- •1 Тарау. Философия тарихы үрдіс және ой мектебі ретінде
- •Дүниетаным және оның құрылымы мен деңгейі. Философияның мәні мен міндеті, оның қоғамдағы орны
- •А дамның іс-әрекеті мен қызметі Сызба 1.1.2 Философия мәдениеттің феномені ретінде
- •Сызба 1.1.3 Дүниетанымның тарихи типтері
- •Сызба 1.1.4 Философия, дін, мифология байланысы
- •Кесте 1.1.5 Философиялық білім құрылымы
- •Сызба 1.1.6 Классикалық философиядағы субстанция мәселесі
- •Сызба 1.1.7 Классикалық философияның негізгі сұрағы
- •Сызба 1.1.8 Классикалық философияның негізгі бағыттары
- •Кесте 1.1.9 Философия тәртіптік ғылым
- •Бақылау сұрақтары
- •Көне Шығыс философиясы /Қытай, Үндістан/
- •Көне Қытай философиясы
- •Кесте 1.2.1 Көне қытай философиясының негізгі ұғымдары
- •Көне Үнді философиясы
- •1.2.5 Көне Үнді философия мектептері
- •Негізгі түсініктер
- •Буддизм
- •Сызба 1.2.6
- •Бақылау сұрақтары
- •1.3 Антикалық философия тарихының принципі және құрылымы
- •Сызба 1.3.1 Антикалық философияның негізгі даму кезеңдері
- •1. Кезең 2. Кезең 3. Кезең 4. Кезең
- •Сызба 1.3.2 Көне антикалық философия Антикалық философия
- •Кесте 1.3.4 Софистер – Сократ, дүниеге көзқарастық ұстанымдарының айырмашылығы
- •Сызба 1.3.5 Платонның идеалды мемлекет туралы ілімі Адам /барлық азамат/
- •Жан /оның түрлері/
- •1 Қабат
- •2 Қабат
- •3 Қабат
- •Мемлекет құрылымының принциптері:
- •Кесте 1.3.6 Аристотель
- •Сызба 1.3.7 Аристотельдің философиялық жүйесі
- •Бірінші (негізгі философия)
- •Бақылау сұрақтары
- •1.4 Ортағасырлық философия
- •Кесте 1.4.1 Ортағасырлық батыс еуропалық философиясының негізгі даму кезеңдері
- •I I.Cхоластика
- •1.4.2 Ортағасырлық батыс еуропалық философиясындағы реализм және номинализм арасындағы қайшылық
- •Араб әлемінің философиясы
- •Кесте 1.4.5 Ерте араб философиясының негізгі бағыттары (VII-iXғғ)
- •Сызба 1.4.8 Әл-Фарабидің таным теориясы /Жан туралы ілім/
- •Бақылау сұрақтары
- •Қайта өрлеу дәуірінің философиясы
- •Сызба 1.4.9 Қайта өрлеу дәуірінің философиясы /Ренессанс/
- •Кесте 1.4.10 Ренессанс философиясының мазмұны мен негізгі мәселелері
- •Бақылау сұрақтары
- •1.5 Жаңа заман философиясы
- •Кесте 1.5.1 Жаңа заман философиясының негізгі бағыттары
- •Кесте 1.5.2 Жаңа заман философиясындағы ғылым және адамзат пен қоғам мәселесінің қалыптасуы
- •Сызба 1.5.3 Эмпиризм және Бэкон әдісінің мәселесі
- •Сызба 1.5.4 р. Декарт рационализмі (Картезия)
- •Сызба 1.5.5 б. Спиноза философиясының теориялық бастауы
- •Ағарту кезеңі және оның қоғам дамуындағы прогрессивтік рөлі
- •Кесте 1.5.6 Француз ағартушыларының ерекшеліктері (радикализм)
- •Бақылау сұрақтары
