Powiat biłgorajski
Informacje o powiecie
Powiat biłgorajski położony jest w południowej części województwa lubelskiego, w sąsiedztwie Roztoczańskiego Parku Narodowego, przy ważnych szlakach drogowych: Warszawa - Lublin - Przemyśl - wschodnia granica Polski (Hrubieszów) - Rzeszów - Kraków, oraz kolejowych: na linii hutniczo-siarkowej łączącej kraje b. ZSRR z Górnym Śląskiem. Stolica powiatu – miasto Biłgoraj, ośrodek przemysłu dziewiarskiego, pozostał miastem ekologicznie czystym. Odgrywa on także rolę regionalnego centrum usług medycznych, ośrodka kulturalno-oświatowego, rekreacyjno-sportowego i handlowego dla skupionych wokół niego kilkunastu gmin: miejsko-wiejskich: Frampola, Józefowa, Tarnogrodu oraz wiejskich Aleksandrowa, Biłgoraja, Biszczy, Goraja, Księżpola, Łukowej, Obszy, Potoku Górnego, Tereszpola i Turobina.
Dane demograficzne
Powiat zamieszkiwany jest przez przeszło 100 tysięcy osób, przewagę liczebną mają kobiety. 60% mieszkańców powiatu znajduje się obecnie w wieku produkcyjnym.
Tabela 6: Dane demograficzne – powiat biłgorajski
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS
Wychowanie przedszkolne
W latach 2000-2005 liczba przedszkoli w powiecie biłgorajskim nie zmieniła się i wynosiła 10 placówek. 9 z nich miało i ma nadal status przedszkola podporządkowanego samorządowi gminnemu.
Liczba przedszkoli przypadająca na 1 tys. dzieci w wieku 3-6 lat w okresie 2000-2005 wzrosła z 2,54 do 3,08. Średnia liczba dzieci w jednej placówce przedszkolnej wyniosła w roku 2005 108 dzieci. Jest to wartość stosunkowo wysoka w przypadku powiatu z niewielkim udziałem czynnika miejskiego. W roku 2000 wskaźnik ten wynosił 106 dzieci.
Informacje o liczbie przedszkoli w latach 2000 i 2005 zawiera wykres.
Rysunek 26: Liczba przedszkoli w latach 2000 i 2005 w powiecie biłgorajskim
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Liczba miejsc udostępnionych w placówkach przedszkolnych w powiecie biłgorajskim wzrosła z 1.089 w roku 2000 do 1.178 w roku 2005. Jednocześnie zwiększyła się liczba dzieci w przedszkolach, jednakże wzrost ten był bardzo nieznaczny. W roku 2005 do przedszkoli chodziło 1.079 dzieci, w tym 422 sześciolatków.
Utworzenie nowych miejsc w przedszkolach nie spowodowało odpowiednio dużego zwiększenia się liczby przedszkolaków, w związku z czym obłożenie przedszkoli zmniejszyło się z 98 do 92%.
Wskaźniki udziału ilości dzieci chodzących do przedszkoli w ogóle dzieci w tej grupie wiekowej wzrosły w ostatnich latach, pozostają jednak poniżej średnich dla kraju. W roku 2005 wskaźnik dla ogółu przedszkolaków wyniósł 25%, natomiast bez uwzględniania sześciolatków – 20%.
Omawiane dane prezentuje wykres.
Rysunek 27: Wybrane dane o ilości dzieci uczęszczających do przedszkoli w powiecie biłgorajskim
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Szkoły podstawowe, gimnazjalne I ponadgimnazjalne
Na terenie powiatu biłgorajskiego zlokalizowanych jest 70 szkół podstawowych, 30 gimnazjów oraz 39 szkół ponadgimnazjalnych. We wszystkich tych placówkach w roku 2005 uczyło się przeszło 19 tys. uczniów.
Tabela 7: Szkolnictwo podstawowe i ponadpodstawowe w 2005 r.
Wyszczególnienie |
biłgorajski |
SZKOLNICTWO PODSTAWOWE |
|
Szkoły podstawowe ogółem |
70 |
Liczba uczniów |
7 887 |
SZKOLNICTWO GIMNAZJALNE |
|
Gimnazja ogółem |
30 |
Liczba uczniów |
4 953 |
SZKOLNICTWO ZASADNICZE ZAWODOWE |
|
Zasadnicze szkoły zawodowe ogółem |
5 |
Liczba uczniów |
792 |
SZKOLNICTWO ŚREDNIE ZAWODOWE I ARTYSTYCZNE |
|
Szkoły zawodowe i artystyczne ogółem |
21 |
Liczba uczniów |
2 923 |
SZKOLNICTWO OGÓLNOKSZTAŁCĄCE |
|
Licea ogólnokształcące ogółem |
13 |
Liczba uczniów |
2 749 |
w tym: |
|
Uczący się ogółem |
19 304 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS
W ostatnim pięcioleciu liczba szkół podstawowych w powiecie zmniejszyła się o 12 i w roku 2005 wyniosła 70. Zamykanie szkół dyktowane było względami ekonomicznymi oraz zmniejszeniem liczby klas i uczniów.
Średnia liczba dzieci w na ogół niewielkich szkołach wynosiła w 2005 roku 113.
Stosowne dane pokazane zostały na wykresie.
Rysunek 28: Liczba szkół podstawowych oraz uczniów w latach 2000 i 2005
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Analiza danych dotyczących szkół gimnazjalnych w powiecie biłgorajskim pozwala zauważyć, że istnieje tendencja wzrostowa związana z tworzeniem nowych szkół tego typu. W roku 2000 było ich tylko 19, dwa lata później 28, natomiast ich stan na rok 2005 to 30 szkół.
Liczba uczniów na jedną szkołę jest z kolei coraz mniejsza. Dla roku 2005 liczba ta to 165 osób, w 2002 roku – 184; natomiast w 2000 roku – w jednym gimnazjum uczyło się 188 uczniów.
W powiecie biłgorajskim w ostatnim roku w szkołach gimnazjalnych kształciło się 4,953 uczniów, dwa lata wcześniej – było to 5,54 uczniów, natomiast najmniejszą liczbę uczniów zanotowano w drugim roku funkcjonowania gimnazjów – 3,564 uczniów.
Powyższe zestawienie ilustruje następujący wykres.
Rysunek 29: Liczba gimnazjów w latach 2000, 2002 i 2005 oraz uczący się w nich
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
W roku 2000 w powiecie biłgorajskim istniały 22 średnie szkoły zawodowe, po 7 szkół: zasadniczych zawodowych i liceów ogólnokształcących oraz 3 szkoły policealne i pomaturalne. W roku 2005 powstały nowe licea ogólnokształcące – było ich 13 oraz nowe szkoły policealne i pomaturalne – było ich 9. Nieznacznie natomiast spadła liczba szkół zasadniczych zawodowych – w roku 2005 było ich 5.
Dane te obrazuje wykres.
Rysunek 30: Liczba szkół średnich w latach 2000 i 2005
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Tworzenie nowych liceów ogólnokształcących nie szło w parze z zachowaniem wysokiej liczby uczniów tych placówek. Średnia liczba uczniów w LO spadła bowiem w latach 2000-2005 z 892 do 211 na szkołę. W ujęciu bezwzględnym liczba uczących się w LO zmniejszyła się przeszło dwukrotnie.
Najwięcej osób w roku 2005 uczyło się w średnich szkołach zawodowych, natomiast szkoły zasadnicze przyciągają coraz mniej chętnych.
Rysunek 31: Liczba uczniów w szkołach średnich w latach 2000 i 2005
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS