Тақырып 5. Шикізат, материалдық және отын-энергетикалық ресурстар

Тапсырма №5. Шикізат, материалды үнемдеу стратегиясын қалыптастыру.

Тапсырманы орындау бойынша әдістемелік нұсқау

Нарық жағдайында кәсіпорынның қосалқы цехтары мен өндірістерінің жұмысы сыртқы факторларға да байланысты болады.Оларды келесідегі топтарға біріктіруге болады:

• Әлемдік нарықтың және ішкі нарықтағы жағдайдың өзгеруімен байланысты;

• Мемлекет ішінде немесе глобалды масштабтағы саяси жағдайдың өзгеруімен байланысты;

• инфляциялық процестермен байланысты.

Мемлекеттің қызметімен байланысты.

Факторлар тікелей және жанама әсер етуші факторлар.

Тікелей сырттан әсер етуші факторларға ең алдымен мемлекеттің кәсіпорынның қызметін жоғарыдан бақылау функциясы жатады. Бұл функция экономика саласындағы құқықтық, нормативтік акт, ақша-несие, салық саясаты арқылы жүзеге асырылады.

Тұтынушылар, тасымалдаушылар, бәсекелесушілер кәсіпорын үшін сыртқы ортаның элементері болып табылады. Олар да кәсіпорынның қызметіне тікелей әсер етеді.

Тұтынушалар, тасымалдаушылардың, бәсекелестердің іс-әрекеті де мемлекеттің әсеріне байланысты.Мемлекеттің әсерін толығырақ қарастырайық.Мемлекет жоғарғы бақылау жүйесі ретінде өзінің органдары арқылы экономикалық қатынасқа түсетін барлық жүйелердің өмір сүруіне, қызмет етуіне мүмкіндік береді және реттеп отырады.

Ол мүмкіндіктер болып:

• өндірушілердің экономикалық оқшаулылығы эквиваленттік айырбасқа мүмкіндік береді;

• кәсіпкерліктің еркіндігі;

• сарқылатын байлықты әділетті болу.

Бұл жайдайлар кәсіпорынның қызметінің құқықтық нормаларынан көрініс табысы. Мемкекет экономика саласында өз саясатын жүргізе отырып, мемлкеттік органдар арқылы зағдар, нормативтік актілер, нұсқаулар, қаулылар арқасында кәсіпорынның дамуын, оның қызметін тікелей бақылап, реттеп отырады.

Мемлекеттік органдар өз мүмкіншілігіне байланысты заңдардың орындалуын мәжбүрлі қамтамасыз етеді.Және де, мемлекет кәсіпорынның қызметін әртүрлі салық жеңілдіктерін беру арқылы, субсидия беру арқылы, пайыздық ставаны белгілеу арқылы баға саясаты арқылы тікелей реттеп, бақылап отырады.

Сырттай жанама әсер ететін факторлар:

Сырттай жанама әсер ететін факторларға мемлекеттің жағдайы, кәсіпорын орналасқан территроияның жағдайы жатады.

Мемлекеттің жағдайы жоғарғы жүйе ретінде эконоикалық, техникалық және техникалық, және технологиялық, әлеуметтік және саяси факторлардың әсерін қалыптастырады.Кәсіпорынның экономикалық жағдайы мен қызметінің басты нәтижесі ретінде мемлекеттің және тұтынушылардың қажеттілігін қанағаттандыру деңгейін көрсетуге болады.

Жоғарыда айтылғандай, кәсіпорынның экономикалық жағдайына байланысты және байланысты емес көптеген факторлардың жинытығы оның қызмет ету тиімділігіне әсер етеді.

Бақылау нысаны: Шикізатты кешенді түрде пайдалану, өндіріс қалдықтарын өндіру, шикізатты алғашқы өндеуден өткізу және толықтырудың экономикалық тиімділігін анықтау.

Тапсырманы орындауды бағалау баллы – 4 балл

Тапсырманы орындау мерзімі: 6 апта

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

1.Мемлекет басшысының 2012 жылғы 27 қаңтардағы «Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту - Қазақстан дамуының басты бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауы

2. Кәсіпорын экономикасы. Тәжірбиелік құрал./ Рахметов Б.А., Байнеева П.Т., Қалманова Н.М. Экономика баспасы., Алматы 2012ж.