- •1.6 Классикалық неміс философиясы
- •Кесте 1.6.1 XVII-XIX ғ.Ғ неміс классикалық философиясы
- •Кесте 1.6.2 и. Канттың (1724-1804) Категориялар туралы ілімі
- •Кесте 1.6.3 Гегельдік философия кестесі
- •1.6.4 Гегельдің философиялық жүйесі Ештеңе - бірдеме – сапаның алғашқы белгісі
- •Болмыс – еш нәрсе - қалыптасу
- •Гегельдің абсолюттік идея философиясының дамуы
- •Кесте 1.6.5 Людвиг Фейербах (1804-1872)
- •Маркстік философия
- •Сызба 1.6.6
- •Сызба 1.6.7 Тарихты материалистік тұрғыда түсіну Тарихты материалистік тұрғыда түсіну
- •Бақылау сұрақтары
- •1.7 Қазақ және орыс философиясы Кесте 1.7.1 XIX-XX ғ.Ғ. Орыс философиясы
- •Қазақ философиясы
- •Кесте 1.7.2 Қазақ философиясы тарихынан
- •Бақылау сұрақтары
- •1.8 XX ғасыр философиясы Кесте 1.8.1 хх ғасырдағы Батыс философиясының негізгі ағымдары
- •Бақылау сұрақтары
- •Іі тарау. Адам және әлем
- •2.1 Философия онтологиясы
- •Сызба 2.1.1 Философия онтологиясы – әлемдегі адам болмысы
- •Кесте 2.1.3 Материя құрылымы объективтік шындық сфералары
- •Сызба 2.1.6 Сананың философиялық мінездемесі
- •Бақылау сұрақтары
- •2.2 Философиядағы әлемді тану мәселелері (Гносиология)
- •Сызба 2.2.2 Таным - шындықты бейнелеу ретінде
- •Сызба 2.2.3 Объект және оның онтологиялық құрылымы
- •Сызба 2.2.4 Ғылыми танымның әдістері мен түрлері
- •Сызба 2.2.5 Ғылыми білімнің негізгі формалары
- •Бақылау сұрақтары
- •2.3 Диалектика логикалық және методологиялық ілім ретінде
- •Сызба 2.3.5 Қарама-қарсылықтың бірлігі мен күресі заңы
- •Бақылау сұрақтары
- •III тарау. Әлеуметтік философия
- •Сызба 3.1.1 Әлеуметтік философияның функциялары
- •Сызба 3.1.2
- •Кесте 3.1.3 Қоғам өзін-өзі дамытатын жүйе ретіндегі
- •Бақылау сұрақтары
- •Тұлғаның қалыптасуы. Негізгі сатылары
- •Сызба 3.2.2 Биоәлеуметтік факторлар
- •Сызба 3.2.3 Жеке тұлға құрылымы
- •Сызба 3.2.4 Тұлғаға қажетті иерархия
- •Сызба 3.2.5 Тұлғаның әлеуметтік түрі
- •Бақылау сұрақтары
- •3.3 Қоғамның рухани өмірі
- •Cызба 3.3.1
- •Сызба 3.3.2 Қоғамның рухани аспектісі
- •Сызба 3.3.3 Қоғамдық сананың мазмұны
- •Сызба 3.3.5 Қоғамдық сананың қолданыс заңдары /қс/
- •Бақылау сұрақтары
- •Сызба 3.5.3 Өркениеттің жаһандану мәселелерін шешудегі әлеуметтік мәдениеттің қажетті жағдайлары
- •Бақылау сұрақтары
- •Курстағы барлық тақырыптарды оқытуға арналған әдебиеттер
- •Ұсынылған әдебиеттер: Негізгі әдебиеттер
- •Қосымша әдебиеттер
- •Глоссарий
- •Мазмұны
- •Кесте 1.1.5 Философиялық білім құрылымы ……………………………..10 Сызба 1.1.6 Классикалық философиядағы субстанция мәселесі ……….11
- •Кесте 1.3.6 Аристотель ……………………………………………………..33
- •Сызба 2.1.1 Философия онтологиясы – әлемдегі адам болмысы …………81
