Ннннннннннннннн
Нарықтық белсенділік құны:дивидендтер өсу темпі.бір акцияның баланстық құны.акцияның пайдалылығы және дивидендтер.
Нарықтық шаруашылық жағдайында корпоративтік қаржының функциясы:Капитал, кіріс және ақша қорын қалыптастыру;Бақылау функциясы;Капитал, кіріс және ақша қорын пайдалану.
Негізгі емес қызметтен кіріс :акция бойынша дивиденд, облигация бойынша пайыздар;негізгі құралдарды сатудан кіріс;бағалы қағаздарды сатудан кіріс.
Негізгі құрал жабдықты қосымша бағалау сомасы мына шотта көрсетіледі:« Негізгі құрал жабдықты қосымша бағалаудан алынған қосымша төленбеген капитал » 541-шоттың кредиті;541 шоттың дебеті;«Есепті жылдың бөлінбеген кірісі» 561 – шоттың кредиті.
Негізгі құрал-жабдық объектісінің амортизациясын есептеу тәсілдері:сызықтық;мерзімдік;құнды өнім мөлшеріне есептен шығару.
Негізгі құрал-жабдықтың ұдайы жаңғыртуды қаржыландыратын қарыз көзіне:шетел инвесторлары кредит пен қарыз түрде беретін қаражат;облигациялық қарыз;банктің кредиті.
Негізгі құралдарды бағалау түрлері :бастапқы құн;эксплуатациялық құн;ағымдағы құн.
Негізгі құралдардың жіктелуі :Жұмыс істейтін , жұмыс істемейтін және сақтауда тұрған;Меншіктік және уақытша жалға алынған;Өндірістік және өндірістіе емес.
Негізгі емес қызметтен кіріс: негізгі құралдарды сатудан кіріс; акция бойынша дивиденд, облигация бойынша пайыздар; бағалы қағаздарды сатудан кіріс.
Негізгі емес қызметтің шығыстары:ұйым активін төлем үшін уақытша пайдалануға берумен байланысты шығыс;басқа ұйымның жарғылық капиталына қатысумен байланысты шығыс;өнімді сатумен, істен шығарумен және де өзгедей есептен шығарумен байланысты шығыс.
Негізгі капиталға кіретіндер:Негізгі құралдар;Ұзақ мерзімді қаржылық инвестиция;Материалды емес активтер.
Негізгі қаржы міндеттері:Жаңадан құрылған кәсіпорынның ақша ағынын теңдестіру;Жаңадан құрылған кәсіпорын капиталының құрылымын оңтайландыру;Бірлескен кәсіпорынның таза ақша ағынын қалыптастыру қарқынын арттыру.
Негізгі құрал жабдық обьектісінің амортизациясын есептеу тәсілдері:Сызықтық;Азаймалы қалдық;Құнды өнім мөлшерін есептен шығару.
Негізгі құралдар: Өзінің қасиеті мен түрін сақтайды; Ұзақ уақыт пайдаланылады; Өз құнын жаңа өнімге біртіндеп аударады.
Негізгі құралдар:Көлік тасымалдау құралдары;Өткізгіш тетіктер, құрылыс машиналары;Өндіріске арналған үйлер,ғимараттар.
Негізгі құралдар:Өткізгіш тетіктер, құрылыс машиналары;Көлік тасымалдау құралдары;Өндіріске арналған үйлер, ғимараттар.
Негізгі құралдарды бақылау түрлері:Ағымдағы құн*;Қалдық құн;Бастапқы құн*.
Негізгі құралдарды бағалау түрлері:қалдық құн;эксплуатациялық құн;жеделдетілген баға.
Негізгі құралдардың жіктелуі: Жұмыс істейтін, жұмыс істемейтін және сақтауда тұрған; Өндірістік және өндірістік емес; Меншіктік және уақытша жалға алынган.
