3 Негізгі түрлері:

-кокктар

-таяқшалар

-иректелген бактериялар

Бактериялық жасушаның негізгі құрылымы:

- жасуша қабырғасы

-цитоплазма

-цитоплазмалық мембрана

-нуклеоид

Бактериялық жасушаның қосымша компоненттері:

-капсула

-споралар

-талшықтар

-жіпшелері

Прокариот және эукариот жасушаларының қасиетінің негізгі ерекшеліктері

Сипаты	Прокариот жасушасы	Эукариот жасушасы
Орташа мөлшері	1-10 мкм	10-100 мкм
Ядролы мембрана	Болмайды	Болады
Хромосома	Біреу	Бірнеше
Гистондар	Болмайды	Болады
Тип деления	Бинарный	Митотический
Мембрананың арнайы құрылымы	Болмайды	Болады
Жасуша қабырғасы	Пептидогикан түзеді	Хитин және целлюлоза түзеді
Жасуша қабырғасының стеройдтары	Болмайды	Болады
Рибосомалар	70S	80S
Анаэробты тыныс алуы	Мүмкін	Мүмкіндігінше болмайды
Тіндік дифференциясы	Болмайды	Болады
Азот фиксациясы	Мүмкін	Мүмкіндігінше болмайды

Предмет физиологии бактерий - исследования функций, то есть всех физиологических и биологических процессов, происходящих в бактериальной клетке, а также физических, химических и биологических превращений, вызываемых микроорганизмом окружающий среде.

Основной изучения физиологии бактерий является исследование химического состава этих микроорганизмов. Для роста и размножения микроорганизмов необходимы источники питания. Питание обеспечивает бактериальную клетку пластическим материалом для самовоспроизведения и энергией.

Механизмы питания:

1. Пассивная диффузия

2. Облегченная диффузия

3. Активный перенос

4. Транслокация радикалов

Сущность процесса дыхания бактерий заключается в протекании биохимических реакций, в результате которых образуется АТФ, являющаяся универсальным переносчиком химической энергии между взаимно противоположными процессами выделения и потребления энергии.

Существуют:

• Облигатные аэробы

• Облигатные анаэробы

• Факультативные анаэробы

• Микроаэрофилы (рост при повышенном содержании углекислого газа и низком содержании кислорода)

• Аэротолерантные (выживают, но не растут в течение короткого периода времени в присутствии атмосферного кислорода).

Ферменты бактерий.

По локализации:

• экзоферменты (выделяются в окружающую среду)

• эндоферменты (локализуются в клетке)

Конститутивные - синтезируются в клетке без наличия определенного субстрата.

Индуцибильные – концентрация их возрастает при наличии определенного субстрата.

Одним из методов лабораторной диагностики инфекционных заболеваний является бактериологический. Его целью является идентификация - определение вида микроорганизма. Для этого проводится выделение чистой культуры бактерий (чистая культура - бактерии одного вида).

Түр – бұл биологиялық қасиеттері ұқсас және қалыпты жағдайда сапалы белгілі бір поцесстерді туғызатын тұқымқуалаушылық қасиеттерге ие генотипі мен шығу тегі бір микроорганизмдер жиынтығы. Микробтың түрін белгілеу үшін олардың биологиялық қасиеттері анықталады – морфологиялық, тинкториялдық, дақылдық, биохимиялық қасиеттері, антигендік құрлымы және т.б.

Бактерияларды дақылдандыру жағдайлары:

-қоректік орта

-оптимальды температура

-аэробты және анаэробты жағдайлар

-дақылдандыру уақыты

Дақылдандыру кезіндегі температураға байланысты микроорганизмдерді бөледі:

2. Психрофилдер – 6 – 10 ˚С температурада өседі

3. Мезофилдер – 34 – 37 ˚С температурада өседі

4. Термофилдер – жоғары температурада

Дақылдандыру уақыты көбінде – 18 – 24 сағат, кейде 2 – 60 тәулікке дейін болуы мүмкін.

Бактерияларды өсіру үшін әр түрлі қоректік оталар қолданылады. Олар келесі талптарға жауап берулері керек – қажетті қоректік заттар, тұздар және өсіруші факторлар жеткілікті болуы керек

Тыныс алуына қарай микроорганизмдер аэробтылар және анаэробтылар деп бөлінеді

Бактериялардың өсуі – бактерия жасушасының үлкеюі популяциядағы санын өзгеррусіз.

