
- •1. Аурудың алдын алу жөніндегі негізгі медициналық ғылым ретіндегі гигиена. Мақсаты, міндеттері, зерттейтін тақырыбы.
- •2. Гигиенаның басқа ғылымдармен байланысы. Гигиенаның бөлімдері. Гигиеналық зерттеулердің әдістері.
- •3. Санитарлық-эпидемиологиялық қызмет және оның халықтың денсаулығын сақтау мен нығайтудағы рөлі.
- •2. Гигиеналық білімдердің орта ғасырлардағы (б.Э.Д. VIxiVжж.) және феодализм мен өндірістік капитализмге өту кезеңіндегі (б.Э.Д. XV-XVIII жж.) дамуы.
- •5. Гигиенаның және санитарлық эпидемиологиялық қызметтің Қазақстан Республикасындағы дамуы.
- •5.1. Қазақтың халық медицинасы мен гигиенасы. Қазақстан аумағында бірінші дәрігерлердің пайда болуы.
- •5.2.Қазақстанда санитарлық-эпидемиологиялық қызметті ұйымдастыру және оның соғысқа дейінгі кезеңде дамуы.
- •5.4. 1946-1991 Жылдардағы санитарлық-эпидемиологиялық қызмет пен гигиена ғылымы.
- •1. Жалпы жағдайлар.
- •2. Нормалаудың бiрiншi кезектiлiгi .
- •3. Нормалау қағидалары.
- •5. Жеделдетiлген нормалау .
- •6. Гигиеналық болжау.
- •1. Ауа ортасының гигиеналық маңызы.
- •3. Ауа ортасының физикалық факторлары және олардың гигиеналық маңызы.
- •3.1. Ауаның температурасы, ылғалдылығы, қозғалу жылдамдығы және олардың гигиеналық маңызы.
- •3.2. Барометрлік қысым және оның гигиеналық маңызы.
- •3.3. Ауа ортасының электрлік жағдайы және оның гигиеналық маңызы.
- •4. Күн радиациясы және оның гигиеналық маңызы.
- •4.1. Күн сәулесінің сипатттамасы. Жарық климаты.
- •4.2. Күн радиациясының адам ағзасына әсері.
- •5. Ауаның табиғи химиялық құрамы және оның гигиеналық маңызы.
- •6. Атмосфералық ауа ластануының гигиеналық маңызы.
- •7. Атмосфералық ауаны қорғау жөніндегі шаралар
- •8. Климат және ауа райы. Адам ағзасына әсері. Акклиматизация мәселелері.
- •Гигиенасы
- •1. Су көздерінің жалпы сипаттамасы.
- •Жер шары гидросферасының әр түрлі бөліктеріндегі судың көлемі мен су алмасудың белсенділігі
- •2. Судың адам ағзасы үшін және оның өмір сүруін қамтамасыз етудегі рөлі
- •Дәнекер тіні
- •Бүйректер
- •Тіс эмалі
- •3. Адамның шаруашылық әрекеті нәтижесінде жер беті және жер асты сулардың ластануы.
- •Ластану деңгейіне байланысты су нысандарының гигиеналық жіктелуі (г.Н.Красовский бойынша)
- •4. Су сапасының адам денсаулығына әсері
- •5. Су факторымен байланысты аурулардың алдын алу
- •Мекендерді тазарту
- •1. Топырақ және топырақ түзуші факторлар.
- •2. Топырақтың гигиеналық маңызы
- •2.1. Топырақтың қасиеттері мен механикалық құрамының гигиеналық маңызы
- •2.2. Жұқпалы және паразиттік аурулардың таралуындағы топырақтың ролі.
- •Топырақ арқылы берілетін жұқпалы аурулар мен инвазиялар
- •2.3. Топырақтың табиғи химиялық құрамының гигиеналық маңызы
- •2.4. Топырақтың химиялық заттармен ластануының гигиеналық маңызы.
- •2.5. Топырақтың өздігінен тазарту үрдістері және олардың қалдықтарды залалсыздандырудағы рөлі
- •3. Топырақтың ластану дәрежесін гигиеналық бағалау. Топырақтың санитарлық жағдайының көрсеткіштері.