Негізгі құрал-жабдықты сатып алуға, салуға және жасауға жұмсаған нақты шығындар:ұйымға мердігерлік құрылыс шарты және өзге де шарт бойынша жұмысты орындағаны үшін төленетін сома;ақпараттық және консультациялық қызмет көрсету үшін төленетін сома;жеткізушіге шартқа сәйкес төленетін сома
Негізгі құрал-жабдықтың ұдайы жаңғыртуды қаржыландыратын қарыз көзіне :Шетел инвесторлары кредит пен қарыз түрде беретін қаражат;Банктің кредиті;Облигациялық қарыз.
Негізгі қызметке байланысты алынатын сыйақы:Рента;Дивиденд;Гонорар.
Негізгі қызметтен алынған кіріс түрлері:Бағалы қағазды сатудан алынған кіріс;Материалды емес активті сатудан алынған кіріс;Негізгі құралды сатудан алынған кіріс.
Негізгі қызметтен кіріс қосады:орындалған жұмыс және көрсетілген қызметтен кіріс;құрылыс монтаж жұмыстарын тарату бойынша кіріс;өнімді таратудан кіріс.
Негізгі өндірістік құралдарды қалыпқа келтіру келесілер арқылы асырылады:Жөндеу;Реконструкциялау;Модернизациялау.
Негізгі өндірістік құралдарды қаржыландырудың меншік қайнар көздері:Республикалық бюджет және бюджеттен тыс қорлардан қайтарымсыз түрде берілетін құралдар;Акция эмиссиясынан алынған құралдар;Меншік қаржылық ресурстар және ішкішаруашылық резервтер.
Несие бойынша пайыздық ставканың шекті көлемін келесідей көрсеткіштер арқылы анықтайды:Ұлттық банктiң есептiк жалақысы, меншiктi капиталдың көздерi, пассивті баланстың ортақ сомасы.Қарыз капиталының сомасы, базистік шартта ұйымның таза табысы.Есеп айырысу кезіндегі таза пайда.
Несие келiсiмшарттарының шешiмi несиенің мақсатын тағайындауынан іске асады:Өнім өндіруге кеткен шығындарды несиелеу.Болашақ уақыттағы шығындарды несиелеу.Жөндеу жұмыстарын несиелеу.
Несиелендірудің негізгі қағидалары:жедел.қайтарымды.ақылы.
Несиелік келісімшартта келесі деректемелер міндетті түрде болуы тиіс:кредиттің сомасы мен мерзімі және пайыздық ставка;борышқордың дәл атауы мен реквизиттері;кредиттің кепілдік түрі.
Несиелік келісімшартта.............................қаралады:Пайыздық ставка.Несиенің экономикалық дәйектемесінің өндірісі.Несие берудің мақсаты, сомасы және тәртібі.
Несиелік қамтамасыз ету ретінде мыналар қолданылады:Қарыз алушы мүлкінің кепілдігі, заңды тұлғалардың кепілдігі.Ақшалай теңгелік немесе валюталық депозиттер, өтімді бағалы қағаздар.Қарыз алушының несиені өтемеу жауапкершілігін сақтандыру, банктің несиелік тәуекелді сақтандыруы.
Несиені пайызбен төлеудің келесідей әдістері қолданылады:Пайыз несиені беру кезінде төленеді.Несиені өтеу кезінде.Несие төлеу мерзімі бойы бірқалыпты жарналарды төлеу.
Несиенің пайыздық ставкасы бағалау үрдісі кезінде нақтылауды қажет етеді.
Ол болуы тиіс:ҚҚС соммасына көтерілген.Арнайы тәуекелді жабуға үлкейтілген белгілі несиелік келісімшарт.Салықтық ставканың төмендеуі.
ОООООООООООООО
Облигасиялық қарыздарды орналастырумен байланысты шығындар келесілерден құрылады:шығару және орналастыру бойынша қосымша шығындар;қаржылық делдалға(андеррайтерге)комисиондық сыйақы;пайыздан,облигация бойынша дисконттан.
Облигацилар құқықтары:акция бойынша дивидендтерді есептегенге дейін пайыздарды төлеу құқығы.оның айналымының мерзімі біткенде номиналды құнын қайтару құқығы.кепілдендірілген кіріс алуға құқық.
