Тэма 3. Nomen substantivum. Declinatio I Практыкаванні

1. Вызначце па форме слоўнікавага запісу скланенне назоўнікаў, перакладзіце: accŏla, ae, m; acētum, i, n; adĭtus, us, m; aether, ěris, m; alveŏlus, i, m; amōēba, ae, f; anas, anātis, f; bacca, ae, f; canities, ei, f; caput, ĭtis, n; cella, ae, f; cerěbrum, i, n; corpus, ŏris, n; costa, ae, f; dens, ntis, m; dies, ei, m i f; epidemia, ae, f; exitus, us, m; extractum, i, n; facies, ei, f; fibra, ae, f; gelu, us, n; genus, ěris, n; homo, inis, m; hydrogenium, ii, n; immunĭtas, ātis, f; infectio, ōnis, f; iodum, i, n.

2. Ведаючы скланенне, дапішыце канчаткі Gen. sing.:

Nominatīvus Genetīvus Скланенне

septum sept… II

zygōma zygomat… III

clavicŭla clavicŭl… I

femur femor… III

manus man… IV

os oss… III

massa mass… I

genu gen IV

axis ax… III

superficies superfici… V

dens dent… III

3. Праскланяйце і перакладзіце назоўнікі: aqua, ae, f; collēga, ae, m; gutta, ae, f; rana, ae, f; terra, ae, f; vita, ae, f; ungŭla vaccae; spina scapulae.

4. Вызначце склонавыя формы назоўнікаў І скланення: concordiae, terram, lacrĭma, lanārum, lunis, stella, femĭnae, viis, patriā, cura, deārum, muscis, ranam, rosae, epistolis, guttārum, alae, summa, silvam, cannis, corōna, scholā.

5. Утварыце неабходныя склонавыя формы назоўнікаў І скланення, дапасаваўшы флексіі: scienti- (Acc. pl.), ros- (Nom. pl.), ar- (Gen. sing.), fug- (Abl. sing.), vit- (Dat. pl.), anim- (Abl. pl.), fili- (Acc. pl.), naut- (Abl. sing.), inerti- (Dat. sing.), barb- (Gen. sing.), carin- (Abl. sing.), herb- (Nom. pl.), concordi- (Abl. pl.), lacrim- (Dat. sing.), glori- (Nom. pl.), ran- (Gen. pl.), form- (Acc. sing).

6. Перакладзіце на лацінскую мову наступныя словазлучэнні: за радзіму, да зорак, пасля справы, пад луной, праз цяжкасці, паміж сябрамі, на месцы, перад бурай, пад зоркамі, з радзімай. Вызначце склонавыя формы назоўнікаў.

7. Перакладзіце выразы, вызначыўшы значэнне прыназоўнікаў.

1. Ad memoriam. 2. Cum privilegio. 3. Post factum. 4. Post scriptum. 5. Deus ex machīne. 6. Ex libris. 7. Contra spem. 8. Homo de plebe. 9. Per provinciam. 10. Ad usum internum.

Тэма 4. Nomen substantivum. Declinatio iі Практыкаванні

1. Праскланяйце назоўнікі 2-га скланення: muscŭlus, i, m – мышца; cancer, i, m – рак; verbum, i, n – слова; morbus, i, m – хвароба.

2. Вызначце граматычныя формы назоўнікаў, перакладзіце: cancro, vitārum, templă, medĭcum, socěris, silvae, magistros, lupe, rosas, scuta, liberōrum.

3. Вызначце формы назоўнікаў, замяніце множны лік на адзіночны і наадварот: fluvios, besciārum, rivis, hortum, puellam, exempla, puěri, terras, fabŭlae, magistri, templo, scriptum, scuti, popŭle, schola.

4. Утварыце неабходныя склонавыя формы назоўнікаў ІІ скланення, дапасаваўшы флексіі: nas- (Acc. pl.), gall- (Nom. pl.), dors- (Gen. sing.), brachi- (Abl. sing.), helianth- (Dat. pl.), extract- (Abl. pl.), eucalypt- (Acc. pl.), nucle- (Abl. sing.), leonūr- (Dat. sing.), orgăn- (Gen. sing.), persĭc- (Abl. sing.), por- (Nom. pl.), trunc- (Abl. pl.), palāt- (Dat. sing.), muscŭl- (Nom. pl.), verb- (Gen. pl.), millefoli- (Acc. sing).

5. Перакладзіце наступныя выразы, вызначыўшы формы назоўнікаў 2-га скланення: 1. Salve, amice! 2. Lacāna filio: “Aut cum scuto, – inquit, – aut in scuto”. 3. Exemplum docet. 4. Lupus nоn mordet lupum. 5. Otium post negotium. 6. Ignorantia non est argumentum. 7. Ira – initium insaniae. 8. Per aspěra ad astra. 9. Verba movent, exempla trahunt. 10. Qui discit sine libro, is aquam haunt cribro. 11. Periculum est in mora. 12. Elephantum eх musca facis. Лексічны мінімум

eucalyptus, i f – эўкаліпт brachium, i n – плячо

helianthus, i m – сланечнік dorsum, i n – спіна

leonūrus, i – сардэчнік (пустырник) extractum, i n – экстракт

millefolium, i n – крываўнік gallus, i m – певень

(тысячелистник) nasus, i m – нос