- •Топырақтың санитарлық жағдайының көрсеткіштері
- •Елді мекендер топырақтарының эпидемиялық қауіпсіздік көрсеткіштері
- •Топырақтағы бақылауға жататын ингредиенттер (ц.И. Бобовникова, с.Г. Малахов, э.П. Махонько бойынша)
- •4. Топырақты санитарлық қорғау
- •1. Урбанизацияның гигиеналық маңызы.
- •2. Қала құрылысы мен қалаларды сауықтырудың гигиеналық қағидалары. Елді мекендерді орналастыруға жер таңдау.
- •3. Қалалар мен ауылды елді мекендерді жоспарлауға қойылатын гигиеналық талаптар.
- •3.1. Қаланы жоспарлау және салу.
- •1. Тұрғын үй құрылысына жер учаскесін таңдау. Тұрғын үй ғимараттарының түрлері.
- •2. Тұрғын үйлердің ішкі жоспарлануы
- •Аз метражды (а) және толық метражды (в) пәтерлер ауданының жоғарғы шегі
- •3. Тұрғын үйлердің ішкі ортасын ұйымдастыру
- •3.1. Микроклимат жағдайлары.
- •Тұрғын үй бөлмелеріндегі микроклиматтың қолайлы параметрлері
- •7.1. Сүрет. Тұрғын үй бөлмелері терезелерінің дүниенің төрт бұрышына қарай
- •Жабық бөлмелердегі ауаны ластаушы көздері және негізгі ластайтын заттар
- •Тұрғын үй ғимараттарындағы ауа алмасу нормативтері
- •Жабық бөлмелердегі ауа тазалығының көрсеткіштері
- •Табиғи және жасанды жарықпен жарықтандыру кезіндегі тұрғын және қоғамдық үйлердегі жарық деңгейінің нормативтері
- •VIII- тарау. Тамақтану гигиенасы
- •1. Рационалды тамақтану туралы түсінік. Негізгі қағидалары.
- •2. Халықтың әр түрлі топтарына арналған тамақтық заттар мен энергияның физиологиялық қажеттілік нормалары.
- •Жұмысқа қабілетті халықты (ер адамдарды) дене жұмысына белсенділік коэффицентіне байланысты топтарға бөлу
- •Үлкен адамдарға арналған тағамдық заттар мен энергияның физиологиялық қажеттілік нормалары (бір күнге)
- •8.2. Кестенің жалғасы
- •8.2. Кестенің жалғасы
- •3. Тағамның құрам бөліктері. Тағамдық азықтардың тамақтық және биологиялық құндылығы түсінігі
- •4. Тамақтық заттардың биологиялық ролі. Қабылдау нормалары. Тамақтық заттардың көздері - азықтар.
- •Мұндағы: ақ-кез келген алмастырылмайтын амин қышқылы
- •Тағамдық азықтардың құрамындағы ақуыздары ( г/100г жеуге жарамды бөлігінде)
- •4.4. Минералды заттар.
- •Кейбір тағамдық азықтардағы микроэлементтердің мөлшері, мкг/100г
- •Микроэлементтерді қабылдаудың қауіпсіз деңгейі (тәулігі)
- •4.5. Дәрумендер.
- •Дәрумендер мен дәрумен тәрізді қосылыстардың жіктелуі
- •Кейбір тағамдық азықтардың құрамындағы с дәруменінің мөлшері
- •Тамақ өнімдері құрамындағы в1, в2, рр, в6, в12, және фолацинның мөлшері
- •5. Тамақтану режимі. Тоқтық сезімі және тағамның сіңімділігі.
- •6. Алиментарлық аурулар.
- •7. Азық-түліктердің тағамдық және биологиялық құндылығы. Адамда ауру дамуындағы ролі.
- •7.1. Ет және ет өнімдері.
- •7.5. Дәнді дақылдар мен бұршақ тұқымдастар.
- •Шығымына байланысты ұндардың шығымы
- •7.6. Көкөністер, жемістер, жидектер.
- •Көкөністер мен бақша дақылдарының дәрумендері
- •7.7. Тағамдарды консервілеу әдістері. Банкідегі консервілер.
- •8. Тағамдық азықтарды санитарлық-эпидемиологиялық сараптау.
- •9. Тамақтан уланулар
- •Тамақтан уланулардың жіктелуі.
- •10. Ұйымдастырылған ұжымдарда тамақпен қамтамасыз етудің ұйымдастырылуын медициналық бақылау.
