С.Ж.АСПАНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНАЛЫҚ

УНИВЕРСИТЕТІ

патологиялық ФИЗИЛОГИЯ

бойынша сынамалық

тапсырмалар

Алматы

2007

С.Ж.АСПАНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ

МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ПАТОЛОГИЯЛЫҚ ФИЗИОЛОГИЯ БОЙЫНША СЫНАМАЛЫҚ

ТАПСЫРМАЛАР

Т.П.Ударцева және Н.Н.Рыспекованың редакциясымен

Қазақшаға аударған және редакциялаған М.Б.Байбөрі

Алматы

2007

Патологиялық физиология бойынша сынамалық тапсырмалар. М.ғ.д., профессор Т.П.Ударцева және м.ғ.к., доцент Н.Н.Рыспекованың редакциясымен. Қазақшаға аударған және редакциялаған М.Б.Байбөрі

Алматы: С.Ж.Аспандияров атындағы ҚазҰМУ, 2007. -........ с.

ISBN

Патологиялық физиология бойынша сынамалық тапсырмаларды С.Ж.Аспандияров атындағы Қазақ Ұлттық Медициналық Университетінің патологиялық физиология кафедрасының қызметкерлері жоғарғы оқу орындарының медициналық факультеттерінің студенттері үшін дайындады.

Авторлық ұжым: Ә.Н.Нұрмұхамбетов, Т.П.Ударцева, Ш.С.Қарынбаев,

Н.Н.Рыспекова, Н.М.Назаренко, Н.В.Жуйко,

А.А.Имамбаева, М.Б.Байбөрі, Б.Ж.Қасенов,

М.Қ.Балабекова, Д.А.Ахмедшина

Дәйектемешілер: М.ғ.д., профессор, С.Ж.Аспандияров атындағы ҚазҰМУ

патологиялық анатомия және сот медицинасы

кафедрасының меңгерушісі - С.И.Иржанов

М.ғ.д., Қазақстан Медициналық Университетінің қалыпты

және патологиялық физиология, биология курсымен бірге

кафедрасының профессоры - А.А.Мырзамадиева

С.Ж.Аспандияров атындағы Қазақ ҰМУ Орталық Әдістемелік

Кеңесімен ұсынылды

ISBN @ Авторлық ұжым, 2007

АЛҒЫ СӨЗ

ҚР Президентінің Қазақстан халқына Жолдауында білім беру үрдісінің сапасын жоғарылату қажеттілігі туралы айтылды. Оқыту мен білімді мең-геруді бақылаудың инновациялық әдістерін іздеу, дайындау және енгізу

ҚазҰМУ патологиялық физиология кафедрасының ұжымы үшін басты міндеттердің бірі болып табылады. Осы бағдардағы көпжылдық жұмыс кафедрада оқыту үрдісін қазақ, орыс және ағылшын тілінде тиімді ұйымдастыруға мүмкіндік берді.

Кафедрада оқыту үрдісін мүлтіксіз жетілдіру үшін оқытудың дәстүрлі әдістері де, сонымен қатар аралас-белсенді технологиялар да белсенді пайдаланылады. Сонау, 70-жылдардың ортасында кафедрада пәннің негізгі бөліктері бойынша оқыту үрдісіне қисынды-құрылымдық сызбалар, емтиханның жазбаша-ауызша және жазбаша түрлері дайындалды және енгізілді, оқыту үрдісіне білімді сынамалық тапсырмалар бойынша тексеру енгізіле бастады, ол, күрделілігі біртіндеп жоғарылаған сұрақтармен толыға бастады, бұл білімді бақылаудың сынамалық деңгейге жақындағаны туралы айтуға мүмкіндік берді. Кафедрада 4000 ға жуық қазақ және орыс тілінде сынама түрдегі тапсырмалар жинақталды. 1997 жылы кафедра ұжымы қазақ және орыс тілінде «Патофизиология бойынша білімді меңгеру және өзіндік тексеруге арналған сынамалар» деген кітәп басып шығарды. Кафедра тәжірибесі, пән бойынша студенттердің өзіндік дайындалуы және білімін тексерудің тиімді тәсілі, сынамалық тапсырмалар жүйесін пайдалану болып табылатынын көрсетті, бұл әсіресе студенттердің дәрісханадан тыс өзіндік жұмысын ұйымдастыру үшін аса маңызды.