Облигация бойынша қарыз капиталының құны келесі көрсеткіштермен сипатталады:Облигация бойынша купондық пайыз ставкасы............................................-на салық ставкасы.Эмиссиондық шығындар деңгейінің эмиссия көлеміне арақатынасы.
Облигация шығару арқылы қарыз капиталын шығару акционерлік қоғамды келесідей артықшылықтармен қамтамасыз етеді:Облигациялардың эмиссиясы акционерлік қоғамды басқарумен бақылаудың жоғалуына алып келмейді.Облигациялар қор нарығында акциялармен салыстырғанда тұрақты.Облигациялар акциялармен салыстырғанда таралу аймағы кеңірек болады.
Облигациялардың эмиссиясының стандарттары және олардың пайызы келесі негiзгi кезеңдердi ерекшелейдi:Мемлекеттік облигацияларды шығару туралы эмитенттің пайыздық қолхаты.Эмитенттің негізгі құрылтайшылардың құрамы.Пайызды тіркеу туралы ақпараттың болуы, облигацияға қолхат.
Облигациялық дисконтпен жалға берген капиталдың бағасы келесі көресткіштер арқылы бейнеленеді:Облигациялық процентінен алынатын дисконттың орташа сомасы.Облигацияның номиналы.Шығарылған облигация тиімділігі.
Облигациялық қарыздарды орналастырумен байланысты шығындар келесілерден құрылады:Шығару және орналастыру бойынша қосымша шығындар;Қаржылық делдалға (андеррайтерге) комисиондық сыйақы;Пайыздан, облигация бойынша дисконттан.
Облигацияның дисконтпен байланысы бойынша қарыз капиталының құны келесі көрсеткіштермен сипатталады:Облигация бойынша дисконттық проценттің орташа сомасы.Облигацияның өзіндік құны.Шығарылған облигациялардың тиімділігі.
Операциялық бюджеттің құрамына жатады:Өндіріс бюджеті;Сату бюджеті;өндірістік запас бюджеті.
Операциялық қызмет:заңды тұлғалардың кіріс алатын негізгі қызметі;инвестициялық және қаржылық қызметіне жытпайтын өзге де қызмет;инвестициялық және қаржылық қызметіне жытпайтын өзге де қызмет пен заңды тұлғалардың кіріс алатын негізгі қызметі.
ӨӨӨӨӨӨӨӨӨӨӨӨӨӨ
Өзіндік құн бөлінеді:өндірістік;цехтық;сауда.
Өзіндік құнға кіреді:Қызметкерлердің жалақысына,материалдарға,шикізатқа кеткен шығындар.Өнімді өндіруге және өткізуге кеткен шығындар.Амортизациялық қатынастарға және әлеуметтік-сақтандыру қорына аударымдар.
Өзіндік құнды қалыптастыратын шығындар:Материалдық;Негізгі құралдар амортизациясы;Еңбек ақы төлеу.
Өзін-өзі қаржыландыру салық салынатын пайданың мөлшері заңды тәсілмен реттеуге мүмкіндік береді және :Қатысушылардың шаруашылық қоғамның жарғылық капиталын бағалау тәртібіне;материалдық емес активінің амортизациясын бағалау ережесіне;активті негізгі және айналым қаражатқа жатқызу шекарасының өзгеруіне.
Өндіріске және таратумен байланысты шығыстар:Амортизациялық аударымдар;Материалдық шығыстар;Еңбек ақы төлеу шығыстары.
Өндіріске кеткен шығындар жіктемесі экономикалық элементтер бойынша қолданады:Өндіріске кеткен шығындардың сметасын жасауға.Шығындардың рентабельділігін анықтауға.Көтерме бағаның бір тенгесіне кеткен шығындарды анықтауға кеткен шығындар.
Өндіріске кеткен шығындар мен өнімді өткізуге кеткен шығындардың сметасын жасаудың мақсаты неде:Өнімнің барлық өзіндік құнына кеткен шығындарды анықтау.Өнімнің өндірістік құнына кеткен шығындарды анықтау үшін.Өнімнің толық өзіндік құнына кеткен шығындарды анықтауға.