- •10.1. Ұйымдастырылған ұжымдарда тамақпен қамтамасыз етудің ұйымдастырылуын медициналық бақылаудың негізгі бағыттары.
- •Биологиялық жас кезеңдеріне бөлу
- •Әлеуметтік жас кезеңдеріне бөлу
- •2. Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығы және оған себепші факторлар.
- •3. Балалардың дене дамуын зерттеу және бағалау әдістері.
- •Оқушылардың биологиялық даму деңгейінің көрсеткіштері.
- •Балалардың дене дамуын кешендік әдіспен бағалау сызбасы
- •Балалар мен жасөспірімдерді дене дамуының әр түрлі дәрежесіне байланысты аурулар дамуының қауіп–қатер топтары.
- •4. Секулярлық тренд және қазіргі кезеңдегі балалардың өсу және даму ерекшеліктері
- •5. Балалар мен жасөспірімдердің денсаулық жағдайын бағалау. Денсаулық топтары.
- •6. Күн тәртібі мен оқу–тәрбие үрдісінің гигиеналық негіздері.
- •6.2 Емшектегі және мектепке дейінгінің алдындағы (бөбектік) жастағы балалардың күн тәртібі.
- •6.3 Мектепке дейінгі жастағы балалардың күн тәртібі мен оқу–тәрбиелеу үрдісінің гигиеналық негіздері.
- •Мектепке дейінгі топтардағы (жылдың салқын кезеңі) балалардың күн тәртібінің әр түрлі құрамдас бөліктерінің ұзақтығы (сағат).
- •6.4 Балалардың мектепте оқуға функционалдық дайындығы.
- •6.5 Мектеп оқушыларының күн тәртібі мен оқу – тәрбие үрдісінің гигиеналық негіздері.
- •Мектеп жасындағы балалардың күн тәртібінің құрамдас бөліктері және ұзақтығы (сағат)
- •Жалпы білім беретін мектептердегі оқу жүктемелерінің нормалары.
- •9.2 Сурет. Пәндердің апталық қиындығының ең жақсы динамикасы.
- •7. Балалар мен жасөспірімдердің дене шынықтыру тәрбиесі.
- •7.1. Дене шынықтыру тәрбиесінің гигиеналық негізі ретіндегі қимыл белсенділігі. Дене шынықтыру тәрбиесінің қағидалары.
- •7.2 Мектепке дейінгі және жалпы білім беретін мекемелердегі дене шынықтыру тәрбиесін ұйымдастыру.
- •8. Балалар мекемелерінің орналастырылуына, жоспарлануына, жабдықталуына және балалардың күнделікті қолданатын заттарына қойылатын гигиеналық талаптар.
- •8.1. Мектепке дейінгі және жалпы білім беретін балалар мекемелерін орналастыруға қойылатын гигиеналық талаптар.
- •8.2. Мектепке дейінгі балалар мекемелерінің (мдм) жобалауға және жоспарлауға қойылатын гигиеналық талаптар.
- •8.3. Жалпы білім беретін мекемелерінің (жббм) жоспарлануына қойылатын гигиеналық талаптар.
- •8.4 Балалар мекемелерінің ішкі ортасын ұйымдастыруға қойылатын гигиеналық талаптар.
- •Мектеп алды кезеңіне дейінгі және мектепке дейінгі жастағы балаларға арналған үстелдер мен орындықтардың өлшемдері
- •Жалпы білім беретін мектептердің оқушыларына арналған үстелдер мен орындықтардың өлшемдері
- •8.6. Балалар ойыншықтарына, оқулықтарына және киіміне қойылатын гигиеналық талаптар.
- •9. Балаларды еңбекке тәрбиелеу және үйрету. Жасөспірімдерді мамандыққа бағыттау және мамандық түріне дәрігерлік кеңес беру.
- •9.2. Жасөспірімдерді мамандыққа бағыттау және мамандық түріне дәрігерлік кеңес беру.
- •1. Ауруханың жер телімін таңдауға және оны жоспарлауға қойылатын гигиеналық талаптар.
- •2. Аурухана құрылысы жүйелерінің гигиеналық сипаттамасы.
- •3. Аурухананың негізгі құрылымдық бөлімшелері. Стационардың негізгі функционалдық элементі ретіндегі -палата бөлімі.
- •3.2. Ауруханалардың емдеу-диагностикалық бөлімдері.
