Проблемы социальной психологии

Ауыл жастарының өмірге төзімділігінің көріну ерекшеліктері

Орындаған: Уахитова Г.К.

Жетекші: аға оқытушы Байтемирова Қ.Б.

Зерттеу мақсаты: ауыл жастарының өмірге төзімділігінің көріну ерекшеліктерін психодиагностикалық әдістемелер арқылы анықтау

Зерттеу обьектісі: ауыл жастарының өмірге төзімділігі.

Зерттеу пәні: өмірге төзімділіктің ерекшеліктері.

Зерттеу болжамы: ауыл жастарының өмірге төзімділігі жеке-тұлғалық ерекшеліктермен байланысты

Зерттеу міндеттері:

1. өмрге төзімділік түсінігі және оның құрылымын ашу;

2. ауыл жастарының өмірге төзімділігін ғылыми әдебиеттерден қарап, анықтау;

3. ауыл жастарының өмірге төзімділігінің көріну ерекшеліктерін анықтайтын әдістемелерді қарастыру;

4. ауыл жастарының өмірге төзімділігінің көріну ерекшеліктерінің эксперименталды зерттеу;

5. ауыл жастарының өмірге төзімділігінің көріну ерекшеліктерін зерттеуден алынған нәтижелерді статистикалық өңдеу

Зерттеу әдістемелері:

1. С.Маддидің ұсынған, Д.А. Ленотьевпен бейімделген «Өмірге тұрақтылық» сұрақтамасы;

2. Л.Н.Собчиктің «Тұлғаның жеке-типологиялық қасиеті» сұрақтамасы қолданылды;

3. «Өмірге тұрақтылық тұралы пікір» тақырыбында сұхбаттасу;

4. Р.С.Пателеевтің «Өзіндік қатынас» әдістемесі.

Эксперимент нәтижесін өңдеудің математикалық-статистикалық әдістері:

1) пайыздық үлесті табу;

2) контент-анализ;

3) орташа арифметикалық шаманы анықтау;

4) стьюдент-t критериі

Зерттеу базасы: Ұлан ауданыны, Тарғын ауылының 18-25 аралығындағы және 30-35 жас аралығындағы ауыл тұрғындары алынды. Жалпы саны 50 зерттелінуші.

Негізгі нәтижелері мен қорытынды

Сьюзен Кобейс и Сальваторе Маддимен енгізілген өмірге тұрақтылық түсінігі, теориялық және экзистенциалды психологияның тоғусуында болғанын көрсеткен.

Зерттеу нәтижесінде ауыл жастарының өмір тұрақтылығын көрсететін басты түсінікке мықты мінез-құлықты, мақсатқа жетушілікті, белсенділікті атап көрсетуге болады. Аяқ асты пайда болған мәселені шешу кезінде ауыл жастары ауа-райы сынды қабылдаса, ал ауыл ересектері қауымы тәжірибесі мол «үлкен» адамдар сынды қиындықтарды бұрынғы жинақталған тәжірибелеріне сүйене отырып шешуге тырысады. Бұл жерден өмір тұрақтылығының екі жағын көруімізге болады: психологиялық және іс-әрекеттік және оларды құрайтын: белсенділік, қиындықтарды шеше алу, тәуекелге бару, мықты мінез-құлық, мақсатқа жетушілік, бақылау.

Өмір тұрақтылығы көрсеткіштері өз-өзіне деген қарым-қатынастан туындайды: өзін-өзі бағалаушылық, көзге көрінетін өз-өзіне деген қарым-қатынас, ішкі қарама-қайшылық және өзін-өзі кінәлау. Өмір тұрақтылығы мен өз-өзіне деген қарым-қатынас үш топта әртүрлі көрсеткіштер, деңгейлер бойынша бақыланады. Бұл байланыстар демографиялық, әлеуметтік және мамандық бағыттары бойынша.

Өмір тұрақтылығы өз-өзін бақылау мен кез-келген жағдайдан шығу қасиеттерінің нәтижелерімен бағаланады. Жалпы деңгейде өмір тұрақтылығының жоспарлау, модельдеу, құрастырумен байланыстары студенттік кезден үлкен өмірге аяқ басқан сәтінен бастап көрінеді.

Барлық байланыстар жеткіншек кезден басталып, үлкен шақта анық көріне бастайды. Ересктерге қарағанда, ауыл жастарында – жеке-тұлғалық байланыстар аз болады (экстраверсия және интроверсия) және өз-өзіне деген қарым-қатынаспен (өз-өзін бағалау, ішкі қарама-қайшылық). Ал, ауыл ересектерінде бұл көрсеткіштер және деңгейлер бойынша, өмір тұрақтылығының өмірдің маңызын түсінумен байланысы жоқ екені анықталды.

Практикалық маңыздылығы

Бітіру жұмысы барысында алынған нәтижелерді ауыл психологтары немесе жастар ісімен айналысатын қызметкерлер өз жұмыстары барысында қосымша ақпарат көзі ретінде қолданыла алады.