Дискуссия тақырыбы : «Экономикалық мектептер және қазіргі кездегі экономикалық теория»

Дискуссияның мақсаты:

• негізгі теориялармен және экономикалық мектептердің өкілдерімен танысу.

• экономикалық мектептердің айырмашылығын анықтау,осы мектептердің және қазіргі кездегі экономикалық теорияның өзара байланысытылығын анықтау.

Дискуссияны жүргізу тәртібі:

Топ экономикалық мектептерге байланысты бірнеше топшаға бөлінеді. Әрбір топша алдын-ала бір мектеп туралы ақпарат жинап келеді. Олар экономикалық мектептердің өкілдерін, зерттеу обьектісін және негізгі бағыттарын қарастыру керек. Ойының процессінде студенттер қандай экономикалық мектеп қазіргі кездегі экономикаға көзқарастары сай келетінін дәлелдеуі керек.

Сабақтың аяғында оқытушы қай топша осы тапсырманы дұрыс орындап шыққанын анықтайды.

2-тақырып. Қоғамдық өндірісті ұйымдастырудың экономикалық негіздері

Сабақтың мақсаты: экономиканың негізгі түсініктерін, ұғымдарын жалпы түрде қарастыру арқылы, оның әрүрлі жүйелерде қалай ұйымдастырылатыңдығын, негізгі принциперін жан-жақты қарастыру болып табылады. Экономикалық жүйені және оның түрлерін талқылау арқылы экономикалық дамудың қазіргі үлгілерін түсіну керек, әсіресе Қазақстандағы қалыптасқан нарықтық жүйенің ерекшеліктерін меңгеру. Экономикалық жүйелердің жіктеу өлшемдері арқылы олардың әртүрлі болатындығын түсіну керек

Талдау сұрақтары:

1. Қоғамдық өндіріс. Өндіріс. Бөлу. Айырбас. Тұтыну. Адам және оның шаруашылық іс-әрекеті.

2. Маслоудың «қажеттліктер пирамидасын» пайдалану арқылы «қажеттіліктер» түсінігін талдаңыз. Неліктен адамдардың қажеттіліктері шексіз болады?

3. Экономикалық ресурстар. Өндіріс факторлары. Экономиканың негізгі сұрақтары. Өндіріс ресурстарының шектеулілігі мен экономикалық таңдау. Тиімділік түсінігі. Өндіріс мүмкіншіліктерінің қисығы.

4. Өндірісті экономикалық ұйымдастырудың негізгі принциптері (рационалдылық, шектілік, максималды пайда). Өндірісті экономикалық ұйымдастырудың мазмұны және түрлері.

5. Экономикалық жүйенiң мәнi, өлшемдері және түрлері және негізгі белгілері

6. Экономикалық дамудың қазiргi заманғы модельдерi. Әлеуметтiк бағытталған рыноктық экономика концепциясы.

7. Экономикалық жүйелерді жіктеу өлшемі. Нарықтық жүйенің қазіргі кезеңдегі модельдері.

8. Экономиканың түрлі типтеріндегі мемлекеттің ролі.

Қайталау сұрақтары:

1. Қажеттіліктері мен тілектерін қанағаттандыру үшін экономикалық субъектілер өздерінің шектеулі мүмкіндіктерін қалай таңдап, қалай пайдаланады?

2. Экономикадағы адамның ролі туралы атақты экономист ғалымдардың қандай көзқарастары бар?

3. Экономикалық ресурстарға / қорларға/ нелер жатады?

4. Әр түрлі экономикалық жүйелерде таңдау проблемасы қалай шешіледі?

5. Барлық қажетті тауарлар қай экономикалық жүйеде молырақ өндіріледі?

6. Өндіріс экономикалық тиімділікте деп қандай жағдайда айтылады.