- •3.3. Стационардың негізгі функционалдық элементі ретіндегі -палата бөлімі.
- •2 Немесе одан артық төсектік палаталардың ауданы
- •Еам бөлмелеріндегі температураның және ауа алмасуының нормативтері.
- •Палата бөліміндегі жасанды жарықтың нормалары.
- •4. Аурухана ішілік инфекциялар және олардың алдын алу (жұқпалы аурулар бөлімі мысалында).
- •Аіи алдын алу шараларының кешені
- •5. Аурухананың мамандандырылған бөлімдерінің ішкі ортасының жоспарлануына және ұйымдастырылуына қойылатын гигиеналық талаптар.
- •5.2. Акушерлік бөлім.
- •5.3. Балалар бөлімі.
- •6. Ауруханалардағы қорғану режимін ұйымдастыру.
- •Өндірістік факторлар туралы түсінік. Кәсіптік зияндылықтар және адам денсаулығы. Еңбек жағдайының жіктелуі.
- •Өндірістік факторлардың қолайсыз әсерінің алдын алу.
- •Ой еңбегі мен дене еңбегінің гигиенасы
- •Өндірістік микроклимат, қолайсыз микроклиматтық жағдайларымен байланысты аурулардың алдын алу.
- •11.1 Кесте
- •Зиянды фактор ретіндегі, өндірістік шаңның қолайсыз әсерінің алдын алу.
- •Өндіріс жағдайындағы шу, инфрадыбыс, ультрадыбыс.
- •11.2 Кесте
- •Зиянды және қауіпті өндірістік фактор ретіндегі діріл.
- •Иондаушы емес электромагниттік сәулеленулер мен өрістер, олардың адам ағзасына әсері.
- •9. Өндірістік канцерогенді факторлар.
- •10. Өнеркәсіптік улар
- •10.3 Негізгі өнеркәсіптік улардан кәсіби уланулар және олардың алдын алу.
- •11. Компьютерлермен жұмыс істеу кезіндегі зиянды факторлар және олардың қолайсыз әсерінің алдын алу.
- •12. Медицина қызметкерлерінің еңбек гигиенасы.
- •13. Ауылшаруашылығы еңбек гигиенасының негізгі мәселелері.
- •14. Өндірістік жарақаттану және оның алды алу.
- •1. Иондаушы сәулеленулер және олардың сипаттамасы
- •2. Радиациялық гигиенаның пайда болуы мен дамуының негізгі алғы шарттары, оның бағыттары мен міндеттері
- •3. Радиациялық гигиенада қолданылатын негізгі атаулар, анықтамалар, түсініктер, өлшем бірліктер.
- •4. Адамға әсер ететін иондаушы сәулелену көздері.
- •4.1. Табиғи радиациялық фон (трф) туралы түсінік
- •4.2. Табиғи жағдайларда адамды сәулеленудің әсеріне ұшырататын көздері
- •Сурет 12.1. Адамның сәулелену көздерінің қазіргі заманғы классификациясы.
- •Тмд халқының негізгі сәулелену көздері және өлімге әкелетін қатерлі ісіктің жаңа түзілімдерінің пайда болу қауіптілігі (л.А.Ильин және басқалар, в.А.Книжников бойынша)
- •4.3. Иондаушы сәулеленудің адамға әсер ететін жасанды көздері
- •Иондаушы сәулеленудің жабық көздерінің қолданылуы
- •Кейбір медициналық процедуралар кезінде халық алатын шамамен алынған сіңірілген дозалары (Ушаков и.Б мәліметтері бойынша, 2004).
- •Сұйық және қатты белсенді қалдықтардың жіктелуі
- •4.4. Халықты иондаушы сәулеленуге ұшырататын қосымша көздер
- •5. Иондаушы сәулеленудің ағзаға әсері
- •5.1. Иондаушы радиацияның биологиялық нысандарға әсер ету механизмі туралы жалпы мәліметтер
- •5.2. Адамның иондаушы сәулеленуге ұшырауының биологиялық эффектілері және салдары.
- •Мүшелер мен тіндердің сындарлы мүшелердің топтарына бөлінуі
- •6. Халықтың радиациялық қауіпсіздігінің негіздері.
