Паскаль тілінің негізгі операторлары

Жұмыстың мақсаты: Паскаль тілінің негізгі операторларының қолданып,

қарапайым программа құра білу және құрылған программаны ДК-ға енгізуді,

орындауға жіберуді үйрету.

Тапсырма 1

Шарттарды қарастыра отырып, төмендегі тапсырмаларды орындап, нәтижесін ДЭЕМ-де алу. Әрбір оператордың жұмысына көңіл аудара отырып, төменде көрсетілген программаның нәтижесін алу:

PROGRAM PRIM (INPUT, OUTPUT);

VAR A,B,P,S: REAL;

BEGIN

READ (A,B);

P:=SQRT (A*B);

S:=(A+B)/2;

WRITELN ('P=',P);

WRITELN ('S=',S)

END.

Тапсырма 2

- Программа дұрыс құрылған ба? Қатені дұрыста.

PROGRAM PR2 (INPUT, OUTPUT);

VAR X: REAL;

BEGIN

X:=Y/A

END.

- Меншіктеу операторының жазылуында қандай қате жіберілді. Қатені

дұрыста.

PROGRAM PR3 (INPUT, OUTPUT);

VAR A,B : REAL;

BEGIN

READ (A);

SIN(B):=A

END.

Бақылау сұрақтары:

1. Паскаль тілінін негізгі операторларын көрсету.

2. Қандай сөздер қызметші сөздер деп аталады?

3. Программалаудыґ негізгі құрылымы қандай ?

4. Енгізу-шығару процедуралары қалай жүргізіледі ?

5. Сызықтық операторды қандай операторлар орындайды ?

№23 зертханалық жұмыс

Тармақталған алгоритмдер. Шартты, құрама және цикл операторлары

Жұмыстың мақсаты: Таңдау, шартты, құрама және цикл операторларын пайдаланып, тармақталған программаны құру дағдыларын үйрену, құрылған

тармақталған программаларды ДЭЕМ-да енгізіп үйрену.

Тапсырмалар

1-мысал: Шарттарды тексере отырып, төмендегі тапсырмаларды орындап,

ДЭЕМ-де нәтижелерін алу.

1. Қандай процесс жүргізілгеніне және әрбір оператордың жұмысына көңіл бөлу керек.

PROGRAM BICH (INPUT, OUTPUT);

VAR X,Y: REAL;

BEGIN

READ (X);

IF X>0 THEN Y:=LN(X)

ELSE Y:=COS(X);

WRITE ('Y=',Y);

END.

2-мысал. Төмендегі программаның орындалу барысында қандай нәтиже алынады?

PROGRAM UROK (INPUT, OUTPUT);

VAR N: INTEGER;

BEGIN

READ (N);

CASE _ N OF (* нач. опер. выб. *)

1: WRITE LN ('МАТЕМАТИКА');

2: WRITE LN ('ИНФОРМАТИКА');

3: WRITE LN ('ФИЗИКА');

4: WRITE LN ('ИСТОРИЯ');

5: WRITE LN ('[BVBZ');

END;

ЕND.

3-мысал. 1- ден n-ге дейінгі барлық натурал сандардың қосындысын

есептейтін программа құрыңыз.

program есеп3_1;

var i,n,s:integer;

Begin

writeln(' n натурал санын енгізіңіз'); readln(n);

s:=0;

for i:=1 to n do

s:=s+i;

writeln('1-ден n-ге дейінгі қосынды ',n,' = ',s);

End.

Берілген циклде i айнымалысы автоматты түрде 1 ден n ге дейін қадам 1 ге

өзгеріп отырады. Сондықтан s айнымалысына i қосылып отырады, басында 1-ге тең, сонан соң 2-ге,3-ке тағы сол сияқты n-ге дейін есептеледі, s айнымалысына сәйкес 1, 3, 6, 10, 15 ….…мәндері қабылданады.

4-мысал. S=1 - 1/2 + 1/3 - 1/4 + 1/5-........±1/n тізбегін есептейтін программа

құрыңыз. Мұндағы n натурал сан.

program zadacha3_2;

var i,n,a:integer;

s:real;

Begin

writeln('n енгізіңіз');

readln(n);

s:=1;a:=1;

for i:=2 to n do

begin

a:=(-1)*a;

s:=s+a/i;

end;

writeln('Қатар қосындысы S= ',s);

End.

5-мысал. Натурал төрт таңбалы сандар санын анықтаңыз, сандардың

қосындысы берілген N тең.

program есеп3_3;

var с1,с2,с3,i,n,kol:integer;

Begin

writeln(' n енгізіңіз');

readln(n);

kol:=0;

for i:=100 to 999 do

begin

c1:=i div 100;

c2:=(i div 10) mod 10;

c3:=i mod 100;

if c1+c2+c3=n then kol:=kol+1;

end;

writeln('Мұндай сандардың саны = ',kol);

End.

Бақылау сұрақтары:

1. Шартты оператордың жазылу структурасы қандай?

2. Шартты оператордың қандай түрлері бар?

3. ПАСКАЛЬ тілінде құрама шарттар қалай жазылады?

4.Таңдау операторының жазылу структурасы қандай және

ол қалай жұмыс жасайды?

5.Тармақталу процесін қандай операторлар көрсетеді?

№ 28 зертханалық жұмыс