3.4.2. Pozostałe instytucje systemu oświaty

Obok szkół i przedszkoli, ważne miejsce w systemie oświatowym pełnią również inne jednostki. Poniżej omówiono krótko ich zadania.

Ochotnicze Hufce Pracy to państwowa jednostka budżetowa, która powstała w celu przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu i marginalizacji młodzieży poprzez prace związane z jej kształceniem i wychowaniem. Oferta OHP przeznaczona jest dla młodych ludzi do 25 roku życia. W ramach tych instytucji funkcjonują: Młodzieżowe Centra Kariery, Ośrodki Szkoleniowe oraz Mobilne Centra Informacji Zawodowej.

Biblioteki to instytucje społeczne przechowujące zbiory książek i innych materiałów źródłowych. Oprócz samych pozycji do czytania można tam znaleźć cenne katalogi, opisy, informacje bibliograficzne. Większość polskich bibliotek ma charakter mieszany: zbiory są udostępniane czytelnikom do domów (wypożyczalnie, biblioteki prezentacyjne), albo można korzystać z nich tylko wewnątrz (czytelnie). Wśród typów bibliotek wymienia się: biblioteki publiczne, szkolne, fachowe, naukowe, pedagogiczne i specjalne.

Domy kultury to instytucje o charakterze kulturalno – oświatowym. Prowadzą one zajęcia pozaszkolne, inicjatywy kulturalne, warsztaty dydaktyczne, przedstawienia, zabawy, wystawy, itp. Domy kultury tworzone są zwykle jako ośrodki: miejskie, wiejskie lub osiedlowe. Ważną rolę w tworzeniu i prowadzeniu domów kultury pełnią spółdzielnie mieszkaniowe.

Instytucjom zaangażowanym w organizację kształcenia ustawicznego poświęcony zostanie odrębny raport w ramach projektu „Badanie potrzeb powiatowych rynków pracy w perspektywie zatrudnienia i rozwoju zasobów ludzkich.”

5. Uwarunkowania demograficzne istotne dla sytuacji systemu oświatowego

O tendencjach demograficznym w naszym kraju decyduje w głównej mierze przyjęty u nas model społeczeństwa, charakterystyczny dla krajów osiągających coraz wyższy poziom rozwoju. Podobnie jak ma to miejsce w innych krajach europejskich, Polska zmierza do takiego stanu, w którym widoczne stanie się zmniejszanie liczby ludności. Prognozy demograficzne dla naszego kraju opracowywane są przez ekspertów polskich służb statystycznych oraz organizacji międzynarodowych, w tym Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Podstawowe wnioski z przeprowadzonych prognoz są następujące:

• liczba dzieci i młodzieży w wieku przedszkolnym i szkolnym będzie się zmniejszać, tendencja ta będzie mieć charakter stały;

• po wzroście, jaki notowano aż do 2004 roku, liczba młodzieży kandydującej do szkół wyższych od 2005 roku będzie znacząco maleć;

• zmniejszać się będzie średnia dzietność, coraz większą rolę odgrywać będzie model rodziny z jednym dzieckiem, zmniejszanie się liczby dzieci w gospodarstwie domowym będzie miało przełożenie między innymi na poziom wydatków na edukację.

Zmiany demograficzne wymuszać będą przesunięcia w strukturze popytu i podaży usług edukacyjnych. Konsekwencją zmniejszania się liczby dzieci będzie dalsza restrukturyzacja polskiego systemu szkół, zmniejszanie liczby uczniów w grupie oraz idące za tym – uściślenie związku nauczyciela z uczniem.