- •6.1. Иондаушы сәулеленулердің ашық және жабық көздерінің әсер етуі кезінде кәсіби топтағы адамдар мен халықты қорғау жөніндегі гигиеналық шаралар
- •Рентген сәулесінің рұқсат етілген экспозициялық дозасының қуаты
- •Иондаушы сәулеленудің ашық көздерімен істелетін жұмыс кластары (СанЕмН-2003)
- •Халықтың әр түрлі жас топтары үшін тыныс алатын ауаның жылдық көлемі
- •6.2. Дозиметрлік және радиометрлік бақылау
- •Заттардың жұмыс атқарылатын беттерінің, терінің, арнайы киімдердің және жеке басты қорғайтын заттардың белсенді ластануының рұқсат етілген деңгейлері. (бөлш/см2·мин)
- •XIII -тарау. Жеке бас гигиенасы
- •1. Тері және ауыз қуысының гигиенасы.
- •Мазмұны
3. Аурухананың негізгі құрылымдық бөлімшелері. Стационардың негізгі функционалдық элементі ретіндегі -палата бөлімі.
Аурухананың негізгі құрылымдық бөлімшелеріне жататындар:
Қабылдау бөлімі;
Стационардың мамандандырылған палаталық бөлімі;
Емдеу-диагностикалық бөлімдері: функционалдық диагностика, рентген-диагностикалық, физиотерапевтік, емдік физкультура, анестезиология және реанимация, операциялық блок;
Зертхана;
Патологиялық-анатомиялық бөлім;
Ас блогі;
Дезкамерасы бар кір жуатын бөлім;
Орталық стерильдеу бөлімі;
Дәріхана;
Әкімшілік-шаруашылық бөлімі және қосалқы бөлімшелер: медициналық техникаларды жөндейтін шеберханалар, гараж және көкөніс сақтайтын қойма және т.т.
3.1.Қабылдау бөлімі. Бұл бөлім ауруларды қарауға, диагнозын дәлелдеуге және аурудың ем алатын бөлімін анықтауға арналған. Осы жерде ауруы жұқпалы емес науқастарды санитарлық өңдеуден өткізеді және біріншілік медициналық құжаттарды толтырады. Қажет болған жағдайда, қабылдау бөлімінде бірінші медициналық көмек көрсетіледі. Көп төсекті ауруханалардың қабылдау бөлімінің құрамында реанимациялық палата болады және кішігірім диагностикалық бөлім ұйымдастырылады.
Орталық қабылдау бөлімі, әдетте, ең үлкен емдеу корпустың ауруханың аумағына көлік кіретін және транспорттық лифтке жақын жағында орналасады. Реанимациялық, рентгенологиялық және хирургиялық бөлімдерімен қолайлы байланыс болуы керек. Аурухана ішілік инфекцияны болдырмау үшін балалар, акушерлік, туберкулездік, жұқпалы және тері-венерологиялық бөлімдердің қабылдау бөлімшелері, бөлімдердің өзінің ішінде орналастырылады.
Қабылдау бөлімінің құрамында күту, тіркеу және анықтама, кезекші дәрігердің кабинеті, қарау бөлмесі, рентген кабинеті, зертхана, қызметкерлер мен науқастарға арналған дәретханалар қарастырылады. Бөлімді жоспарлау, науқастардың инфекцияны бір-бірінен айқас жұқтыру қаупін максималды төмендететін болуы тиіс.
3.2. Ауруханалардың емдеу-диагностикалық бөлімдері.
Емдеу-диагностикалық бөлімдеріне функционалдық диагностика, операциялық блок, анестезиология және реанимация бөлімі, рентген-диагностикалық бөлімі, қалпына келтіріп емдеу немесе реабилитация (физиотерапевтік) бөлімі кіреді.
Ауруханада төсек саны аз болса (400 төсектен кем), функционалдық диагностика бөлімі, емхана мен стационар үшін біреу болуы мүмкін. Төсек саны көп болған жағдайда, жеке екі бөлім жасайды: емханаға келушілер үшін және стационардағы ауруларды қабылдау үшін. Функционалдық диагностика бөлімінің құрамына тек диагностикалық мақсатта ғана емес, сонымен қатар, жеке жағдайларда ем жүргізуге арналған әр түрлі мамандандырылған кабинеттер кіреді. Бөлімде электрокардиография, эхокардиография, допплерэхокардиография, әр түрлі жерлерде орналасқан қан тамырларын, ішкі мүшелер мен бас миын ультрадыбыстық зерттеу, электроэнцефалография, спирография, асқазанға, ішекке, кеңірдегіне эндоскопиялық зерттеулер және басқалар жүргізіледі. Функционалдық диагностика бөлімі, ғимараттың немесе аурухана қабатының бөлек шетінде орналасады. Жеке кабинеттерді жүргізілетін зерттеулерге байланысты және гигиеналық талаптарға сәйкес орналастырады, жоспарлайды және жабдықтайды.
