2. Ғаламдық маркетинг ортасы.

Халықаралық маркетинг ортасының келесідей элементтерін бөліп көрсетеді: экономикалық, саяси-құқықтық және мәдени орта. Халықаралық маркетинг ортасы халықаралық сауда жүйесімен анықталады.

Халықаралық сауда жүйесі. Басқа елде өткізуді ұйымдастыру кезінде фирма түрлі саудалық шектеулерге қақтығысуы мүмкін. Ең көп тараған шектеу – кедендік тариф, ол салықпен көрінеді, және шетелдік үкімет оның еліне кіретін тауарларға салық салады. Белгілі бір тауар категорияларына квота белгіленуі мүмкін. Квота – елге кіргізілетін тауарларды шектеуші сандық шама. Сонымен қатар, көптеген мемлекеттер оның мүшелері арасында қосымша төлем ақысыз сауданы қамтамасыз ететін экономикалық қауымдастықтар құрды.

Экономикалық орта. Елдің экспорттық нарық ретіндегі тартымдылығы екі сипаттамамен анықталады – шаруашылық құрылымы және пайданы бөлу сипатымен. Шаруашылық құрылымның төрт түрі белгілі.

Экономикасы натуралды шаруашылық типіндегі елдер, халықтың көпшілігі ауылшаруашылық өндірісінің қарапайым түрлерімен айналысады. Аграрлық өнімдердің үлкен бөлігін өндірушілердің өздері тұтынады, ал олардың қалдығы қарапайым тауарлар мен қызметтерге тікелей айырбасталады.

Елдер – шикізатты экспорттаушылар табиғи ресурстардың жекелей түрлеріне бай және олардың экономикасы көптауарлы сипатқа ие. Жабдықтардың көп бөлігін олар шикізатты экспорттаудан алады. Мұндай елдерге, мысалы, мұнайды экспорттаушы Сауд Арабияны жатқызуға болады.

Өндірістік дамушы елдер, олардың өңдеуші өндірісі жалпы ұлттық өнімнің 10-20% өндіреді (Үндістан, Бразилия).

Өндірістік дамыған елдер тауарлар мен қызметтерді экспорттаушы және импорттаушылардың неізгілері болып табылады.

Елдегі пайданы бөлу сипаты нарықтық сұранысқа ықпалын тигізеді. Пайданы бөлу сипаты бойынша елдерді бес түрге бөледі: 1) отбасылық табыстың ең төменгі деңгейлі елдері; 2) отбасылық табысы артықшылықты төмен деңгейлі елдер; 3) отбасылық табысы өте төмен және өте жоғары деңгейлі елдер, 4) отбасылық табысты төмен, орта және жоғары деңгейлі елдер; 5) отбасылық табысы артықшылықты орта деңгейлі елдер.

Саяси-құқықтық орта. Елдер өздерінің саяси-құқықтық ортасымен бір-бірінен ерекшеленеді. Шетелдік серіктесті таңдау туралы шешім қабылдауда фирма келесідей факторларды ескеруі қажет.

Шетелдік сатылымдар қатынасы. Кейбір елдер мұндай сатылымдарға жағымды қарайды және оларды көтермелейді, ал басқалары – керісінше (Мексика).

Валюталық шектеулер. Кейде үкіметтер тыйым салады немесе елдегі валюталық операцияларға шектеулер қояды. Сатушы көбінесе өз елінде қолданылатын валютадан пайда алуға ұмтылады. Бұл мүмкін емес болған жағдайда сатушы көптеген қиындықтарға ұшырайды. Валюталық шектеулермен қатар шетел нарығындағы сатушы үшін жоғары тәуекел валюта курстары айырбасының тұрақсыздығымен байланысты.

Мемлекеттік аппарат. Шетелдік компанияларға қабылдайтын мемлекет тарапынан көмек жүйесінің тиімділік деңгейі, тиімді кедендік қызмет, нарықтық ақпараттың жеткіліктілігі және кәсіпкерлік қызметке жағымды әсер етуші шарттар маңызды факторлар болып табылады.

Мәдени орта. Әрбір мемлекетте өзіндік дәстүрлері, салттары, ережелері, тыйым салулары болады. Сатушы шетелдік тұтынушының түрлі тауарларды қалай қабылдайтыны және оны қалай қолданатыны туралы ақпараттанып алуы қажет. Тұтынушылық нарық ұсынатын күтпеген сыйлар үйретушілік сипатқа ие. Мысалы, кеңінен тараған қауесеттерге қарамастан итальяндықтарға қарағанда, макаронды немістер мен француздар көбірек тұтынады.