Межелі және қорытынды бақылаудың маңызды бөлшегі ретінде, сынама-лық тапсырмалар жүйесін сабақтарда белсенді пайдалану, сынамалық тапсырмалар жүйесін жетілдірудің және оларды жаңадан басып шығарудың қажеттілігін анықтады.

Осы кітәпқа патологиялық физиологияның барлық бөлімдері бойынша 2000 ға жуық сынамалық тапсырмалар енгізілді, олар, студенттердің дәрісханадан тыс өзіндік жұмыстары енгізілген, біртектес (типтік) бағдарламаға сәйкес келеді. Бөлімдер бойынша сынамалық тапсырмалар саны оларды оқыту сағатына бара-бар анықталды. Әрбір тақырып бойынша сынамалық тапсырмалар мынадай қисынды бірізділікпен құрылды: алдымен түсінік, этиологиядан басталады, сонан соң, патогенездің негізгі тізбектері және қарастырылатын құбылыстардың салдарларымен аяқталады. Материалды қарастырудың осындай құрылымы оқытудың дидактикалық мақсаттарына толық сәйкес келеді, ал негізгі түйіндерді бөлек қарастыру студенттердің назарын аса маңызды мәселелерге аударады.

Сынамалық тапсырмалар жоғарғы оқу орындарының медициналық факультеттері студенттеріне арналған және оларды патологиялық физиология бойынша сабақтар, коллоквиумдар және емтиханға өзіндік дайындалу үшін пайдалануға болады.

Патофизиология пәні, міндеттері және тәсілдері

Жақша ішінде дұрыс жауаптардың саны көрсетілген.

1. Патологиялық физиология зерттейді (1)

A) ауру кезінде организмдегі құрылымдық өзгерістерді

B) дені сау адамның ағзалары мен жүйелерінің қызметін

C) адам және жануарлар организмінде зат алмасу үрдістерін

D) аурулар әйгіленімдерін

Е) жекелеген ауруларды емдеуді

F) аурулардың пайда болуы, дамуы, өтуі және аяқталуының жалпы

заңдылықтарын

2. Патологиялық физиологияның міндеттері (4)

A) жалпы этиология және патогенездің мәселелерін зерттеу

B) дәрігерлік көзқарасты қалыптастыру

С) жалпы дерттанудың теориялары мен ойтұжырымдарын құру

D) тәжірибелік емдеу тәсілдерін дайындау

Е) белгілі науқаста ауру өтуінің ерекшеліктерін зерттеу

3. Патологиялық физиологияның негізгі бөлімдері (3)

A) жүрек-қан тамырлары жүйесінің патофизиологиясы

B) ағзалар мен жүйелер патофизиологиясы

C) жалпы нозология

D) біртектес дерттік үрдістер

Е) зақымдануға организмнің жергілікті және жалпы әсерленісі

4. Патофизиологиядағы зерттеудің негізгі тәсілі (1)

A) зерттеуханалық жануарларға тәжірибе жасау

B) халықтың әлеуметтік сауалнамасының мәліметтерін алу

C) науқастарды клиникалық тексеру

D) аурушаңдық және өлім-жітімді статистикалық талдау

E) дені сау кісілердің қанын биохимиялық зерттеу

5. Медициналық-биологиялық зерттеулерде аса жиі пайдаланатын зерттеуханалық жануарлар (1)

A) егеуқұйрық

B) қоян

C) ит

D) тышқан

E) теңіз шошқасы

6. Тегі таза жануарлар (3)