- •Сызба 2.1.6 Сананың философиялық мінездемесі …………………………86
- •Сызба 2.2.4 Ғылыми танымның әдістері мен түрлері ……………………...91
- •Сызба 2.3.5 Қарама-қарсылықтың бірлігі мен күресі заңы ………………..98 Сызба 2.3.6 Мөлшерлік және сапалық өзгерістердің өзара ауысу заңы.….99
- •Сызба 3.3.4 Сана формалары ………………………………………………121
1.2.5 Көне Үнді философия мектептері
Ортодоксалды Ортодоксалды емес
Ведалық ілім беделін Ведаларды терістейді немесе
мойындайды (Ведалар) олардың шындығына күмән келтіреді
1. Ньяя –қоршаған ортамен қарым- 1. Джайнизм (Джина – жеңіс) қатынасты үзе отырып, азап шегуді Шынайы жеңіс ол адамның өзін-тоқтату. өзі жеңуі, негізін қалаушы Вадхамана Махавира, адам
мәнін екі тұрғыдан қарастырады:
материалдық және рухани.
Карма концепциясы.
2. Санкхья –моральдік өзіндік 2. Буддизм – негізін қалаушы
сана Гаутама Будда – діни этикалық
«төрт даналық ақиқат».
3. Вайшешика – адам тұлғасының 3. Чарвака – локаята – материализм,
жетілуі феноменалдылықтан басқа, о дүниенің барлығын терістейді. Жердегі тіршіліктің соңғы максимасы осы нақты өмірде рахатқа бөлену.
4. Миманса – моральдік ережелер ілімі.
5. Йога – аскетизм және өзінен-өзі бас тарту.
6. Веданта – өзіндік «Менді» тану, бағыну, көну.
Негізгі түсініктер
Брахман – жоғарғы объективті шындық, абсолютті болмыс бастамасы.
Атман – адамның субъективті рухани бастамасы.
Карма – адамның тағдырын құрайтын жан дүние (адамның жақсы, жаман
қылығы бүкіл өмір ағынында ерте ме кеш пе, бір салдар туғызады).
Нирвана – жоғары рухани сана, бұл рухани болмыстың жоғарғы деңгейі (зұлымдық пен нәпсіні тыю жолымен жансыз, сезімсіз абсолютке айналу, абсолюттік тыныш күйге жету).
Сансара –материалдық және рухани әлем шеңберіндегі жанның үздіксіз
айналуы. Сансараның тамыры – білместікте, сондықтан одан құтылу жолы – нирванаға ену.
Мокша – бұл дүниедегі азаптан құтылып, дүниежүзілік рухқа қосылуға мүмкіншілік алу (жанның тәннен босауы).
Рита – ғарыштағы тәртіп. Пракрити – материалдық сана.
Пуруша – ғарыш адамы, рух, жан (таза сана).
Майя – ұлы сағым, елес, алдамыш.
Манас - өмір процессінде туындайтын адам жаны.
Буддизм
Буддизм – діни философиялық ілім, Үнді елінде (б.з.б 5-6 ғасырдан кейін), Қытай, Оңтүстік – Шығыс Азия елдерінде (б.з 2-3 ғасырдан кейін) тараған. Негізін қалаушы Гаутама Будда (Сидхарха Шакьямуни (563-483)). Буддизмнің негізгі идеясы – «Орта жол» екі жақтың ортасындағы өмір: ләззат пен құмарлық жолы, құмарлықтан арылу – аскеттік жол. «Орта жол» - тек ортаңғы жол дүниені көрсетіп, білімге әкеліп, екі жолдың ортасымен өтіп адамды тынышталуға, құдіретті білімге, даналыққа нирванаға әкеледі.