Бактериялардың көбеюі – популяциядағы санының өсуі.

Көбею фазалары:

1. Өткен (өзгермейді)

2. Көбеюдің тоқтап қалуы (жабысу)

3. Экспоненциальды (логарифдік)

4. Тездетілуі теріс

5. Стационарлы (тепе-теңдік)

6. Өлімінің тездетілуі

7. Логарифмдік өлу

8. Алу жылдамдығының

Көрнекті материал:

презентация в «PowerPoint» с фотографиями, схемами, таблицами, фильмами

Әдебиеттер:

Негізгі:

1.Борисов Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология.- М.: МИА, 2005. - 734 с.

2.Медицинская микробиология, вирусология, иммунология (под ред. Воробьёв А.А) МИА., Москва, 2004.- 690с.

3.Коротяев А.И, Бабичев С.Л. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - СПб.: Спец. лит, 2000. - 591 с.

4.Медицинская микробиология /Гл.ред В.И. Покровский, O.K. Поздеев. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2006. — 1200 с.

5.Тец В.В. Руководство к практическим занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии и иммунологии – М.:Медицина, 2002. - 352 с.

6.Компьютерная программа "Диаморф" - "Медицинская микробиология" - атлас-руководство по бактериологии микологии, протозоологии и вирусологии под редакцией акад.проф. Воробьева А.А.

7.Дикий И.Л, Сидарчук И.И. и др. Микробиология. Руководство к лабораторным занятием. Киев, 2004, 583 с.

Қосымша:

1.Борисов Л.Б., Козьмин-Соколов Б.В., Фрейдлин И.С. Руководство клабораторным занятиямпо медицинской микробиологии, вирусологии, иммунологии. - М.: Медицина, 1993.

2.Н.Красилыников А II. Справочник по антисептике. - Минск. - Выс шк.- 1995. - 367с.

3.Галактионов В.Т. Иммунология. - М. - Изд. "РИЦ МДК". - 2000. – 487с.

4.Воробьев А.А. "Микробиология, иммунология". - М.: МИА, 2002.

5.Воробьев А.А., Кривошейн Ю.С., Широбоков В.П. Медицинская и санитарнаямикробиология. - М.: Издательский центр "Академия" – 2003. – 464 с.

6.Аравийский Р.А., Горшкова Г.И. Практикум по медицинской микологии. - С-Пб. - 1995. - 50 с.

7.Всант P., Мосс У., Уивер Р. Определитель нетривиальных патогенных грамотрицательных бактерий (аэробных и факультативно-анаэробных). - М.: Мир, 1999. – 791 с.

8.Внутрибольничные инфекции // Под ред. Р.П.Венцелла. - М.:Медицина, 1990.- 656 с.

9.Саттон Д., Фотергилл А., Ринальди М. Определитель патогенных и условно-патогенных грибов. - Изд. Мир, 2001. - 470 с.

10.МаянскийА.Н.Микробиология дляврачей. - Нижний Новгород: Издательство Нижегородской государственной медицинской академии, 1999. — 400 с.

11.Котова А.Л. Клиническая микробиология: Методические указания.-Алматы, 2004.- 162с.

12.Тец В.В. Справочник по клинической микробиологии – СП Стройлеспечать. – 1994.– 224 с.

13.Определитель бактерий Берджи /Под ред Д.Хоулта, Н.Крига, П.Снитаи др.// М.: Мир, 1997. - в 2 томах.

14.Вопросы общей вирусологии, под ред. Кисилева И.О. Санкт- Петербург, 2007, 375 с.

15.Поздеев О.К. Медицинская микробиология: Учеб. О.К.Поздеев; под ред. В.И.Покровского.-2-е изд.испр.-М.:ГЭОТАР-МЕД,2004.-768 с

Қазақ тілінде:

Негізгі:

1. Медициналық микробиология , Алматы,2011,683 б Рамазанова Б.А, Кудайбергенұлы К.К редакциялаумен.

2. Б.А. Рамазанова, А.Л. Котова және т.б. Микроорганизмдер морфологиясы.(оқу- әдістемелік құрал) Алматы,2007, 131б.

3. Б.А. Рамазанова, К.К Құдайбергенұлы, А.Л Котова. Инфекция туралы ілім.(оқу-құралы) Алматы 2007,111 б .

4. Б.А.Рамазанова, А.Л Котова және т.б. Микроорганизмдер физиологиясы. (оқу - әдістемелік құрал). Алматы,2007, 126 б.