A) жақын туыстық шағылыстыру арқылы (инбридинг) жасанды жолмен

шығарылған

B) табиғи көбейту жағдайында алынған

C) тектік ұқсастықтың жоғарғы дәрежесі бар

D) генотип бойынша айтарлықтай ерекшеленеді

E) сыртқы ортаның қолайсыз жайттарын аса сезімтал

7. Гнотобиоттар (3)

A) микроорганизмдері жоқ зерттеуханалық жануарлар

B) жатырды кесуі арқылы алынған

C) зарарсыздық жағдайларда ұсталынады

D) таза текті жануарлар

E) жақын туыстық шағылыстыру арқылы (инбридинг) жасанды жолмен

шығарылған

8. Тәжірибеде аллергия үлгісін алу үшін аса жиі пайдаланылатын жануарлар (1)

A) егеуқұйрық

B) теңіз шошқасы

C) құрбақа

D) ит

E) тышқан

9. Микроциркуляцияны әдетте тіндерінде зертейді (1)

A) егеуқұйрықтың

B) теңіз шошқасының

C) құрбақалардың

D) иттің

E) тышқанның

10. Зерттеуханалық жануарлармен жұмыс істеудің ұстанымдары (4)

A) жануарларды наркозсыз өлтіру

B) жануарларды бекітіп байлаудың арнайы тәсілдерін қолдану

C) зерттеу мақсаттарына байланысты зерттеуханалық жануарлардың

белгілі бір түрін пайдалану

D) эвтаназия (мейірбандық жолмен өлтіру)

E) ауыру туындататын айлалы әрекеттерде ауыруды басу

11. Патофизиологиялық тәжірибеде міндеттісі (1)

A) жануарларда адам ауруларын үлгілеу

B) қызметтік көрсеткіштерді зерттеу

C) морфологиялық көрсеткіштерді зерттеу

D) биохимиялық көрсеткіштерді зерттеу

E) аурудың клиникалық көріністерін зерттеу

12. Патофизиологиялық тәжірибені жүргізудің бірізділігі

A) алынған нәтижелерді статистикалық өңдеу 6

B) тәжірибенің мақсатын және міндетін анықтау 1

C) сәйкес үлгі және зерттеу тәсілдерін таңдау 2

D) зерттеу нәтижелерін талдау және қорытынды шыығару 7

E) дерттік үрдісті зерттеу 4

F) дерттік үрдісті немесе ауруды үлгілеу 3

G) тәжірибелік емдеу 5

13. Сәйкестікті тап:

Тәжірибелік үлгілер	Авторлар
Қантты диабет А Невроздар В Бүйрек гипертензиясы С D Қабыну F Стресс Е Аллергиялық әсерленістердің иммундық кешендік түрі G	А) Л.В.Соболев В) И.П.Павлов С) Гольдблатт D) Грольман Е) Г.Селье F) Конгейм G) Артюс

14. Ғалым Гольдблаттқа тиесілі (1)

А) фагоцитозды ашу

В) артериялық гипертензияның реноваскулалық үлгісін құру

С) артериялық гипертензияның орталықтық-ишемиялық үлгісін құру

D) өспе этиологиясында вирустар маңызын дәлелдеу

Е) эндогендік канцерогендерді ашу

15. Ғалымдар Ямагива и Ишикава (1)

А) фагоцитозды ашты

В) өспелер этиологиясында химиялық заттардың маңызын дәлелдеді

С) артериялық гипертензияның орталықтық-ишемиялық үлгісін құрды

D) өспе этиологиясында вирустар маңызын дәлелдеді

Е) эндогендік канцерогендерді ашты

16. Нобель сыйлығының иегері И.И.Мечников (1)

