Психолог-студенттердің жетістікке жету мотивациясы мен өзін-өзі реттеуінің өзара байланысын зерттеу

Орындағын: С.С.Кайырбаева

Жетекшісі: аға оқытушы Г.М. Берекбусунова

Зерттеу мақсаты: психолог-студенттердің жетістікке жету мотивациясы мен өзін-өзі реттеуінің өзара байланысын анықтау болып табылады.

Зерттеу объекті: өзін-өзі реттеудің әр түрлі сипаттамаларындағы жетістікке жету мотивациясы.

Зерттеу пәні: жетісттікке жету мотивциясы мен өзін-өзі реттеудің өзара байланысы.

Зерттеу болжамы: студенттердің жетістікке жету мотивациясы мен өзін-өзі реттеуі өзара статистикалық байланысты.

Зерттеу міндеттері:

1. зерттеу проблемасы бойынша психологиялық әдебиеттерге теоретикалық шолу жасау;

2. зерттеу проблемасының қазіргі күнгі жағдайы туралы талдау жасау және базалық ұғымдарды анықтау;

3. теоретикалық талдау арқылы жетістікке жету мотивациясы және өзін-өзі реттеу ұғымдарына анықтама беру;

4. психолог-студенттердегі жетістікке жету мотивациясы мен өзін-өзі реттеу деңгейлері арасындағы өзара байланыс ерекшеліктерін эмпирикалық зерттеу.

Зерттеу әдістер:

1. зерттеу проблемасы бойынша психологиялық-педагогикалық әдебиеттерге талдау;

2. психодиагностикалық әдістемелер;

3. эмпирикалық мәліметтерге сандық және сапалық талдау жасау.

Психодиагностикалық әдістемелер:

1. Ю.М. Орловтың «Жетістікке деген қажеттілік» әдістемесі;

2. А.Мехрабианның жетістікке жету мотивациясын өлшеуге арналған тест- сұрақтамасы (ТМД);

3) В.И. Моросанованың «Мінез-құлықты өзіндік реттеу стилі» атты сұрақтамасы;

4) А.В. Зверькова мен Е.В. Эйдманның «Еріктік өзін-өзі реттеуді зерттеу» тест-сұрақтамасы.

5) Пирсонның (r_xy) корреляциялық коэффициенті.

Зерттеу С.Аманжолов атындағы ШҚМУ–де жүргізілді. Зерттеуге психология мамандығының күндізгі оқыту түріндегі студенттер қатысты (1 және 4-курстар). Жалпы саны 20 адам.

Негізгі нәтижелер мен қорытынды

Берілген жұмысты жүзеге асыра отырып, біз айқын жетістікке жету мотивациясы және өзіндік реттелудің жалпы көрсеткіштері арасында байланыстың бар екеніне көз жеткіздік. Cонымен қатар, студенттердің курстан курсқа өту барысында бақылау тобы студенттерінің барлық дерлік көрсеткіштері жоғары курс студенттерінің көрсеткіштерінен жоғары екенін көреміз. 1 курс студенттерінің жаңа әлеуметтік ортаға келуі олардың өздерін жоғары мобилизациялық деңгейде ұйымдастыруына бағытталады. Сол себептен де көрсеткіштер деңгейі анағұрлым жоғары болды.

Зерттеу жұмысымыздың барысында біз, жетістік мотивациясы және өзіндік реттелудің жалпы деңгейі тура тәуелділікке ие екенін анықтадық. Бұл бізге жалпы ырықты реттелудің қалыптасуы жетістікке жету мотивациясының деңгейінің өзгеруіне тікелей әсер етеді деген қорытынды жасауға негіз болады.

Практикалық маңыздылығы

Біздің зерттеу жұмысымыздың нәтижелері студенттер мен психологтар, педагогтар мен ата-аналарға психологиялық кеңес беруде ұсынамыз.

Жоғарғы сынып оқушыларының өзін-өзі бағалау әрекетінің кәсіп таңдауға әсері

Орындаған: А.Калиева

Жетекшісі: аға оқытушы А.Б.Назбиева

Зерттеу мақсаты: жасөспірімдердің өзіндік бағалауының болашақ кәсіп таңдауға әсерін анықтау.

Зерттеу объектісі: жасөспірімдердің өзін-өзі бағалау әрекеті

Зерттеу пәні: жасөспірімдердің өзін-өзі бағалау әрекетітің деңгейінің ерекшеліктері.

Зерттеу болжамы: жоғарғы сынып оқушыларының өзіндік бағалауы болашақ кәсіп таңдауға әсерін тигізеді.

Зерттеу міндеттері:

1) өзін-өзі бағалау ұғымының педагогикалық психологиялық әдебиеттерде қарастырылуын талдау;

2) өзін-өзі бағалау, кәсіби анықталу түсінігінің мазмұнын ашу;

3) жеткіншектердің өзін-өзі бағалауына байланысты мәліметерді жинау;

4) жеткіншектердің қай кәсіп иесіне бейімділігі бар екенін анықтау;

5) өзін-өзі бағалауды анықтауға мүмкіндік беретін әдістер мен әдістемелерді қарастыру;

6) жеткіншектерінің өзін-өзі бағалауын эксперименталды зерттеу;

7) зерттеу нәтижелерін өңдеу.

Зерттеу әдістері:

1) С.А. Будассидің тұлғаның өзіндік бағалауын зерттеу әдістемесі;

2) Д.Холландтың «тұлғаның типтерін анықтау тесті» алынды;

3) Климовтың «Дифференциалды-диагностикалық сұрақтамасын»;

Эксперимент нәтижесін өңдеудің математикалық-статистикалық әдістері:

1) пайыздық үлесті табу;

2) орташа арифметикалық шаманы анықтау;

3) квадраттық ауытқуды табу;

4) Пирсон коэффициенті.

Зерттеу базасы: Шығыс Қазақстан облысы, Шемонаиха орта мектебі.

Негізгі нәтижелер мен қорытынды

Нәтижесінде Климовтың әдістемесі бойынша мамандық типтердің, Холландтың әдістемесіндегі типтерінің арасындағы байланысты таптық. Оны біз төмендегідей етіп, сәйкестендірдік: реалист-техника, зияткер-табиғат, әлеуметтік-адам, конвенционалды-белгілік жүйе, әртістік-шығармашылық. Біздің қосымша болжамымыз бойынша жоғарыда аталған типтер бір-біріне сәйкес келген жағдайда, өзіндік бағалау орташа деңгейде болады. Өйткені оқушылар өз мүмкіндіктерімен таңдаған мамандықтарының арасындағы байланысты түсіне алады. Ал өз мүмкіндіктерінен төмен мамандықтарды таңдаған кезде, өзіндік бағалау төмен деңгейде болады. Тек айырмашылық төмен деңгейдің адекватты емес және адекватты төмендігінде.

Егер жеткіншектер өз мүмкіндіктерінен жоғары талапты қажет ететін мамандықты таңдаса, онда өзіндік бағалаудың жоғарғы деңгейі туралы айтуға болады. Мұнда да айырмашылық оның адекватты және адекватты еместігінде. Ендеше біздің жеткіншектердің өзіндік бағалауының кәсіп таңдауға әсері бар деген болжамымыз дәлелденді.

Практикалық маңыздылығы

Сонымен өзіндік бағалауды адекватты ету үшін мектеп психолог-тарының еңбегі қажет. Өйткені дұрыс таңдалған мамандық адам өмірінің маңызды бөлігі. Дұрыс тұлға болу үшін мамандықтың алатын орны ерекше екендігі белгілі. Бұл мәселені мектеп психологтарына ұсынуға болады.