) керек;

Delete батырмасын басып немесе Контекстік меню/Очистить-Содержимое командаларын орындау арқылы жүзеге асыруға болады.

Осылайша бағандар мен жолдар ұяшығындағы мәліметтерді өшіре аламыз, оларды алдымен белгілеу қажет.

Барлық кесте мазмұнында өшіруге болады, ол үшін кестені толығымен ерекшелеу керек. Оның жасаудың бірнеше жолдары бар:

1 жолы: Бірінші жол атауының үстінде және бірінші баған атауымен қатар солжақ жоғарыда орналасқан бос төртбұрышты тышқанмен басу арқылы.

2 жолы: Пернетақтадан бір уқытта Ctrl+A батырмалары арқылы белгілеп Delete пернесімен өшіру.

Маркер толтыру. Тышқан батырмасына назар аударының ол жуаң ақ түсті қасу белгісі түрінде болуы керек. Белгіленген ұяшықтын он жақ бұрышында орналасқан кішкентай қара төртбұрышты маркер толтыру деп атайды. Егер тышқан батырмасын апаратын болсақ онда қара түсті жінішке қосу түріне айналады. Енді тышқанмен Маркер толтыруды созып, мысалы, төменге, және жоғарыда жазылған ұяшықтан төмендегі керек ұяшықтарға созу арқылы көіруге болады. Маркер толтыру кестелерді тотыруда белгілі бір заңдылықтарға жүктеледі. Мысалы, белгілі бір сандық қатарларды өсу немесе кему ретімен тотыруға болады.Толтыру элементтері санмен қатар мәтінде бола алады. Ол үшін көршілес екі ұяшықты белгілеп, толтыру заңдылықтарына жүгіне отырып маркер толтырғышты керек бағытқа дейін созуымыз керек. Маркер толтырғыштың мүмкіндіктерін келесі тапсырмаларды орындай отырып түсінуге болады.

Жол, бағана, ұяшық өлшемдерін автоматты түрде толтыру.

Excel жол, баған, ұяшықтардың өлшемдерін автоматты түрде өзгертуге мүмкіндік бере отырып, оларда терілген мәтіндердін өлшемдеріне қарай өзгереді.

Мәтінді ұяшық өлшемімен теңестіру үшін:керекті мәтіні бар ұяшықты белгілеу керек;

Формат мәзірінен Ұяшық командасын орындап, пайда болған диалогтық терезеден Түзету закладкасын тандап, терезеде Автоподбор ширины ауыстырып қосқышын орнатыныз.

Кестеге шекара қою.

Кестеге шекара қою үшін келесілер орындалуы қажет:

Ұ яшық аралықтарын белгілеген кезде қысқа контур сызық түрінде, Главная-Шрифт командасын орындау арқылы; граница закладкасын тандау арқылы; сызықтар тобынан сызық түрін тандау арқылы; егер әр ұяшықтын шекарасы болғаның қаласаныз, онда айрықшалау тобында ішкі және сыртқа батырмаларың басу арқылы жүзеге асырылады.

Егер шекаралар кез келген жағынан керек болса, онда жеке айрықшалау тобында Жоғарыдан, Төменнен, Оннан, Солдан ауыстырып қосқышытары керек.

Ұяшықтарды біріктіру, ұяшықтың ішіндегі ақпаратты бөлу т.бб