Сызба 2.1.1 Философия онтологиясы – әлемдегі адам болмысы

Болмыс - философиялық категория, алғаш қолданған Парменид. Классикалық философияда тұтастығына, тұрақтылығына, мәңгілігіне, ең басты, бар болуына, өмір сүретіндігіне көңіл бөледі.

Классикалық емес философия экзистенцализмді зерттейді. «Шекаралық ахуал» категориясына көңіл бөлінеді. Ол - өмір мен өлімнің екі арасында қалу, үрей мен алаңдау, түңілу мен қынжылу т.с.с.

М.Хайдеггер,- «Болмыс және уақыт», еңбегінде адамның өмір сүру мәнін «Dasein», (осы арадағы болмыс) деген ұғыммен береді. Ол болмысты адам болмысы - болмыс-сана арқылы қарастырды. Болмыс-сана танушы субъектінің санасы емес, ол - азап шегуші сана. «Адам дегеніміз - маза» деуі де қазіргі заманғы адам болмысының үрей, қорқыныш, жаттану, өлімге толы екенін көрсетті.

Ж.П.Сартр – «Болмыс және ештеңе». Экзистенция дегеніміз - өзінің шектелгенін, яғни уақытша екенін сезінетін, ештеңеге бағытталған адам өмірі.

Экзистенциализмнің ерекшеліктерінің бірі - жеке адам мен әлеуметтік болмыстың бір-біріне қарсы қойылуы.

2.1.2 Материя

(алғашқы Аристотель)

Адамға түйсіктері арқылы белгілі болатын тәуелсіз өмір сүре отырып, біздің түйсіктеріміз арқылы:

а) бейнесі жасалатын

б) суреті түсірілетін

в) көшірмесі алынатын

г) сәулесі түсірілетін

қозғалыс

объективті реалды философиялық категория /Ленин/ «Материализм және эмпириокритизм».

Бар болу тәсілі -

Болмыс формалары

Жалпы форма ретінде өзгеру.

кеңістік

уақыт

а) Механикалық

б) Физикалық

в) Химиялық Энгельс

г) Биологиялық

д) Әлеуметтік

үш өлшемді қайтымсыз

құрылым ұзақтық

Қасиеттері:

а) абсолюттік 1) Субстанциялық концепция

б) объективтік /Демокрит, Ньютон/ Кеңістік пен уақыт

в) жасалмайды материядан тәуелсіз.

г) жоғалмайды Атом кеңістікте қозғалады.

д) мәңгілік 2) Реляциондық (Аристотель,

Эйнштейн, Лобачевский), уақыт пен

кеңістік материяның атрибуты.

Материямен байланысты.

Кесте 2.1.3 Материя құрылымы объективтік шындық сфералары

Объективтік шындық сфералары

Органикалық емес табиғат

Субмикроэлементарлық

Микроэлементарлық

Ядролық

Атомдық

Молекулалық

Макродеңгейлік

Мегагалактикалық

Тірі табиғат

Қоғам

Биологиялық-макромалекулалық

Индивид – жеке тұлға

Клеткалық

Отбасы

Микроағзалық

Ұжым

Ағзалар және ұлпалар

Үлкен әлеуметтік топ (класстар, ұлттар)

Тұтас ағза

Мемлекет

Азаматтық қоғам

Мегадеңгейлік

(планеталар, жұлдыздар)

Популяция

Мемлекет құрылымы

Биоценоз

Тұтас адамзат

Биосфера

Ноосфера

Сызба 2.1.4 Материя құрылымы

Сана әлемдік субстанциялардың бірі ретінде

субъективтік шындық

Сызба 2.1.5 Сана, оның пайда болуы және мәні