5. Б.А. Рамазанова, А.Л Котова және т.б. Микроорганизмдер экологиясы. (оқу- құралы). Алматы, 2007, 95 б.

6. Б.А. Рамазанова, А.Л Котова және т.б. Микробтарға қарсы қолданылатын препараттар (оқу- құралы) Алматы, 2007.,47 б.

7. Микробиология және вирусология (жалпы бөлімі): Оқу құралы /Ү.Т.Арықпаева, К.Х.Алмағамбетов, Н.М.Бисенова, Н.Б.Рахметова, Г.Д.Асемова, Койшебаева К.Б., Бисимбаева С.К., Калина Н.В./. 1-ші басылым. (Медициналық және фармацевтикалық мамандық бойынша жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқу құралы) - Астана, 2005. – 208 б.

8. «Микроорганизмдердің морфологиясы» оқу құралы, Астана, 2004, 32б.; Микробиология және вирусология (жеке бөлімі): Оқу құралы /Ү.Т.Арықпаева, К.Х.Алмағамбетов, Н.М.Бисенова, Ә.Ө.Байдүйсенова, Н.Б.Рахметова, Г.Д.Асемова /1-ші басылым. (Медициналық және фармацевтикалық мамандық бойынша жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқу құралы) - Астана, 2006. – 199 б.

Қосымша:

1. Жалпы микробиологиядан лабораториялық сабақтар бойынша оқу-әдістемелік құрал (А.Л. Котованың ред.). – Алматы, 1997.

Ағылшын тілінде:

Негізгі:

1.Richard V Georing, Hazel M Docrell, Mark Zukerman, Derek Wakelin, Ivan M Roit, Cedric Mims,Peter L Chiodini “Medical Microbiology”,4^th Edithion, 2008, UK, p.656.

2.Jacquelyn G Black “Microbiology”,7 ^th ,WILEY,2010,p.846

3. Patric R Muray,Ken S Rosenthal, Michael F Pfaller “Medical Mcrobiology”,5^th Edithion, 2008,p.962

4. Cedric Mims, Hazel M Docrell, Richard V Georing , Ivan M Roit, Derek Wakelin, Mark Zukerman, “Medical Microbiology”,3^th Edithion, 2004, ELSEVIER MOSBY, p.659.

5. Geo F Brooks,Kaaren C Carroll, Janett S Butel, Stephen F Morse,24^th Edithion, JAWETZ,MELNICK&ADELBERG^S

6. Mark Gladwin, Bill Trattler, “Clinical Microbiology”, 4^th Edithion, MedMaster, Miami, 2007, p.393.

7. Anathanarayan R., Paniker C.K.J. Text book of microbiology. Orien Longman. Seven edition, 2005.

8. Medical microbiology. Ed.by Inta Ozols. Elsevier Mosby, 2004.

Қосымша:

1.Robert M Diamond “Designing Assessing Courses and Curricula”, 3^th Edithion,Jossey-Bass,2008,p.487

2.Patric Leonardi “Microbiology Study Guide: Key Review Questions and Answers”, Silver Educational Publishig,2005,p.78

3.N.Cary Engelberg,Victor DiRita,Terence S Dermondy, “Mechanisms of Microbial Disease” , 4^th Edithion,Lippincton Williams&Wilkins,2007,p.762

4.William F Strohl, Harriet Rouse, Bruce D Fisher, “Microbiology”, Lippincton^s,2001,p.516

5.Jawetz, Melnic & Adelberg. Medical microbiology. Singapore. 2004.

6.Arora D.R. Text book of microbiology. CB. 2001.

7.William A. Stradit, Harriet Rouse, Bruce D. Fisher. Microbiology. 2001, Lippencott, Williams and Wilkins

8.Black Jacquelyn G. Microbiology. Principles & Applications, 1996 by Prentice-Hall, New Jersey

9.Medical microbiology. An introduction to Infectious Diseases. Ed. by Ryan Kenneth J. Appleton and Lange. Stamford, Connecticut, 1998.

10.Toni Hart, Paul Shears. Atlas de Roche de Microbiologie. - Paris., 1997.- 314р.

Бақылау сұрақтары (кері байланыс):

1.Основные и дополнительные компоненты бактериальной клетки. Их функции.

2.Принципы систематики бактерий.

3.Питание, дыхание, рост и размножений бактерий.