А) иммунитеттің фагоцитоздық теориясын құрды

В) өспелер этиологиясында химиялық заттардың маңызын дәлелдеді

С) артериялық гипертензияның орталықтық-ишемиялық үлгісін құрды

D) өспе этиологиясында вирустар маңызын дәлелдеді

Е) эндогендік канцерогендерді ашты

17. Нобель сыйлығының иегері Роусқа тиесілі (1)

А) фагоцитозды ашу

В) өспелер этиологиясында химиялық заттардың маңызын дәлелдеу

С) артериялық гипертензияның орталықтық-ишемиялық үлгісін құру

D) өспе этиологиясында вирустар маңызын дәлелдеу

Е) эндогендік канцерогендерді ашу

18. Қабынудың салыстырмалы дерттану тәсілінің негізін қалаушы (1)

А) И.П.Павлов

B) И.И.Мечников

C) К.Бернар

D) В.В.Пашутин

E) Броун-Секар

19. Клиникалық бақылаумен салысытырғанда жануарларға тәжірибе

жасаудың артықшылығы (5)

1. аурудың алғашқы кезеңін зерттеу

2. емделмеген ауру түрлерін зерттеу

3. тәжірибенің кез-келген кезеңінде ішкі ағзалардың морфологиялық өзгерістерін зерттеу

4. тәжірибелік емдеуді жүргізу

5. аурудың пайда болуында әлеуметтік жайттардың маңызын зерттеу

6. бақылаудың тиісті тобын таңдау

20. Жануарлардағы тәжірибеде зерттеу мүмкін болмайды (1)

A) аурудың алғашқы кезеңін

B) организмге жаңа дәрі-дәрмектердің әсерін

C) аурудың емделмеген түрін

D) аурудың тұлғалық белгілерін

E) ауру дамуына орта жағдайларының ықпалын

21. Жануарларда үлгілеу мүмкін емес (1)

A) шизофренияны

B) қантты диабетті

C) гастритті

D) невроздарды

E) сәулесоқ ауруын

22. Тәжірибелік тәсілді медицинада қолдануды шектейтін жайттар (4)

A) жануарлар және адам организмі құрылысындағы айырмашылықтар

B) жануарлар және адамда зат алмасу үрдістерінің айырмашылығы

C) адам және жануарлардың өмірі ұзақтығының әртүрлілігі

D) тәжірибелік жануарларда денсаулықтың бастапқы деңгейін

анықтаудың қиындығы

E) адамның әлеуметтік табиғаты

23. Кинетоздар – бұл (1)

A) еріксіз қозғалыстар

B) аз қозғалысты өмір сүру

C) қозғалыс ауруы (теңіз ауруы, ауалық ауру)

D) невроз

E) кереңдік

24. Кинетоздардың себебі болып, организмге тигізетін әсері табылады (1)

1. ұзақ, өзгеретін үдеудің

2. салмақсыздық

3. иондайтын радиацияның

4. төмен температураның

5. жағымсыз эмоциялардың

25. Кинетоздардың көріністері (5)

1. қаңқа бұлшықеттері межеқуатының өзгерістері

2. лоқсу, құсу, тершеңдік

3. сүйектердің кәлцийсізденуі

4. бас айналу

5. ұйқышылдық

6. жүріс сенімсіздігі

26. Тәжірибеде кинетоздарды үлгілеуге болады (1)

A) Комовский құралында

B) жануарларды бекітіп байлайтын станокты қолдану арқылы

C) қол центрифугасын пайдалану арқылы

D) жануарларды термостатта орналастыру арқылы

E) клиникалық өлімді туындатып, сонан соң жануарларды қайта тірілту

арқылы

27. Кинетоздар патогенезінде маңызы бар (4)

A) үдеудің вестибулярлық құралға әсерінің

B) парасимпатикалық жүйке жүйесінің межеқуаты жоғарылауының

C) мыйшыққа афференттік серпіндердің ретсіз түсуінің

D) денеге қатысты артық жүктеме бадары бағытталуының

E) талдағыштардың өзара әрекеттесуі бұзылуының