Өндірістік циклды сипаттайтын уақыт: өңделетін бұйым жұмыс орнында жатуы; бұйымның жаппай өндірісте кідіріс жағдайына запас түрінде болу уақыты; тікелей өңдеу процесі.
Өндірістің айналым қорларының элементтері:Болашақтағы мерзім шығындары;Өндіріс қалдықтары (запастар);Аяқталмаған өндіріс.
Өнім сату мөлшерінің оңтайлы өсу қарқынын есептеу нәтижесі:Өсу қарқыны ондық бөлшекпен көрсетілген;Өсу қарқыны пайызбен;Сату пайдалылығы коэффициентінен өнім өсімі қарқынының икемділігі.
Өнім(жұмыс) сату нәтижесі: Pp=Np-Cnp-Cnep; Np-Cnep-Cnp=Pp;Pp=Cnep-Np-Cnp.
Өнімді өндіруге кететін тікелей шығындарға жататын шығындар:Шикізаттар, негізгі материалдар.Қосымша материалдар, шалафабрикаттар,топтамалар.Негізгі өндірістік персоналдың жалақысы.
Өнімді өндіруге кеткен шығындардың қандай түрлері жанама шығындарға жатады:Құрал-саймандарды пайдалану мен оларды ұстаушы үшін шығындар.Цехтік шығындар.Басқа да эксплуатациялық шығындар.
Өнімді өндіруге кеткен шығындардың құнынан алып тасталады:Капитал салымдарына кеткен шығындар.Қайтарымды қоқыстар.Фирма ұжымының әлеуметтік дамуына кеткен шығындар.
Өнімді өндірудегі, өткізудегі өндіріс шығындарының құрамы немен байланысты:Өнеркәсіп саласына байланысты.Өндіріс ерекшеліктерінен.Кәсіпорын типінен.
Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау жүйесі :қайта бөлістік (процестік);тапсырыстық;нормативтік( стандарт- костинг).
Өнімнің өзіндік құны анықтайды:Шикізат пен материалдар шығынын.Қызметкерлердің жалақысына кеткен шығындарды және әлеуметтік-сақтандыру аударымдарын.Амортизациялық аударымдар.
Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау жүйесі:қайта бөлістік(процестік);тапсырыстық;нормативтік(стандарт-костинг).
Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялауға және шығындарды есепке алу әдістеріне жатады:Процесстік әдіс.Қайта түзету әдісі.Көрсетімді әдіс,инвентардық-индекстік әдіс.
Өнімнің өзіндік құнына «Еңбек ақы төлемі» бабының қандай элементтері кіреді:Нақты орындалған жұмысқа төленетін жалақы шығыны.Компенсация түрі ретіндегі төлемдер.Заңға сәйкес жұмыс істеген уақытына байланысты төлемдер.
Өнімнің өзіндік құнындағы өндірісті ұйымдастыруға және басқаруға кеткен шығындар –бұл:Жанама шығындар.Тұрақты шығындар.Бекітілген /пропорционалдық емес/ шығындар.
Өнімнің,көрсетілген қызметтің,жұмыстың өзіндік құнын төмендету жолдары:Тірі еңбек шығындарын азайту, негізгі қорларды қолдануды жақсарту.Шикізатты тиімді қолдану және ақау жіберуден болатын ысырапты қысқарту.Өндірісті басқаруға кеткен өнімді өткізу шығындарын қысқарту.
Өнімнің,қызметтің, жұмыстың өзіндік құнын жоспарлау әдістері:Кәсіпорынның оптылық бағасындағы өнімнің бір тенгесінің тиын өлшеміндегі белгіленген шығындар көлемі. Өнімнің бірлігін абсолюттік сомада.Өткен жылдың нақты деңгейіне қарағанда толық өзіндік құнды төмендету арқылы.
Өтімділік коэффициетттері:Толық өтімділік;Жалпы өтімділік ;Абсолюттті өтімділік.