3-тақырып: Меншік қатынастары және олардың экономикадағы орны

Сабақтың мақсаты : Қоғамда меншік формаларының көп түрлі болуының заңды қажеттілігін түсіну. Меншік категориясын жан-жақты талдауға тырысу керек, әсіресе жеке меншіктің нарықтық шаруашылықтағы орны мен рөлін терең түсіну қажет. Сонымен қатар, нарықтық экономиканың қазақстандық моделінің қалыптасуының негізгі кезеңдері мен оның ерекшеліктерін қарастыру.

Талдауға арналған сұрақтар:

1. Меншіктің түрлері және шаруашылық жүргізудің формалары

2. Меншік теориясы. Меншік экономикалық және құқықтық категория ретінде;

3. Нарықтық экономиканың қазақстандық моделінің қалыптасуының негізгі кезеңдері және оның ерекшеліктері;

4. Қазақстанда жеке меншік институтының қалыптасуы мен дамуының мәселелері.

Категориялар бойынша сұрау. Студенттерге төмендегі

негізгі экономикалық категориялар бойынша анықтама беру керек.

Экономика; Өндiрiс; Ресурстардың сиректiгi;

Өндiрiс факторлары; Қажеттiлiктер; Игiлiктер; Байлық;

Айырбас; Қайта бөлу; Тұтыну; Өндiрiстiк мүмкiндiктер қисығы.

4-тақырып. Экономикалық жүйелердің негізгі үлгілері

Қайталауға арналған сұрақтар

1. Экономикалық жүйе дегеніміз не?

2. Негізгі экономикалық проблемаларды атаңыз?

3. Әртүрлі экономикалық жүйелерде таңдау проблемасы қалай шешілуде?

4. Дәстүрлі жүйе дегеніміз не?

5. Әкімшіл-әміршіл жүйенің ерекшеліктері қандай?

6. Нарықтық экономиканың мәні неде? Неліктен Қазақстан нарықтық экономикаға бет бұрды?

7. Нарықтық экономикаға өтумен байланысты қандай реформалар жүзеге асырылды?

5-тақырып. Нарықтық шаруашылықтың қалыптасу алғы шарттары. Тауар-ақша қатынастары

Семинар жүргізу жоспары:

Семинар сабағы «дөңгелек үстел» түрінде жүргізіледі. Студенттік топ санына байланысты 3-тен 6-ға дейін шағын топтарға бөлінеді. Әр топ 1-2 сұрақты дайындайды және басқа бір топтың жауаптарына оппонент болады. Ал арнайы құрылған топ қорытынды жасап, әр топтың жауаптарына баға береді. Ал 5-ші сұрақ бойынша СӨЖ-да берілген мысалдарды келтіре отырып, әр топ өздерінің жауаптарын беру керек.

Талдау сұрақтары:

1. Еркін бәсекелік шаруашылығы және ұйымдастырылған нарық. Тауар айырбасы. Еңбек құн теориясы тауардың қасиеттері туралы.

2. Субъективті бағалау теориясы салыстырмалы құндылық негізінде тауар айырбасы туралы. Шекті құндылық ұғымы.

3. Тауар, оның қасиеттері және функционалдық формалары.

4. Тауарлар мен қызметтер құндарының қалыптасуы туралы балама теориялар.

5. Ақша-тауарлық қатынастардың дамыған формасы. Ақшаның қызметтері. Ақша жүйелері.

6. Тауарлық өндірістің экономикалқ заңдары. Бағалар мен тарифтер.

Қайталау сұрақтары:

1. Тауар, оның қасиеттері және функционалдық формалары;

2. Тауарлар мен қызметтер құндарының қалыптасуы туралы балама теориялар;

3. Ақша-тауарлық қатынастардың дамыған формасы.

4. Ақшаның қызметтері. Ақша жүйелері;

5. Тауарлық өндірістің экономикалық заңдары. Бағалар мен тарифтер.

6-тақырып. Жетілген және жетілмеген бәсеке жағдайындағы нарықтық құрылымдар және олардың қызметтері