Рентген-диагностикалық бөлімнің құрамына орталық бөлім және кейбір бөлімдердегі (қабылдау, жұқпалы аурулар, туберкулездік, тері-венерологиялық) өз алдына бөлек рентген кабинеттері кіреді. Орталық бөлімшені, барлық қорғаныс шараларын сақтай отырып, аурухана қабаттарының бірінде орналастырады (XII тарау). Қызметкерлер мен науқастардың қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі осындай шаралар, рентген кабинеті орналастырылған жоғарыда атап өткен кабинеттерде де жүргізіледі.
Ірі ауруханаларда анестезиология және реанимация бөлімі екі бөлімшеден тұрады. Біреуі қабылдау бөлімінде, екіншісі операциялық блок пен емдеу-диагностикалық бөлімдеріне жақын жерде. Бөлімде реанимация залы, реанимация залының алдындағы бөлме, қарқынды емдеу палаталары, жедел анализ жасау зертханасы, емдеу және диагностикалық аппараттарға арналған бөлме болады. Бөлімді жоспарлауда және керек-жарақпен жабдықтауда, науқастардың жағдайын үнемі қадағалап тұру мүмкіншілігі, әрбір төсекке оттегі берілуі, әр палатаға арналған медицина қызметкерінің посты, әр төсектің қасына емдеу үрдісіне және реанимациялық шараларға қажетті жабдықтарды орналастыру мүмкіншілігі қарастырылады.
Емдеу-диагностикалық бөлімінің құрамына және операциялық блок кіреді. Операциялық блокты орналастыру, жоспарлау және жабдықтау, операциядан кейінгі асқынулардың алдын алу және аурухана ішілік инфекцияны болдырмауға бағытталған асептика талаптарын максималды түрде сақтауды қамтамасыз етуі керек. («Хирургиялық бөлім» тарауы).
Қалпына келтіріп-емдеу (физиотерапевтік) бөлімі, физиотерапевтік процедуралар, емдік физкультура, массаж жасауға арналған. Бөлімнің құрамында электрмен, жарықпен, сумен, микротолқынды және ультражоғары жиілікті толқынмен емдеу кабинеттері, ингаляция жүргізетін кабинет, жылу процедураларына, балшықпен емдеуге арналған және басқа да кабинеттер болады.
Клиникалық-диагностикалық зертханалар, ауруханалардың ең маңызды бөлімшелері болып табылады, өйткені қазіргі кезде сырқаттардың диагнозын анықтау зертханалық зерттеулер нәтижесіне байланысты. Зертханаларда қарапайым да зерттеулер және күрделі техникалар мен жабдықтарды, дәрігер зертханашылардың жоғары мамандығын қажет ететін, күрделі де, сезімтал зерттеулер жүргізіледі. Әрбір клиникалық-диагностикалық зертханалардың құрамында мамандандырылған бөлімшелері болады: қанды, нәжісті, зәрді, қақырықты, асқазан сөлін зерттеуге арналған клиникалық бөлімше, биохимиялық, микробиологиялық, цитологиялық т.б. бөлімшелер. Зертханаларды аурухананың жоғарғы қабатында, жеке бөлігінде орналастырады. Онда стационардағы немесе емханадағы аурулардан алынған анализдерді қабылдауға және тіркеуге арналған бөлмелер, анализ жасауға, фотометрия, анализаторларда жұмыс жүргізуге, препараттарды бояуға арналған бөлмелер болады. Микробиологиялық бөлімшесін зертхананың басқа бөлмелерінен оқшау орналастырады. Бұл бөлімшеде, міндетті түрде бактериологиялық зерттеулер жүргізетін бокстар, микробтардың қоректік ортасын қайнататын, жуатын бөлмелер және қызметкерлерге арналған душ кабиналары болуы керек. Бұл бөлімшедегі желдету және санитарлық тәртіп, инфекцияның басқа бөлімшелерге таралуының алдын алуы тиіс.